به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، مدتهاست خبر جدید و مهمی از صنعت فضایی کشورمان به گوش نمی رسد و پس از تغییر و تحولات صورت گرفته در ساختار این بخش مهم، اکثر صحبت ها در این خصوص مربوط به دادن وعده هایی برای آینده است.

 

اما در این حین، وزیر ارتباطات کشورمان اواخر هفته گذشته در راس کمیسیون اقتصادی ایران، به مسکو سفر کرد و در این راستا توافقاتی در زمینه همکاریهای فضایی ایران و روسیه با حضور مسئولان وزارت ارتباطات و سازمان فضایی روسیه صورت گرفت.

 

محمود واعظی پس از این سفر، از مذاکره با یک شرکت روسی برای ساخت و پرتاب ماهواره ملی سنجش از راه دور خبر داد و گفت که در حال مذاکره با طرف مقابل بر سر قیمت این قرارداد هستیم!

 

این صحبتهای وزیر ارتباطات در حالی مطرح می شود که برنامه فضایی جمهوری اسلامی ایران در چند سال اخیر دست خوش فراز و نشیب های زیادی بوده و به نوعی سکون و کرختی دچار شده است.

 

کلید برجام هم قفل مصباح را باز نکرد

 

برنامه ماهواره مصباح قدمتی در حدود 20 سال دارد و توسط یک شرکت ایتالیایی برای ایران ساخته شد. این ماهواره به دلیل تحریم های وضع شده بر علیه ما توسط شرکت سازنده، بلوکه شده و همچنان در دست این شرکت قرار دارد. این ماهواره قرار بود توسط روسها به فضا پرتاب شود و دارای توانایی مخابراتی است.

 

بعد از حصول توافق هسته ای برخی از مسئولین امر خبر از گشایش در ماجرای مصباح داده و اعلام کردند که با امضاء برجام به زودی این ماهواره آزاد شده و توسط یک ماهواره بر خارجی به فضا پرتاب می شود.

 

محمد حسن انتظاری مجری طرح ملی ماهواره مصباح در گفتگویی در بهمن ماه سال 1394 اینگونه می گوید :" پرتاب ماهواره مصباح با موشک خارجی در آینده نزدیک، انجام خواهد شد. پروژه ماهواره مصباح طبق قرارداد میان سازمان پژوهشها و سازمان فضایی ایران تعریف شد و هم اکنون نیز با تغییر شرایط سیاسی و دیپلماسی، مدیریت این پروژه در سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران بار دیگر ادامه یافته است. "

 

 

با وجود نزدیک به گذشت 6 ماه از اعلام این موضوع همچنان نه خبری از پرتاب این ماهواره و نه خبری از حتی آزاد شدن ماهواره مصباح نیست. این در حالی است که در خرداد ماه سال جاری نیز رییس سازمان فضایی در طی صحبت هایی از مذاکره با طرف ایتالیایی برای آزاد کردن مصباح خبر داده بود.

 

ماهواره‌های دانشجویی در انتظار آفتاب برجام

 

اما بخش دیگری از مشکلات در خصوص برنامه های فضایی کشور روی زمین ماندن ماهواره های دانشجویی برای پرتاب است. این ماهواره ها توسط دانشمدان ایرانی در داخل کشور طراحی و ساخته شده است ولی مدتهاست که بر روی زمین مانده و پرتاب نمی شوند. در این مدت دلایل متفاوتی برای این عدم پرتاب مطرح شد، از جمله این دلایل می توان به بحث ها و شبهاتی درباره پذیرفتن محدودیت هایی در قالب برجام برای پرتاب های فضایی و تا نبود اعتبار کافی مطرح شد.

 

در بحث اول یعنی ارتباط عدم پرتاب به دلیل برخی توافق ها، این مسئله بارها توسط مسئولین امر تکذیب شد. اما مسئله کمبود بودجه و نبود اعتبارات کافی از جمله دیگر مسائلی است که در این بخش به عنوان دلیل عدم پرتاب ماهواره مطرح می شود. اما مسئله اینجاست که در این شرایط طرف روسی قرار است اقدام به طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره کند. چگونه است که بودجه و اعتبارات لازم برای این طرح وجود داشته و برای پرتاب های داخلی وجود ندارد؟ یا اینکه آنها حاضر شده اند بدون دریافت هیچگونه مبلغی دست به این کار بزنند ؟!

 

مسئله اینجاست که این ماهواره های دانشجویی همه جزو ماهواره های سبک بوده و تقریبا تمامی آنها قابلیت پرتاب با پرتابگر داخلی را نیز دارند. اما در کمال شگفتی در این بخش هم صحبتهایی از همکاری با روسیه برای پرتاب ماهواره های دانشجویی مطرح شده است.

 

 رئیس سازمان فضایی ایران در جریان صحبت هایی در اوایل اردیبهشت ماه سال جاری از مذاکره با آژانس فضایی روسیه در جهت تداوم همکای های دو کشور برای پرتاب ماهواره‌های دانشجویی خبر داده است!

 

سرعت برنامه فضایی ایران قابل قبول است؟

 

یکی از نکات مفعول مانده در این بحث، مسئله عدم توجه به توان داخلی در بحث طراحی و ساخت ماهواره سنجش از دور است. بر اساس یکی از پیشنهادات مطرح شده در برنامه ششم توسعه که به دوره بین سالهای 1395 تا 1399 اطلاق می شود، قرار است ایران به ماهواره بومی سنجش از راه دور به صورت بومی دست پیدا کند. اما وقتی این حجم اعتبار با قول و قرارهای فعلی، با طرف روسیه بسته شود چگونه می توان با سرمایه گذاری بومی به این فناوری دست پیدا کرد؟

 

تناقض مسئولان دولتی بخصوص وزیر ارتباطات به عنوان مسئول بالادستی بخش فضایی، در خصوص همکاری با روسیه و حتی عقد قرارداد با این کشور، آنجا آشکار می شود که مدیران پژوهشگاه هوافضا بخصوص دکتر فتح الله امی رییس این پژوهشگاه، چندی پیش با حضور در برنامه ثریا رسما اعلام کردند که "تنها 7درصد از بودجه پروژه‌های فضایی اختصاص یافته است و برای پیگیری پروژه‌های فضایی بودجه کافی در اختیار مسئولان مربوطه نیست"

 

آن روزها دور نبودند که جمهوری اسلامی ایران با سرعت در راستای توسعه صنعت فضایی خود گام برداشت و با پرتاب کاوشگر، تست های مختلف زیرسامانه ها و پرتاب ماهواره های کوچک، قدم به قدم به خودکفایی و کسب درآمدی سرشار از این حوزه نزدیک می شد اما اکنون تاریخ فضایی مان دچار فاصله های فراوان است و لیست کشورهایی که در ردیف خرید یا ساخت ماهواره هستند به کشورهایی مثل افغانستان رسیده است

مروری بر خبرها نشان می دهد در همین سال 2013، فرانسوی‌ها ماهواره مخابراتی‌ را برای جمهوری آذربایجان پرتاب کردند که آذربایجان 120 میلیون دلار خرج این پروژه کرده بود و بولیوی با کمک چین در همان سال 2013 ماهواره 5 تنی مخابراتی را پرتاب کرد و هزینه ای حدودا 300 میلیون دلاری برای این کار کنار گذاشت اما هنوز چشم انداز و برنامه دقیق فضایی کشورمان برای آینده دور و نزدیک، مشخص و مورد حمایت نیست.

دیگر همه می دانند که مراکز و برنامه های فضایی کشورمان ایران روزها فعلا حال و روز خوبی ندارد و خبرهایی که در خصوص عقد قراردادهای سنگین با کشورهای دیگر برای طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره منتشر می شود بیش از آنکه مایه خوشحالی باشد، موجبات نگرانی دوستداران و فعالان این صنعت مهم و راهبردی را فراهم خواهد کرد .