سرویس سیاست مشرق - پای 400 میلیون دلاری که با هواپیما به ایران آمد به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز باز شد. ماجرا از این قرار بود که «دونالد ترامپ» نامزد جمهوریخواه انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا در صفحه توییتر خود در واکنش به گزارش وال استریت ژورنال درباره جزئیات ارسال 400 میلیون دلار پول نقد از سوی دولت آمریکا به ایران، این اقدام دولت اوباما را یکی دیگر از شکست های پی در پی دولت او در عرصه سیاست خارجی توصیف کرد.[1]

همزمان «مارکو روبیو» سناتور فلوریدا و یکی از نامزدهای ناکام انتخابات درون حزبی اخیر جمهوریخواهان که از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای با ایران است در این زمینه اعلام کرد: «دولت اوباما هواپیمای حامل پول نقد را در چارچوب توافق با ایران برای آزادی 4 گروگان (زندانی) آمریکایی فرستاده است.»

اما «جاش ارنست» و «مارک تونر» سخنگویان کاخ سفید و وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به مخالفان دولت، اتهام باج دادن به ایران را رد کردند.

همین موضوع سبب شد تا دموکرات‌های برای حفظ آبروی خود وارد عمل شوند و اوباما با تکذیب سخنان ترامپ با بیان این که این پرداخت بصورت نقدی صورت گرفت، گفت که «نحوه پرداخت مهم نیست و هیچ گونه معامله ناهنجاری صورت نگرفته است.[2]»

اما بعد از این جنجال‌ها ترامپ با توئیتی دیگر گفت که درباره فیلم اشتباه کرده است. البته با وجودی که ترامپ یک روز پس از اظهاراتش در این باره آنرا اشتباه و خواند و نوشت: «فیلمی که دیده است مربوط به بازگشت 4 زندانی آمریکایی با هواپیما از ایران به ژنو بوده است،» اما برخی رسانه های آمریکایی پس از عقب نشینی ترامپ از اظهاراتش، اعلام کردند فیلم مربوط به خالی کردن 400 میلیون دلار نقد از هواپیما در فرودگاه تهران، پیشتر در شبکه تلویزیون دولتی ایران نمایش داده شده بود.

دیلی میل با انتشار عکس هایی از فیلم نمایش داده شده در تلویزیون دولتی ایران نوشت: «این فیلم پیشتر و در تاریخ 15 فوریه سال جاری در تلویزیون دولتی ایران نمایش داده شده است.»

به نوشته دیلی میل اگر ترامپ فقط چند ساعت صبر می‌کرد، می‌توانست به جای اقرار به اشتباه در توییتر بگوید: دیدید! من که گفته بودم.[3]

البته این تغییر موضع سریع ترامپ نیز در جای خود قابل تامل و مشکوک است و به نظر می‌رسد اتفاقاتی برای او افتاده که به یکباره فرد جاه طلب و مغروری مانند وی سخنان خود را در بحبوحه انتخابات آمریکا پس گرفته است.

اما نکات زیر بر جنجال هواپیمای حامل 400 میلیون دلار مترتب است که بخش‌هایی از واقعیت این ماجراست:‌

- انتقال 400 میلیون دلاری که ترامپ و رسانه‌های آمریکایی از آن صحبت کرده‌اند همزمان با آزادی جیسون رضائیان انجام می‌شود. رضائیانی با استقبال بنیانگذار شرکت آمازون و هواپیمای شخصی او از ایران خارج می‌شود و حتی اوباما از آزادی وی خبر می‌دهد. جان کری وزیر امور خارجه آمریکا هم همزمان اعلام می‌کند آمریکا 400 میلیون دلار بدهی و 3/1 میلیارد دلار سود این پول را پرداخته است. این پول بخشی از همان پولی است که 35 سال پیش باید طبق بیانیه الجزایر به ایران بازگردانده می‌شد. در همان روز 3 زندانی آمریکایی نیز از زندان‌های ایران آزاد شدند.

- اخیرا نیویورک پست به سخنان رئیس کاخ سفید واکنش نشان داد و نوشت: « اوباما با پرداخت 400 میلیون دلار به ایران، قوانین آمریکا را زیر پا گذاشت.»[4] گرچه 6 ماه از برجام گذشته اما هنوز بسیاری از مراودات بانکی با ایران انجام نمی‌شود و هنوز زنجیره تحریم‌ها پابرجاست. قوانین موجود در آمریکا نیز مانع از آن می‌شود تا واشینگتن از طریق مبادلات بانکی 400 میلیون دلار را به ایران تحویل دهد و یا کانالی شفاف و مستقیم برای این منظور بیابد. در شرایطی که دولت اوباما راه فراری برای دور زدن این قوانین یافته تا 400 میلیون دلار را به ایران ارسال کند، شرکت‌های آمریکایی بابت انجام معامله‌ای هرچند کوچک با ایران تحت شدیدترین مجازات‌ها قرار می‌گیرند و صنایع آمریکا در حال زیان دیدن بابت قطع مراودات تجاری با ایران است. همین موضوع نشان می‌دهد که موضوع جیسون رضائیان و زندانیان دیگر چقدر برای آمریکا حائز اهمیت بوده است که حاضر شده از طریق هواپیما به طور مستقیم پول برای ایران بفرستد.

- شواهد حاکی ازآن است که این پول‌ها برای مبادله زندانیان آمریکایی‌ به ایران داده شده و به عنوان یک باج بزرگ تلقی می‌شود. آمریکایی‌ها در معاهداتی مانند برجام نشان داده‌اند که زیر بار تعهدات خود نمی‌روند و با وجودی که دولت اقدامات و تعهدات کشورمان را مو به مو انجام داده است اما به قول رئیس بانک مرکزی دستاوردهای آن هنوز هیچ است و بانک‌ها و شرکت‌های خارجی تحت شدید روانی مجازات‌ها قرار دارند و همین موضوع مبادلات و تجارت خارجی را مسکوت گذاشته است. اما در یک مبادله که حاکی از اقتدار و عزت ایران است، آمریکایی‌ها خود دست به کار شده و پول‌ها را به صورت هوایی و مستقیم برای کشورمان می‌فرستند تا مشخص شود که تفاوت کار از کجا تا کجاست.

- اقتدار ایران در این زمینه راهگشا بود و به نظر می‌رسد برخلاف برجام، دیپلماسی اقتدار به جای دیپلماسی کدخدا محور برای کشورمان یک پیروزی به ارمغان آ‌ورد که حتی در جنجال انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز مورد استفاده رقبا قرار گرفت و امروز به عنوان یک آبروریزی در سیاست‌خارجی دولت اوباما از آن یاد می‌شود.

دولت یازدهم که خود را به عنوان دولت دیپلماتیک معرفی کرده است تا به حال رایزنی‌های بسیاری با طرف مقابل انجام داده و امتیازاتی فراوانی برای کسب امتیازات مورد نظر خود به طرف مقابل داده است؛ اما این موضوع یکطرفه بوده و بده بستانی صورت نگرفته است. این درحالی است که با سیاست اقتدار و از موضع قدرتمندانه ایران با یک دیپلماسی ایجابی توانسته خواسته‌های خود را بر طرف مقابل دیکته کند و به راحتی منافع ایران تامین شده است که نشان می‌دهد در مقابل طرف آمریکایی بایستی از چه موضعی وارد شد.