بر اساس این گزارش، ارکستر سازهای ملی با رهبری میلاد عمران‌لو قطعه «حالا چرا» از ساخته‌های زنده‌یاد روح‌الله خالقی را اجرا می‌کند. «حالا چرا» قطعه‌ای است که خالقی بر روی شعری از «شهریار» ساخته است.
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این کنگره اظهار داشت: همة گروه‌های قومیِ فارسی‌زبان از قفقاز و فرارود تا کرانه‌های خلیج فارس همدل و همزبان در تقویتِ بنیانِ قویمِ این میراثِ عظیمِ مشترک اهتمام داشته اند.
وی افزود: اگر یکی از شعرای این بنای فخیم را از ادبیات ایران کم کنیم، گویی حلقه‌ای از این سلسلة گرانقدر را برداشته‌ایم که موجبِ انقطاع و پارگی آن می‌شود و این نیز غیرممکن است.
جنتی گفت: شعرِ فارسی از «رودکی» تا شعر معاصر چون ساقة‌صدبرگی هزار پیچ و تاب خورده و صدها شاعرِ شهیر به خود دیده تا در دورة معاصر بر خیالِ نازک و اندیشة بلند شاعرانی چون شهریار رسیده است. گویی از سپیده‌دمِ افقِ تمدنِ ایران تا کنون هزار سال است که چشم بر تابشِ یک نورِ درخشنده از ستارگانِ سخن‌سَرا داشته‌ایم و به تماشای این باغ نشسته‌ایم. این کریم‌طبعان چنان در هم تنیده‌اند که در تنِ شهریار، همة آن قافلة سِترگ را می‌توان دید؛ زیرا آبشخور و منبعِ مَنیعِ الهام آن همه سرچشمة قرآن و کلام وحی بوده است، چندان که لسان‌الغیب شیرازی گوید: «صبح‌خیزی و سلامت طلبی چون حافظ / هرچه کردم همه از دولت قـرآن کردم»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: امروز برای تجلیل از چنین موهبتی در زادروز شهریارِ سخن و در روزی که به عنوان روز شعر و ادب فارسی نام گرفته است، فراهم آمده‌ایم.
وی گفت: ایران در زمرة ثروت‌های معنوی و ذخائر گرانقدری مانند حکمت و فلسفه، نجوم و هیأت، هندسه و ریاضیات، فقاهت و دیانت، معماری و جمیع صنایع فرهنگی و هنرهای مستظرفه، خزانة زوال‌ناپذیری از شعر و شاعران عاشق و عارف و فیلسوف دارد و با تکیه بر چنین گنجینة ارزشمندی خود را در میان سایر ملل جهان ممتاز می‌دارد، و شهریار نیز در این گنجینة ممتاز است تا آنجا که ملک‌الشعرای بهار در بیست و سه‌سالگی‌اش او را «نه تنها افتخار ایران، که افتخارِ شرق» پیش‌بینی کرده بود.
جنتی تصریح کرد: آری، مهم‌ترین رمز آن خوش‌نوشی از همان سرچشمه‌ای است که دیگر شاعرانِ متقدّم نیز از همان نوشیده‌اند. شهریار نیز مانند حافظ که «با چارده‌روایت قرآن زِ بَر می‌خوانْد» نخست به تعلّم علوم دینی و حفظ قرآن کریم اهتمام کرده بود. از نخستین شعرش خشیت الهی در دلش خانه کرده بود. نخستین شعر فارسی‌اش را در نُه سالگی چنین سروده بود: «من گنه‌کار شدم وای به من / مــردم‌آزار شـدم وای به‌من»
عضو کابینه دولت تدبیر و امید افزود: اشعار دینی، مذهبی و ولائیِ شهریار چندان فراوان است که می‌توان از آن دیوانی جداگانه ساخت و این نشانگرِ وابستگیِ مستمر و مداوم او به اهل بیت (ع) است.
وی ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های چشمگیر شهریار، عشق و تعلّق خاطر او به ایران و کیان این مُلک است. او در این محبت و میهن‌دوستی نیز چون دیگر ادیبان بزرگ ایران عمل می‌کند. گویی این دغدغة همة شاعران ایران‌زمین از گذشته‌های دور تا امروز بوده است. تمامِ همّ و غمِ شهریار، کیانِ ایران بوده و در هر مُخاطره‌ای نهیـبی مَهیب بر سر دشمنان میهن و ملت زده و شمشیرِ قلم آخته و به ستیز با بیگانه و اَذنابش پرداخته است.
جنتی گفت: شهریار شاعری اجتماعی و دارای داغ و دغدغة ملت بوده که هرگز خود را به‌دور و برکنار از مشکلات و مصائب مردم نمی دانست.
وی تاکید کرد: او در تمامی مضامین و موضوعات شعری، اعم از شعرهای خیال‌انگیز، اخلاقی، حماسی، ملی، دینی و مذهبی، قومی و بومی، طبیعی و توصیفی، مناظره و منظره‌پردازی، سوگواره و دیگر محورها، سروده‌های بی‌نظیر یا کم‌نظیری پدید آورده که از آن زمره، اشعار سیاسی و اجتماعی است که او را در جرگة یکی از شعرای موضوع مقاومت قرار می‌دهد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: آنچه مسلم است شهریار همواره در انتظارِ ظفر و غلبة اسلام بوده است و از این روست که در روز تاریخیِ مراجعتِ امام خمینی به ایران که تمام جهان ملتهب و همه ملت ایران منتظر این واقعة مبارک بودند، نخستین شعر خود را در تجلیل از این رهبرِ کبیر و غلبة انقلابِ بشکوهِ مردمی سرود.
وی گفت: شاعرِ ٧٠ ساله از آن پس مدام و مستمر به‌مناسبت تمامی وقایع انقلاب اسلامی شعرهای ارزنده‌ای می‌سراید که امروزه به مثابة گنجینة معنوی و پربهای انقلاب و نظام به‌شمار می‌رود. تجلیل از امام خمینی و ریاست‌جمهور ادیب و فرهنگ‌پرورِ آن زمان، تجلیل از شهدای دفاع مقدس، تشجیع رزمندگان، تسلا بخشیدن به خانواده‌های شهدا، آزادگان و جانبازان، تعزیت سران شهید نظام مانند شهدای محراب و دولت و حزب جمهوری اسلامی، همچنین یادآوری ایام‌الله و حتی مؤسسات و نهادهای انقلابی همواره مورد نظر ایشان قرار داشته و تا واپسین روزهای عمر خود لحظه ای از جهادِ قلمی باز نایستاده است.
جنتی افزود: وجهة دیگر این شاعر بزرگ ملی بُعد ترکی‌سرائی اوست که در کنار دیگر آثار و اشعارش در اشتهار و بیشتر شهریار مؤثر بوده است. آثار او، به‌ویژه شاهکار جهانی حیدربابا، به بیش از یکصد زبان دنیا ترجمه شده است.
وی تاکید کرد: انتسابِ شهریار به یکی از گروه‌های قومیِ برجسته و تاریخ‌سازِ ایرانی یکی از مهم‌ترین مزایای او و اقبالِ مردمی از این شاعر تُرک‌تبار یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها و حلقه‌های پیوند و وفاق ملی ایران است.
جنتی گفت: شهریار مانند همة اسلافِ بومی و زبانی خود از نظامی و خاقانی و قطران و هُمام گرفته تا پروین اعتصامی، زبان فارسی را به‌مثابة زبان ملی و مشترک برای خلاقیتِ ادبی خود برگزید و این سنتِ حسنه و پیوند ملی با او ادامه یافت. ذوق و ظرافت ادبی او در زبان فارسی، اوراقِ زرینی بر ادبیاتِ شکوهمند این مرز و بوم افزود و در بالندگی بیشتر و توانمندتر شدنِ ادبیات تُرکی نیز نقش و تأثیر بزرگی ایفاء کرده است.
وی ادامه داد: شهریارِ ما از نادر چهره‌هایی ست که در قرون و اعصار یک‌بار نصیبِ ملتی می‌شود. اینک خود شاهدیم که دهه‌ها طی شد اما هنوز سلطنتِ شعر در قُرُقِ شهریار مانده است. ازین رو با توجه به تأکیدِ مقام معظم رهبری که فرمودند: «هر کاری برای شهریار بکنیم باز کم کرده‌ایم» باید تلاش بیشتری برای تجلیل، معرفی و تعلیم آثار و احوال شاعر کرد.
جنتی گفت: همچنان که در زمرة اهداف این بنیاد هم آمده است، تأسیس کرسیِ شهریارپژوهی و تألیف و درج دروس مربوط به این شاعر در کتاب‌های تحصیلیِ مقاطع مختلف، همچنین تشریحِ اشعار و تألیف آثاری در حولِ احوال و دقائق و ظرائف ادبی و افکار استاد شهریار از مهم‌ترین اقداماتی است که باید صورت پذیرد و از انتشار شایعات درباره شخصیت و شعر شهریار و تحریف اشعار و آثار و افکار او ممانعت شود.
وی در پایان افزود: این روز مبارک، روز ملی شعر و ادب فارسی، را به همة اصحاب قلم و صاحبانِ سخن شادباش می‌گویم و اعتلاءِ شعر ایران را به دستِ توانمند و ذوقِ درخشان اهل این حوزه آرزومندم و از همة حضارِ ادیب و ادب‌پرور، رجال علمی و اجتماعیِ حاضر و شعرا و هنرمندانِ گرانقدر تشکر می‌کنم.
*شهریار مردمی‌ترین سخنور روزگار ما است
میرجلال‌الدین کزازی در این کنگره با اشاره به شخصیت شهریار گفت: شهریار مردمی‌ترین سخنور روزگار ماست. او شاعر دل بود و به خاطر دل خود می‌سرود.و در اندیشه آن نبود که سخن خود را به نمایش بگذارد.
وی افزود: او سخنوری بود که بیش از دیگران بر پایه غزل‌های او آهنگ‌سازان آهنگ ساختند و خوانندگان آنها را به آواز خوانده‌اند. شعر شهریار برآمده از آزمون‌های شرف و شوریدگی‌های شاعرانه نهادی او است. در سال‌هایی که دانش‌آموز بودم در سال دهم نامه‌ای مهرآمیز به شهریار نوشتم که شهریار این نامه را آنچنان خوش داشت که در یکی از چاپ‌های دیوان خوبش آن را گنجانده بود. شهریار شاعری است که در تاریخ ایران پایدار و ماندگار خواهد ماند و همواره ایرانیان او را گرامی خواهند داشت.
سید محمدحسین بهجت تبریزی ملقب به «شهریار» در سال 1285 به دنیا آمد و در 27 شهریور 1367 درگذشت. در تقویم ایران 27 شهریور مقارن با روزِ درگذشت «شهریار» به نام «روز شعر و ادب فارسی» نامگذاری شده است.
کنگره روز ملی شعر و ادب به همت بنیاد «شهریار» برگزار می‌شود.