از ابتدای این اتفاق، دولت‌های غربی و اوکراین اعلام کردند که این هواپیمای بوئینگ با شلیک شبه‌نظامیان جدایی‌طلب اکراینی طرفدار روسیه، در شرق کشور اوکراین سقوط کرده است، اما مقامات مسکو، دولت اوکراین را مسئول این فاجعه می‌دانستند.

مدتی کوتاهی بعد از سقوط هواپیما، اعضای شورای امنیت سازمان ملل به اتفاق آرا خواستار انجام تحقیقات بین‌المللی بی‌طرفانه برای روشن شدن دلایل این سانحه شدند.

پس از تشکیل کمیته تحقیقات بین‌المللی به سرپرستی هلند (JIT)، این کمیته به گفته دیمیتری پسکوف سخنگوی ولادیمیر پوتین، برای تدوین گزارش خود با کارشناسان روس همکاری نکرده‌ است؛ همین امر موجب گردید که این کمیته تحقیق و روسیه، هرکدام به‌صورت جداگانه‌ای نتیجه تحقیقات خود را بر اساس شواهد و سند بدست آمده در کنفرانس خبری مجزا ارائه کنند.

کمیته تحقیقات بین‌المللی (JIT) هفته گذشته در شهر اوترخت هلند برگزار گردید و بازرسان این کمیته اعلام کردند که این هواپیما توسط سامانه موشکی «باک» (BUK)، ساخته روسیه سرنگون شده است. به‌گفته بازرسان، این سامانه موشکی از روسیه به دست جدایی‌طلبان اوکراین رسیده و از منطقه‌ای تحت کنترل آنها شلیک شده است.

بخشی از گزارش کمیته تحقیقات بین‌المللی

گفته می‌شود این گروه تحقیق در طول دو سال فعالیت خود 5 میلیارد صفحه اینترنتی، 1.5 میلیون عکس و ویدئو و 150 هزار مکالمه تلفنی را مورد بررسی قرار داده و با 200 شاهد نیز گفت و گو کرده است. این گروه با استفاده از این اطلاعات و همچنین تصاویر ماهواره‌ای، دست به «شبیه‌سازی» این اتفاق زده تا بتواند با اتصال جزئیات به یکدیگر، یک تصویر کلی و یکپارچه از این حادثه پیدا کند و به علت اصلی آن پی ببرد.

روسیه از طرف دیگر، گزارش کمیته تحقیقات بین‌المللی به سرپرستی هلند (JIT) را مخدوش می‌داند؛ بر این اساس، نمایندگان شرکت «آلماز آنتی» که از تولیدکنندگان برجسته تسلیحات روسی به شمار آمده و سیستم‌های «باک» (BUK) که هواپیمای خطوط هوایی مالزی MH17 پیشتر توسط آن ساقط شده بود را تولید می‌کند، هم‌زمان با انتشار گزارش اولیه کمیته تحقیقات بین‌المللی در هلند، گزارش فنی خود را ارائه کرد. «آلماز آنتی» اعلام کرد: کمیته تحقیقات بین المللی هلند (JIT) جزئیات فنی مربوط به بوئینگ خطوط هواپیمائی مالزی را مورد توجه قرار نداده است. سه «شبیه‌ساز» سقوط هواپیمای MH17، نشان می‌دهد که این هواپیمای مسافربری توسط موشکی ساقط شده است که از شهر تحت کنترل دولت اوکراین «زاروشنسکوی» (Zaroschenskoye) و توسط نیروهای اوکراینی شلیک شده بود.

«آلماز آنتی» ادامه داد: نتایج منتشره کمیته تحقیقات بین‌المللی مشترک، فاقد شواهد فنی کافی برای اثبات اتهام زنی به روسیه در هدف قراردادن این هواپیما است. در ادامه گزارش فنی سقوط این هواپیما توسط شرکت «آلماز آنتی» تصریح شده است: شیوه تخریب MH17 به وضوح نشان می‌دهد در صورتی که اگر هواپیمای مذکور از مناطق تحت کنترل شبه‌نظامیان جدایی‌طلب اکراین (طرفدار روسیه) در منطقه دونباس شلیک می‌شد، هواپیما از سمت راست آسیب می‌دید؛ در حالی که چنین آسیب دیدگی در گزارش کمیته مشترک هلند یافت نمی‌شود.

پیشتر ژنرال «آندری کارتوپولوف» رئیس اداره عملیات عمومی قرارگاه ارتش روسیه در یک کنفرانس خبری با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، از تعقیب شدن هواپیمای ساقط شده مالزیایی توسط یک فروند جنگنده سوخوی ۲۵ ارتش اوکراین خبر داده بود.

تجربه "شبیه‌سازی" سقوط بوئینگ برای "شبیه‌سازی" فاجعه «منا» توسط ایران

موضوع اصلی این ماجرا برای ایران، تایید صحت ادعاهای هیچ‌کدام از طرفین دعوا نیست، بلکه نکته اصلی استفاده از مدل شبیه‌سازی حادثه سقوط بوئینگ مالزی توسط هرکدام از کمیته‌ بین‌المللی و روسیه، برای فاجعه منا است؛ شبیه‌سازی کامپیوتری که با استفاده از اطلاعات میدانی نظیر شواهد، عکس و فیلم و از همه مهم‌تر تصاویر ماهواره‌ای بدست می‌آید.

حادثه منا در ۲ مهر ۱۳۹۴ و همزمان با عید قربان در مراسم رمی جمرات در «خیابان ۲۰۴» نزدیک تقاطع آن با «خیابان ۲۲۳»، در منطقه منا، شهر مکه، عربستان سعودی رخ داد. در این فاجعه هزاران حاجی از کشورهای مختلف جان خود را از دست دادند که سهم شهدای ایران در این حادثه 464 نفر بود که این ارقام خیلی بیشتر از 298 مسافر هواپیمای مالزی است که برای کشته شدن آنها در شورای امنیت سازمان ملل کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی تشکیل دادند.

ایران می‌تواند یک کمیته حقیقت‌یاب مستقل (در صورت تمایل با کمک دیگر کشورهای مسلمان) تشکیل دهد و تحقیقات خود را با استفاده از مصاحبه با شاهدان از ملت‌های مختلف و دیگر اطلاعات شروع کند.

استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، ضرورتی اجتناب ناپذیر

پروسه جمع‌آوری اطلاعات بدون تصاویر ماهواره‌ای ممکن است ناقص ار کار درآید؛ تصاویر ماهواره‌ای به دلیل اشراف از بالا و ارائه جزئیات دقیق به وسعت زیاد، می‌تواند کمک بسیار دقیقی به بازسازی و شبیه‌سازی کامپیوتری فاجعه منا کند تا از سهوی یا عمدی بودن این فاجعه پرده برداشت.

اکنون یک سال از این حادثه می‌گذرد و می‌توان تصاویر آن را از شرکت‌های ماهواره‌ای که دائم در حال رصد کره زمین هستند، درخواست کرد.

تصاویر ماهواره ای در کنار جمع‌آوری دیگر اطلاعات میدانی مانند مصاحبه با شاهدان که ممکن است در طول زمان از بین بروند، کمک می‌کنند که هرچه زودتر شبیه‌سازی فاجعه منا را برای مردم جهان ارائه کرد تا با جلوگیری از فراموشی آن، راز این فاجعه فاش گردد.

این نکته نیز در پایان تحقیقات ایران نباید فراموش گردد که برگزاری کنفرانس خبری با حضور شاهدان بین‌المللی و ارائه مدل شبیه‌سازی کامپیوتری فاجعه منا با حضور رسانه‌های بین‌المللی شبیه آنچه روسیه و کمیته تحقیقات بین‌المللی (JIT) در هفته گذشته برگزار کردند، می‌تواند علاوه بر مانور قدرت ایران در گرفتن حق خود باشد، التیامی هرچند کوچک بر دردهای خانواده‌های آن عزیزان از دست رفته نیز محسوب گردد.