به گزارش مشرق به نقل از فارس، كميسيون اصل 44 مجلس شوراي اسلامي با تهيه گزارشي، عملكرد وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها در حوزه اصل 44 را بررسي كرده است،
4- اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی در وزارت بازرگانی
طبق قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و نیز آئین‌نامه تشخیص، انطباق و طبقه‌بندی فعالیت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، وزارت بازرگانی دارای سه شرکت زیرمجموعه شامل صندوق ضمانت صادرات ایران، شرکت فرش ایران و شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ج.ا.ا می‌باشد که از این بین، صندوق ضمانت صادرات ایران مشمول فعالیت‌های گروه (دو) و دو شرکت دیگر مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشند.
وزارت بازرگانی به صورت غیرمستقیم و از طریق شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران چهارده شرکت زیرمجموعه "غله و بازرگانی" دارد که همگی مشمول فعالیت‌های گروه (دو) می‌باشند. شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، علاوه بر شرکت‌های مذکور، دارای هشت شرکت زیرمجموعه دیگر نیز می‌باشد که همگی آنها مشمول فعالت‌های گروه (یک) می‌باشند.
این شرکت‌ها عبارتند از شرکت‌های خدمات آنفورماتیک راهبر، سردخانه زراعی تهران (عاجکو)، سردخانه بزرگ فارس، سردخانه سام، حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس، بین‌المللی بازرسی کالای تجاری ایران (ترانیکس) حمل و نقل و خدمات دریایی آبادان و کشت و صنعت سردسیر
4-1- واگذاری سهام شرکت‌های دولتی: ابتدا عملکرد واگذاری سهام شرکت‌های دولتی در شرکت‌های مادر تخصصی زیرمجموعه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف- شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران
وضعیت واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه شرکت بازرگانی دولتی ایران در جدول 10 آمده است. عملکرد واگذاری حاکی از آن است که در شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران صرفاً تعداد سهام چهار شرکت طی سال 1389 به بخش غیردولتی واگذار شده است.
واگذاری مربوط به شرکت ایران ترانیکس در قالب سهم‌الشرکه بوده است. این شرکت از سال 1372 غیرفعال بوده و از طرف سازمان خصوصی سازی به صورت مزایده واگذار شده است.
ب- سایر بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی
- شرکت سهامی فرش ایران: طبق مصوبه هیئت واگذاری مقرر شد سهام شرکت سهامی فرش ایران در سال 1390 از طریق فرابورس واگذار گردد. با این حال قرار است موضوع واگذاری سهام این شرکت مجددا در کارگروهی متشکل از وزیران صنعت، معدن و تجارت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و امور اقتصادی و دارایی مورد بررسی قرار گیرد.
- شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران: طبق برنامه واگذاری سال 1389 باید صد در صد سهام شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به بخش غیردولتی واگذار می‌گردید که با توجه به واگذاری آن به سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح (ساتا) و دستور رئیس‌جمهور مبنی بر لغو این معامله، مقرر شد مجدداً این شرکت در سال 1389 واگذار گردد اما در نهایت طبق نظر دفتر رئیس‌جمهور مقرر گردید که چهل و نه درصد سهام این شرکت به بخش خصوصی واگذار گردد و پنجاه و یک درصد آن در مالکیت وزارت صنعت، معدن و تجارت باقی بماند. تصویب این تصمیم اخیر، در دستور کار دولت قرار دارد.
- صندوق ضمانت صادرات ایران: واگذاری سهام صندوق ضمانت صادرات ایران نیز به علت اینکه این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (دو) می‌باشد تا پایان سال 1393 به تعویق افتاده است. در نهایت درخواست خروج این شرکت از فهرست شرکت‌های در حال واگذاری به دفتر مقام معظم رهبری ارسال شده است.
- شرکت خدمات انفورماتیک راهبر: این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشد که باید طبق برنامه واگذاری در سال 1389 واگذاری می‌شد اما با توجه به تصویب اجرای طرح سامانه اطلاعات املاک و مستغلات کشور توسط این شرکت، مقرر شد که واگذاری این شرکت به تعویق افتد، در نهایت سهام این شرکت درسال 1390 واگذار گردید.
- شرکت سردخانه سام: این شرکت از شرکت‌های مشمول فعالیت‌های گروه (یک) زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران است که طبق برنامه واگذاری در سال 1389 باید به بخش غیردولتی واگذار می‌شد که در حال حاضر برای طی مراحل واگذاری به سازمان خصوصی سازی معرفی شده و واگذاری آن توسط سازمان خصوصی سازی در دست انجام است.
مشکلات و موانع عمده پیش روی واگذاری این شرکت عبارتند از:
- این شرکت مشمول قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران
- این شرکت دارای اختلاف با شرکت‌های غله و خدمات بازرگانی مناطق 2 و 5 است.
- قطعه زمین شرکت مذکور در منطقه کوت عبدالله اهواز در تصرف غیر است.
شرکت حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس: این شرکت جزء شرکت‌های مشمول فعالیت‌های گروه (یک) و زیرمجموعه شرکت بازرگانی دولتی است که باید در سال 1389 واگذار می‌شد. این شرکت به صورت مشروح در تاریخ 12/ 10/ 89 توسط هیئت پذیرش بورس اوراق بهادار تهران پذیرش گردید. در این رابطه مؤسسه تأمین سرمایه نوین برای تعیین قیمت پایه سهام آن انتخاب شده است و آخرین تغییرات اساسنامه و هیئت مدیره انجام شده است.
در نهایت مقرر گردیده 10درصد سهام این شرکت به منظور کشف قیمت در بورس اوراق بهادار تهران عرضه گردد.
شرکت کشت و صنعت سردسیر: این شرکت از شرکت‌های مشمول فعالیت‌های گروه (یک) و زیرمجموعه شرکت بازرگانی دولتی است که باید طبق برنامه واگذاری در سال 1389 به بخش غیردولتی واگذار می‌شد که هنوز اقدامی برای واگذاری آن صورت نگرفته است.
عمده مشکلات پیش روی واگذاری این شرکت عبارت است از:
- مالکیت زمین این سردخانه محل اختلاف است.
- این سردخانه مشمول قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران است
- بین این شرکت با شرکت غله و خدمات بازرگانی منطقه 2 اختلاف وجود دارد.
علیرغم مشکلات حقوقی و مالی، این شرکت در فهرست واگذاری سال 1390 قرار دارد.
شرکت‌های غله و بازرگانی مناطق چهارده گانه: این شرکت‌ها که مشمول فعالیت‌های گروه (دو) هستند، زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران می‌باشند. این چهارده شرکت وظیفه خرید نگهداری گندم در سطح کشور را بر عهده دارند و واگذاری این شرکت‌ها برای بعد از سال 1390 برنامه‌ریزی شده است.
علاوه بر شرکت‌های مذکور در زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران تعدادی شرکت نیز وجود دارند که تا زمان تهیه این گزارش اقدامی برای طبقه‌بندی و واگذاری آنها صورت نگرفته بود. این شرکت‌ها عبارتند از شرکت آسانسور ایران،شرکت آسانسور انصار ایران، شرکت برکه کمپانی، مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات، مرکز آموزش بازرگانی و شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
طبق گزارش وزارت بازرگانی، تمامی این شرکت‌های جدید در راستای اجرای مفاد ماده 17 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و برای طی مراحل واگذاری به سازمان خصوصی سازی معرفی شده‌اند. البته در مورد سه شرکت اخیر یعنی مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات، مرکز آموزش بازرگانی و شرکت چاپ و نشر بازرگانی، نظر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی بر این است که این شرکت‌ها خصوصی هستند. اما در مقابل نظر دیوان محاسبات و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور بر این است که این شرکت‌ها دولتی هستند. در هر حال مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات در سال 1390 در فهرست واگذاری قرار دارد و از طریق فرابورس واگذار خواهد شد.
4-2- اقدامات حمایتی در جهت توانمندسازی و توسعه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تعاونی
- واگذاری ایجاد پایانه‌های صادراتی به بخش خصوصی و تدوین دستورالعمل به منظور حمایت از آنها
- ایجاد آزمایشگاه‌های جامع کنترل کیفیت کالاهای صادراتی توسط بخش خصوصی
- تأمین منابع مالی بخش خصوصی جهت ورود به بازار خرید گندم
-کمک‌های فنی و اعتباری به بخش خصوصی به شکل یارانه سود تسهیلات بانکی برای احداث مجتمع‌های قالیبافی
- احداث سیلو و واحدهای تولید نان صنعتی
- تدوین آئین‌نامه چگونگی حمایت از تشکیل و توسعه شرکت‌های مدیریت صادرات
- تدوین دستورالعمل چگونگی حمایت از توسعه و توانمندسازی اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی
- طراحی و اجرا و پیاده‌سازی سامانه (سیستم) مدیریت یکپارچه زنجیره ارزش نهایی برای حمایت از تولیدات داخلی و توسعه تجارت الکترونیکی
- حذف دریافت مابه‌التفاوت از کالاهای وارداتی و همچنین عدم صدور مجوز ترخیص کالاهای مشمول از سوی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان
- راه‌اندازی سامانه صدور پروانه کسب از طریق اینترنت
- بازنگری آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های جاری و مکانیزه نمودن فرآیندهای اداری و حذف فرآیندهای غیرضروری
- بازنگری و ارائه پیش‌نویس اصلاح قانون مقررات صادرات و واردات
- تشکیل هجده اتحادیه کشوری با هدف افزایش میزان مشارکت اصناف و اتحادیه‌ها در امور مرتبط و واگذاری بخشی از وظایف تصدی‌گری دولت به این اتحادیه و اصناف
- مشارکت انجمن‌ها و تشکل‌های صادراتی در جلسات تصمیم‌سازی در سازمان توسعه تجارت ایران
- واگذاری اجرای برخی از نمایشگاهها به اتاق تعاون مرکزی و تعاونی‌های مرتبط با موضوع آن نمایشگاه توسط شرکت سهامی نمایشگاهها
انجام کلیه امور مربوط به صدور و تمدید کارت بازرگانی تا تکمیل پرونده در اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن ایران و تعاون
5- اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی در وزارت جهاد کشاورزی
وزارت جهاد کشاورزی با توجه به ساختار فعالیت خود دارای سه شرکت مادر تخصصی زیرمجموعه می‌باشد. این شرکت‌ها عبارتند از:
الف- شرکت مادرتخصصی خدمات کشاورزی، کلیه شرکت‌ها و بنگاه‌های زیرمجموعه این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشند.
ب- شرکت مادرتخصصی تولید کشاورزی، دامی و منابع طبیعی، کلیه شرکت‌ها و بنگاه‌های زیرمجموعه این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشد.
ج- شرکت مادرتخصصی صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی کلیه شرکت‌ها و بنگاه‌های زیرمجموعه این شرکت، مشمول فعالیت‌های گروه (دو) است.
علاوه بر شرکت‌های فوق‌‌الذکر، وزارت جهاد کشاورزی دارای تعدادی شرکت زیرمجموعه است که مستقیماً تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی می‌باشند. این شرکت‌ها عبارتند از: صندوق بیمه محصولات کشاورزی، سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران و شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی
5-1- واگذاری سهام شرکت‌های دولتی: ابتدا عملکرد واگذاری سهام شرکت‌های دولتی در شرکت‌های مادرتخصصی زیرمجموعه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف- شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی
شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی با توجه به قانون بودجه سال 1389، واگذاری تعداد چهار شرکت زیرمجموعه خود را همگی مشمول فعالیت‌های گروه (یک) بوده‌اند را در برنامه داشته است. این شرکت‌ها عبارتند از شرکت سهامی خدمات هواپیمایی ویژه شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور، شرکت خدمات حمایتی کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام کشور، طبق عملکرد ارائه شده هیچ یک از شرکت‌های فوق به صورت قطعی به بخش غیردولتی واگذار نشده است.
- شرکت خدمات هواپیمایی ویژه: این شرکت یک مرحله در فرابورس عرضه شده اما تقاضایی جهت خرید آن نبوده است لذا پیشنهاد انحلال آن به سازمان خصوصی سازی و انتقال وظایف، دارایی‌ها و امکانات آن به سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور یا سازمان حفظ نباتات داده شده است.
- شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور: این شرکت به استان البرز منتقل گردیده و ضمنا ارزیابی شده و آماده عرضه در فرابورس است.
- شرکت خدمات حمایتی کشاورزی: این شرکت در مرحله ارزیابی بوده و واگذاری آن به شرط اهلیت به تصویب رسیده وارزیابی اموال و دارایی‌های آن توسط سازمان خصوصی سازی در حال انجام است.
- شرکت پشتیبانی امور دام کشور: این شرکت با توجه به مصوبه شورای عالی اداری از وزارت جهاد کشاورزی منفک و به وزارت بازرگانی منقتل گردیده است.
ب- شرکت مادر تخصصی تولید محصولات کشاورزی دامی
شرکت مادر تخصصی تولید محصولات کشاورزی و دامی با توجه به قانون بودجه سال 1389 واگذاری تعداد 9 شرکت زیرمجموعه خود را همگی مشمول فعالیت‌های گروه (یک) بوده‌اند در برنامه داشته است. این شرکت‌ها عبارتند از: شرکت کشت و صنعت شهید بهشتی، شرکت کشت و صنعت جیرفت، شرکت کشت و صنعت شهید رجایی، شرکت کشت و صنعت دامپروریم مغان، شرکت پرورش کرم ابریشم ایران، شرکت نکاچوب، شرکت جنگل شفارود، شرکت صنایع و بهره برداری چوب فریم و شرکت کشاورزی و دامپروری سفید رود.
طبق گزارش عملكرد ارائه شده، صرفاً صد در صد سهام دو شركت كشت و صنعت جيرفت و كشت و صنعت شهيد رجايي به بخش غيردولتي واگذار شده است. سهام دو شركت بهره‌برداري و صنايع چوب فريم و شركت نكا چوب نيز در سال 1390 واگذار شده است. اما اطلاعاتي در خصوص جزئيات آن در دست نيست. همچنين شركت‌هاي كشاورزي و دامپروري سفيدرود، شركت كشت و صنعت دامپروري مغان شركت كشت و صنعت شهيد بهشتي، شركت جنگل شفارود، شركت پرورش كرم ابريشم ايران در مرحله ارزيابي بوده و صورت‌هاي مالي آنها براي ارزيابي به سازمان خصوصي سازي ارسال شده است.
ج- وزارت جهاد كشاورزي
وزارت جهاد كشاورزي با توجه به قانون بودجه سال 1389 واگذاري شركت توسعه نيشكر و صنايع جانبي كه مشمول فعاليت‌هاي گروه (يك) بوده را در برنامه داشته است. اما گزارش عملكرد موجود حاكي از عدم واگذاري اين شركت به بخش غيردولتي است.
در خصوص تفكيك وظايف حاكميتي تمام يا بخش از وظايف سازمان مركزي تعاون روستايي ايران، شركت مادر تخصصي صندوق حمايت از توسعه سرمايه‌گذاري بخش كشاورزي و شركت خدمات حمايتي كشاورزي نيز توسط كارگروه موضوع تبصره ذيل ماده 13 قانون اجراي سياست‌هاي كلي اصل 44 حاكميتي تشخيص داده شده كه موضوع از طريق جهاد كشاورزي در حال پيگيري است.
صندوق بيمه محصولات كشاورزي نيز به دليل نوع فعاليت آن بيشتر در تعامل با بانك كشاورزي بوده و مدير عامل بانك كشاورزي مدير عامل صندوق بيمه محصولات كشاروزي نيز مي‌باشد به هيئت بانك‌ها منتقل شده است. اين صندوق‌ها تا قبل از انتقال، اقدامي جهت واگذاري انجام نداده بود و وظايف خود را حاكميتي قلمداد مي‌نمود كه باتوجه به مصوبات مربوط، حاكميتي بودن وظايف آن مورد تائيد قرار نگرفت و قرار است به بخش غيردولتي واگذار گردد.
خاطرنشان مي سازد، دو شركت مادر تخصصي خدمات كشاورزي و شركت مادر تخصصي توليد محصولات كشاورزي، دامي و منابع طبيعي نيز تاكنون اقدامي جهت تعيين تكليف حاكميتي بودن وظايف خود انجام نداده‌اند.
در مجموع در راستاي اجراي سياست‌هاي كلي اصل 44قانون اساسي و واگذاري بنگاه‌ها و شركت‌هاي دولتي، چالش‌هاي پيش رو در وزارت جهاد كشاورزي عبارتند از:
- سودآوري پائين شركت‌ها و بنگاه‌هاي تابعه
- نگرش يكسان به شركت‌هاي بخش كشاورزي و ساير شركت‌هاي موجود در حوزه صنعت و خدمات
- عدم وجود ساختار و نيروي انساني مناسب جهت انتقال وظايف تصدي‌گري دولتي به بخش غيردولتي
- وجود ديدگاه‌ها و نگرش‌هاي مختلف در خصوص وظايف حاكميتي و تصدي‌گري و نحوه واگذاري تصدي‌گري‌ها به بخش غيردولتي
4- اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی در وزارت بازرگانی
طبق قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و نیز آئین‌نامه تشخیص، انطباق و طبقه‌بندی فعالیت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، وزارت بازرگانی دارای سه شرکت زیرمجموعه شامل صندوق ضمانت صادرات ایران، شرکت فرش ایران و شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ج.ا.ا می‌باشد که از این بین، صندوق ضمانت صادرات ایران مشمول فعالیت‌های گروه (دو) و دو شرکت دیگر مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشند.
وزارت بازرگانی به صورت غیرمستقیم و از طریق شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران چهارده شرکت زیرمجموعه "غله و بازرگانی" دارد که همگی مشمول فعالیت‌های گروه (دو) می‌باشند. شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، علاوه بر شرکت‌های مذکور، دارای هشت شرکت زیرمجموعه دیگر نیز می‌باشد که همگی آنها مشمول فعالت‌های گروه (یک) می‌باشند.
این شرکت‌ها عبارتند از شرکت‌های خدمات آنفورماتیک راهبر، سردخانه زراعی تهران (عاجکو)، سردخانه بزرگ فارس، سردخانه سام، حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس، بین‌المللی بازرسی کالای تجاری ایران (ترانیکس) حمل و نقل و خدمات دریایی آبادان و کشت و صنعت سردسیر
4-1- واگذاری سهام شرکت‌های دولتی: ابتدا عملکرد واگذاری سهام شرکت‌های دولتی در شرکت‌های مادر تخصصی زیرمجموعه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف- شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران
وضعیت واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه شرکت بازرگانی دولتی ایران در جدول 10 آمده است. عملکرد واگذاری حاکی از آن است که در شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران صرفاً تعداد سهام چهار شرکت طی سال 1389 به بخش غیردولتی واگذار شده است.
واگذاری مربوط به شرکت ایران ترانیکس در قالب سهم‌الشرکه بوده است. این شرکت از سال 1372 غیرفعال بوده و از طرف سازمان خصوصی سازی به صورت مزایده واگذار شده است.
ب- سایر بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی
- شرکت سهامی فرش ایران: طبق مصوبه هیئت واگذاری مقرر شد سهام شرکت سهامی فرش ایران در سال 1390 از طریق فرابورس واگذار گردد. با این حال قرار است موضوع واگذاری سهام این شرکت مجددا در کارگروهی متشکل از وزیران صنعت، معدن و تجارت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و امور اقتصادی و دارایی مورد بررسی قرار گیرد.
- شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران: طبق برنامه واگذاری سال 1389 باید صد در صد سهام شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به بخش غیردولتی واگذار می‌گردید که با توجه به واگذاری آن به سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح (ساتا) و دستور رئیس‌جمهور مبنی بر لغو این معامله، مقرر شد مجدداً این شرکت در سال 1389 واگذار گردد اما در نهایت طبق نظر دفتر رئیس‌جمهور مقرر گردید که چهل و نه درصد سهام این شرکت به بخش خصوصی واگذار گردد و پنجاه و یک درصد آن در مالکیت وزارت صنعت، معدن و تجارت باقی بماند. تصویب این تصمیم اخیر، در دستور کار دولت قرار دارد.
- صندوق ضمانت صادرات ایران: واگذاری سهام صندوق ضمانت صادرات ایران نیز به علت اینکه این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (دو) می‌باشد تا پایان سال 1393 به تعویق افتاده است. در نهایت درخواست خروج این شرکت از فهرست شرکت‌های در حال واگذاری به دفتر مقام معظم رهبری ارسال شده است.
- شرکت خدمات انفورماتیک راهبر: این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشد که باید طبق برنامه واگذاری در سال 1389 واگذاری می‌شد اما با توجه به تصویب اجرای طرح سامانه اطلاعات املاک و مستغلات کشور توسط این شرکت، مقرر شد که واگذاری این شرکت به تعویق افتد، در نهایت سهام این شرکت درسال 1390 واگذار گردید.
- شرکت سردخانه سام: این شرکت از شرکت‌های مشمول فعالیت‌های گروه (یک) زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران است که طبق برنامه واگذاری در سال 1389 باید به بخش غیردولتی واگذار می‌شد که در حال حاضر برای طی مراحل واگذاری به سازمان خصوصی سازی معرفی شده و واگذاری آن توسط سازمان خصوصی سازی در دست انجام است.
مشکلات و موانع عمده پیش روی واگذاری این شرکت عبارتند از:
- این شرکت مشمول قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران
- این شرکت دارای اختلاف با شرکت‌های غله و خدمات بازرگانی مناطق 2 و 5 است.
- قطعه زمین شرکت مذکور در منطقه کوت عبدالله اهواز در تصرف غیر است.
شرکت حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس: این شرکت جزء شرکت‌های مشمول فعالیت‌های گروه (یک) و زیرمجموعه شرکت بازرگانی دولتی است که باید در سال 1389 واگذار می‌شد. این شرکت به صورت مشروح در تاریخ 12/ 10/ 89 توسط هیئت پذیرش بورس اوراق بهادار تهران پذیرش گردید. در این رابطه مؤسسه تأمین سرمایه نوین برای تعیین قیمت پایه سهام آن انتخاب شده است و آخرین تغییرات اساسنامه و هیئت مدیره انجام شده است.
در نهایت مقرر گردیده 10درصد سهام این شرکت به منظور کشف قیمت در بورس اوراق بهادار تهران عرضه گردد.
شرکت کشت و صنعت سردسیر: این شرکت از شرکت‌های مشمول فعالیت‌های گروه (یک) و زیرمجموعه شرکت بازرگانی دولتی است که باید طبق برنامه واگذاری در سال 1389 به بخش غیردولتی واگذار می‌شد که هنوز اقدامی برای واگذاری آن صورت نگرفته است.
عمده مشکلات پیش روی واگذاری این شرکت عبارت است از:
- مالکیت زمین این سردخانه محل اختلاف است.
- این سردخانه مشمول قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران است
- بین این شرکت با شرکت غله و خدمات بازرگانی منطقه 2 اختلاف وجود دارد.
علیرغم مشکلات حقوقی و مالی، این شرکت در فهرست واگذاری سال 1390 قرار دارد.
شرکت‌های غله و بازرگانی مناطق چهارده گانه: این شرکت‌ها که مشمول فعالیت‌های گروه (دو) هستند، زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران می‌باشند. این چهارده شرکت وظیفه خرید نگهداری گندم در سطح کشور را بر عهده دارند و واگذاری این شرکت‌ها برای بعد از سال 1390 برنامه‌ریزی شده است.
علاوه بر شرکت‌های مذکور در زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران تعدادی شرکت نیز وجود دارند که تا زمان تهیه این گزارش اقدامی برای طبقه‌بندی و واگذاری آنها صورت نگرفته بود. این شرکت‌ها عبارتند از شرکت آسانسور ایران،شرکت آسانسور انصار ایران، شرکت برکه کمپانی، مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات، مرکز آموزش بازرگانی و شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
طبق گزارش وزارت بازرگانی، تمامی این شرکت‌های جدید در راستای اجرای مفاد ماده 17 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و برای طی مراحل واگذاری به سازمان خصوصی سازی معرفی شده‌اند. البته در مورد سه شرکت اخیر یعنی مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات، مرکز آموزش بازرگانی و شرکت چاپ و نشر بازرگانی، نظر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی بر این است که این شرکت‌ها خصوصی هستند. اما در مقابل نظر دیوان محاسبات و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور بر این است که این شرکت‌ها دولتی هستند. در هر حال مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات در سال 1390 در فهرست واگذاری قرار دارد و از طریق فرابورس واگذار خواهد شد.
4-2- اقدامات حمایتی در جهت توانمندسازی و توسعه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تعاونی
- واگذاری ایجاد پایانه‌های صادراتی به بخش خصوصی و تدوین دستورالعمل به منظور حمایت از آنها
- ایجاد آزمایشگاه‌های جامع کنترل کیفیت کالاهای صادراتی توسط بخش خصوصی
- تأمین منابع مالی بخش خصوصی جهت ورود به بازار خرید گندم
-کمک‌های فنی و اعتباری به بخش خصوصی به شکل یارانه سود تسهیلات بانکی برای احداث مجتمع‌های قالیبافی
- احداث سیلو و واحدهای تولید نان صنعتی
- تدوین آئین‌نامه چگونگی حمایت از تشکیل و توسعه شرکت‌های مدیریت صادرات
- تدوین دستورالعمل چگونگی حمایت از توسعه و توانمندسازی اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی
- طراحی و اجرا و پیاده‌سازی سامانه (سیستم) مدیریت یکپارچه زنجیره ارزش نهایی برای حمایت از تولیدات داخلی و توسعه تجارت الکترونیکی
- حذف دریافت مابه‌التفاوت از کالاهای وارداتی و همچنین عدم صدور مجوز ترخیص کالاهای مشمول از سوی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان
- راه‌اندازی سامانه صدور پروانه کسب از طریق اینترنت
- بازنگری آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های جاری و مکانیزه نمودن فرآیندهای اداری و حذف فرآیندهای غیرضروری
- بازنگری و ارائه پیش‌نویس اصلاح قانون مقررات صادرات و واردات
- تشکیل هجده اتحادیه کشوری با هدف افزایش میزان مشارکت اصناف و اتحادیه‌ها در امور مرتبط و واگذاری بخشی از وظایف تصدی‌گری دولت به این اتحادیه و اصناف
- مشارکت انجمن‌ها و تشکل‌های صادراتی در جلسات تصمیم‌سازی در سازمان توسعه تجارت ایران
- واگذاری اجرای برخی از نمایشگاهها به اتاق تعاون مرکزی و تعاونی‌های مرتبط با موضوع آن نمایشگاه توسط شرکت سهامی نمایشگاهها
انجام کلیه امور مربوط به صدور و تمدید کارت بازرگانی تا تکمیل پرونده در اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن ایران و تعاون
5- اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی در وزارت جهاد کشاورزی
وزارت جهاد کشاورزی با توجه به ساختار فعالیت خود دارای سه شرکت مادر تخصصی زیرمجموعه می‌باشد. این شرکت‌ها عبارتند از:
الف- شرکت مادرتخصصی خدمات کشاورزی، کلیه شرکت‌ها و بنگاه‌های زیرمجموعه این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشند.
ب- شرکت مادرتخصصی تولید کشاورزی، دامی و منابع طبیعی، کلیه شرکت‌ها و بنگاه‌های زیرمجموعه این شرکت مشمول فعالیت‌های گروه (یک) می‌باشد.
ج- شرکت مادرتخصصی صندوق حمایت از توسعه سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی کلیه شرکت‌ها و بنگاه‌های زیرمجموعه این شرکت، مشمول فعالیت‌های گروه (دو) است.
علاوه بر شرکت‌های فوق‌‌الذکر، وزارت جهاد کشاورزی دارای تعدادی شرکت زیرمجموعه است که مستقیماً تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی می‌باشند. این شرکت‌ها عبارتند از: صندوق بیمه محصولات کشاورزی، سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران و شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی
5-1- واگذاری سهام شرکت‌های دولتی: ابتدا عملکرد واگذاری سهام شرکت‌های دولتی در شرکت‌های مادرتخصصی زیرمجموعه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف- شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی
شرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی با توجه به قانون بودجه سال 1389، واگذاری تعداد چهار شرکت زیرمجموعه خود را همگی مشمول فعالیت‌های گروه (یک) بوده‌اند را در برنامه داشته است. این شرکت‌ها عبارتند از شرکت سهامی خدمات هواپیمایی ویژه شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور، شرکت خدمات حمایتی کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام کشور، طبق عملکرد ارائه شده هیچ یک از شرکت‌های فوق به صورت قطعی به بخش غیردولتی واگذار نشده است.
- شرکت خدمات هواپیمایی ویژه: این شرکت یک مرحله در فرابورس عرضه شده اما تقاضایی جهت خرید آن نبوده است لذا پیشنهاد انحلال آن به سازمان خصوصی سازی و انتقال وظایف، دارایی‌ها و امکانات آن به سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور یا سازمان حفظ نباتات داده شده است.
- شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور: این شرکت به استان البرز منتقل گردیده و ضمنا ارزیابی شده و آماده عرضه در فرابورس است.
- شرکت خدمات حمایتی کشاورزی: این شرکت در مرحله ارزیابی بوده و واگذاری آن به شرط اهلیت به تصویب رسیده وارزیابی اموال و دارایی‌های آن توسط سازمان خصوصی سازی در حال انجام است.
- شرکت پشتیبانی امور دام کشور: این شرکت با توجه به مصوبه شورای عالی اداری از وزارت جهاد کشاورزی منفک و به وزارت بازرگانی منقتل گردیده است.
ب- شرکت مادر تخصصی تولید محصولات کشاورزی دامی
شرکت مادر تخصصی تولید محصولات کشاورزی و دامی با توجه به قانون بودجه سال 1389 واگذاری تعداد 9 شرکت زیرمجموعه خود را همگی مشمول فعالیت‌های گروه (یک) بوده‌اند در برنامه داشته است. این شرکت‌ها عبارتند از: شرکت کشت و صنعت شهید بهشتی، شرکت کشت و صنعت جیرفت، شرکت کشت و صنعت شهید رجایی، شرکت کشت و صنعت دامپروریم مغان، شرکت پرورش کرم ابریشم ایران، شرکت نکاچوب، شرکت جنگل شفارود، شرکت صنایع و بهره برداری چوب فریم و شرکت کشاورزی و دامپروری سفید رود.
طبق گزارش عملكرد ارائه شده، صرفاً صد در صد سهام دو شركت كشت و صنعت جيرفت و كشت و صنعت شهيد رجايي به بخش غيردولتي واگذار شده است. سهام دو شركت بهره‌برداري و صنايع چوب فريم و شركت نكا چوب نيز در سال 1390 واگذار شده است. اما اطلاعاتي در خصوص جزئيات آن در دست نيست. همچنين شركت‌هاي كشاورزي و دامپروري سفيدرود، شركت كشت و صنعت دامپروري مغان شركت كشت و صنعت شهيد بهشتي، شركت جنگل شفارود، شركت پرورش كرم ابريشم ايران در مرحله ارزيابي بوده و صورت‌هاي مالي آنها براي ارزيابي به سازمان خصوصي سازي ارسال شده است.
ج- وزارت جهاد كشاورزي
وزارت جهاد كشاورزي با توجه به قانون بودجه سال 1389 واگذاري شركت توسعه نيشكر و صنايع جانبي كه مشمول فعاليت‌هاي گروه (يك) بوده را در برنامه داشته است. اما گزارش عملكرد موجود حاكي از عدم واگذاري اين شركت به بخش غيردولتي است.
در خصوص تفكيك وظايف حاكميتي تمام يا بخش از وظايف سازمان مركزي تعاون روستايي ايران، شركت مادر تخصصي صندوق حمايت از توسعه سرمايه‌گذاري بخش كشاورزي و شركت خدمات حمايتي كشاورزي نيز توسط كارگروه موضوع تبصره ذيل ماده 13 قانون اجراي سياست‌هاي كلي اصل 44 حاكميتي تشخيص داده شده كه موضوع از طريق جهاد كشاورزي در حال پيگيري است.
صندوق بيمه محصولات كشاورزي نيز به دليل نوع فعاليت آن بيشتر در تعامل با بانك كشاورزي بوده و مدير عامل بانك كشاورزي مدير عامل صندوق بيمه محصولات كشاروزي نيز مي‌باشد به هيئت بانك‌ها منتقل شده است. اين صندوق‌ها تا قبل از انتقال، اقدامي جهت واگذاري انجام نداده بود و وظايف خود را حاكميتي قلمداد مي‌نمود كه باتوجه به مصوبات مربوط، حاكميتي بودن وظايف آن مورد تائيد قرار نگرفت و قرار است به بخش غيردولتي واگذار گردد.
خاطرنشان مي سازد، دو شركت مادر تخصصي خدمات كشاورزي و شركت مادر تخصصي توليد محصولات كشاورزي، دامي و منابع طبيعي نيز تاكنون اقدامي جهت تعيين تكليف حاكميتي بودن وظايف خود انجام نداده‌اند.
در مجموع در راستاي اجراي سياست‌هاي كلي اصل 44قانون اساسي و واگذاري بنگاه‌ها و شركت‌هاي دولتي، چالش‌هاي پيش رو در وزارت جهاد كشاورزي عبارتند از:
- سودآوري پائين شركت‌ها و بنگاه‌هاي تابعه
- نگرش يكسان به شركت‌هاي بخش كشاورزي و ساير شركت‌هاي موجود در حوزه صنعت و خدمات
- عدم وجود ساختار و نيروي انساني مناسب جهت انتقال وظايف تصدي‌گري دولتي به بخش غيردولتي
- وجود ديدگاه‌ها و نگرش‌هاي مختلف در خصوص وظايف حاكميتي و تصدي‌گري و نحوه واگذاري تصدي‌گري‌ها به بخش غيردولتي