حسینیه مشرق- در کتاب‌های تاریخی از فردی به نام «سلیمان»[۱] - غلام امام حسین علیه‌السلام - یاد شده است که به‌وسیله فردی به نام «سلیمان بن عوف حضرمی» به شهادت رسیده است.[۲]
در زیارتی نیز آمده است: «...سلام بر سلیمان، غلام حسین بن امیرالمؤمنین و خداوند لعنت کند قاتل او سلیمان بن عوف حضرمی را...».[۳]
نام قاتل غلام امام حسین (ع) در عبارت بالا «سلیمان بن عوف حضرمی» ذکر شده است. اما در زیارت رجبیه که به شهدای کربلا در آن سلام داده می‌شود، «سلیمان بن عوف حضرمی» به‌عنوان یکی از شهدای کربلا نام برده می‌شود!
پرسش آن است که «سلیمان بن عوف حضرمی» چه نقشی در حادثه کربلا داشته است؟ آیا از یاران امام حسین (ع) بود، یا از قاتلان اصحابش؟!
همان‌گونه که بیان شد کتاب‌های تاریخی ناظر به آن هستند که شخصی به همین نام، قاتل غلام امام حسین (ع) بود که آن غلام شهید نیز اتفاقاً «سلیمان» نام داشت و در برخی زیارات، وی به همین دلیل مورد لعن و نفرین قرار گرفت.
موضوع تا این مرحله روشن است، جز آن‌که سید بن طاووس در اعمال شب نیمه شعبان؛ زیارتی برای امام حسین (ع) آورده که در فرازی از آن آمده است: «السَّلَامُ عَلَى سُلَیْمَانَ بْنِ عَوْفٍ الْحَضْرَمِی»[۴]؛در این عبارت به «سلیمان بن عوف حضرمی» به‌عنوان شهیدی از شهیدان کربلا، درود فرستاده شده است. این زیارت برای اولین بار در کتاب اقبال نقل شد، اما در نسخه موجود بحارالانوار، در این زیارت منقول از ابن طاووس، «سلیمان بن عون الحضرمی» با نون آورده شده است.[۵]
از آنچه گفته شد، چند احتمال را برای پاسخ به این پرسش می‌توان مطرح کرد:
۱. به‌احتمال‌زیاد «سلیمان بن عوف حضرمی» همان قاتلی بود که از سپاه یزیدیان به شمار می‌آمد، اما چون فردی که به دست او به شهادت رسید نیز «سلیمان» نام داشت و بر این اساس، در نقل‌های تاریخی این دو همواره در کنار هم یاد می‌شدند، به اشتباه ادامه نام قاتل بر مقتول نیز نهاده شد.
۲. دو شخصیت به نام «سلیمان بن عوف حضرمی» وجود داشتند که تنها در نام، مشابه هم بودند.
۳. «سلیمان بن عوف حضرمی» از سپاه یزیدیان بوده و «سلیمان بن عون حضرمی» از سپاه امام حسین (ع).
البته دو احتمال اخیر را با کمی تردید می‌توان پذیرفت؛ زیرا «سلیمان بن عوف» تنها در کتب قرن هفتم به بعد و تنها در این زیارت از اصحاب امام حسین (ع) به شمار آمده و از «سلیمان بن عون» نیز قبل از بحارالانوار و جز در همین زیارت گزارشی در کتب تاریخی وجود ندارد، بلکه ممکن است آنچه در بحار آمده نیز اشتباهی در استنساخ باشد.
در زیارتی نیز آمده است: «...سلام بر سلیمان، غلام حسین بن امیرالمؤمنین و خداوند لعنت کند قاتل او سلیمان بن عوف حضرمی را...».[۳]
نام قاتل غلام امام حسین (ع) در عبارت بالا «سلیمان بن عوف حضرمی» ذکر شده است. اما در زیارت رجبیه که به شهدای کربلا در آن سلام داده می‌شود، «سلیمان بن عوف حضرمی» به‌عنوان یکی از شهدای کربلا نام برده می‌شود!
پرسش آن است که «سلیمان بن عوف حضرمی» چه نقشی در حادثه کربلا داشته است؟ آیا از یاران امام حسین (ع) بود، یا از قاتلان اصحابش؟!
همان‌گونه که بیان شد کتاب‌های تاریخی ناظر به آن هستند که شخصی به همین نام، قاتل غلام امام حسین (ع) بود که آن غلام شهید نیز اتفاقاً «سلیمان» نام داشت و در برخی زیارات، وی به همین دلیل مورد لعن و نفرین قرار گرفت.
موضوع تا این مرحله روشن است، جز آن‌که سید بن طاووس در اعمال شب نیمه شعبان؛ زیارتی برای امام حسین (ع) آورده که در فرازی از آن آمده است: «السَّلَامُ عَلَى سُلَیْمَانَ بْنِ عَوْفٍ الْحَضْرَمِی»[۴]؛در این عبارت به «سلیمان بن عوف حضرمی» به‌عنوان شهیدی از شهیدان کربلا، درود فرستاده شده است. این زیارت برای اولین بار در کتاب اقبال نقل شد، اما در نسخه موجود بحارالانوار، در این زیارت منقول از ابن طاووس، «سلیمان بن عون الحضرمی» با نون آورده شده است.[۵]
از آنچه گفته شد، چند احتمال را برای پاسخ به این پرسش می‌توان مطرح کرد:
۱. به‌احتمال‌زیاد «سلیمان بن عوف حضرمی» همان قاتلی بود که از سپاه یزیدیان به شمار می‌آمد، اما چون فردی که به دست او به شهادت رسید نیز «سلیمان» نام داشت و بر این اساس، در نقل‌های تاریخی این دو همواره در کنار هم یاد می‌شدند، به اشتباه ادامه نام قاتل بر مقتول نیز نهاده شد.
۲. دو شخصیت به نام «سلیمان بن عوف حضرمی» وجود داشتند که تنها در نام، مشابه هم بودند.
۳. «سلیمان بن عوف حضرمی» از سپاه یزیدیان بوده و «سلیمان بن عون حضرمی» از سپاه امام حسین (ع).
البته دو احتمال اخیر را با کمی تردید می‌توان پذیرفت؛ زیرا «سلیمان بن عوف» تنها در کتب قرن هفتم به بعد و تنها در این زیارت از اصحاب امام حسین (ع) به شمار آمده و از «سلیمان بن عون» نیز قبل از بحارالانوار و جز در همین زیارت گزارشی در کتب تاریخی وجود ندارد، بلکه ممکن است آنچه در بحار آمده نیز اشتباهی در استنساخ باشد.
پی نوشت:
[۱] البته در برخی از کتب؛ نام غلام امام حسین (ع) را «سلیم» گفته‌اند. خلیلى، عباس، حالت، ابوالقاسم، تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ج ۱۱، ص ۲۰۹، تهران، مؤسسه مطبوعات علمی، ۱۳۷۱ش.
[۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج ۵، ص ۴۶۹، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق؛ ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص ۹۳، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
[۳] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۶۹، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
[۴] سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنه، ج ۲، ص ۷۱۴، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
[۵] بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰.
[۱] البته در برخی از کتب؛ نام غلام امام حسین (ع) را «سلیم» گفته‌اند. خلیلى، عباس، حالت، ابوالقاسم، تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ج ۱۱، ص ۲۰۹، تهران، مؤسسه مطبوعات علمی، ۱۳۷۱ش.
[۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج ۵، ص ۴۶۹، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق؛ ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج ۴، ص ۹۳، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
[۳] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۶۹، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
[۴] سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنه، ج ۲، ص ۷۱۴، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
[۵] بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰.
منبع: سایت کرب و بلا