به گزارش مشرق، بسته حمایت نظامی آمریکا به رژیم صهیونیستی برای 10 سال از 2019 تا 2028 در حالی به تصویب رسید که بسیاری تحلیل گران با توجه به اختلافات اوباما و نتانیاهو معتقد بودند این توافق در دولت کنونی رخ نخواهد داد و نتانیاهو برای دریافت کمک مورد نظر خود تا انتخاب رئیس‌جمهور آتی آمریکا صبر خواهد نمود.
بسته حمایت ده‌ساله پیشین که در سال 2018 به اتمام خواهد رسید، سالانه 3.1 میلیارد دلار بود؛ اما بر اساس بسته جدید، آمریکا سالانه 3.8 میلیارد دلار در سال به رژیم صهیونیستی کمک خواهد کرد. در این یادداشت ابتدا به بررسی رابطه ویژه میان رژیم صهیونیستی و آمریکا و سپس به واکنش‌ها و پیامدهای این بسته حمایتی پرداخته خواهد شد.
1- رابطه ویژه رژیم صهیونیستی و آمریکا
همواره یکی از موضوعاتی که مورد توجه حامیان و مخالفان رابطه‌ای استثنایی و ویژه میان رژیم صهیونیستی و آمریکا از زمان تأسیس رژیم اشغالگر بوده است، کمک‌های سالانه نظامی آمریکا به تل‌آویو است. جان مرشایمر یکی از منتقدان این رابطه ویژه است که به‌خوبی به بررسی این موضوع پرداخته است.
وی در سال 2007 با انتشار کتابی تحت عنوان «لابی اسرائیل و سیاست خارجی آمریکا»، بسیار مورد توجه رسانه‌ها و هجمه حامیان رژیم صهیونیستی قرار گرفت.
مرشایمر معتقد است این رابطه هیچ منطق و سودی نداشته است و تنها دلیل تداوم این رابطه وجود لابی قدرتمند یهود در آمریکاست: «این لابی یک گروه ذی‌نفع قدرتمند ویژه است که دولت آمریکا را به سمت و سوی ایجاد یک «رابطه ویژه» با اسرائیل سوق می‌دهد.... رابطه ویژه به معنی ثبات در رابطه‌ی واشنگتن با اسرائیل، حمایت دیپلماتیک تقریباً بی‌قید و شرط و دریافت بیشترین کمک خارجی، در قیاس با کشورهای دیگر است».[1]
مرشایمر معتقد است این لابی موجب شده امریکا به یک «حامی بزرگواری» تبدیل شود که به ارائه کمک‌های بلاعوض، حمایت‌های نظامی فراوان، وام‌های استثنایی و... اقدام نماید در حالی که «این سخاوت خارق‌العاده، اگر اسرائیل یک موهبت راهبردی حیاتی بود یا اگر پای یک مسئله اخلاقی گریزناپذیر برای تداوم حمایت ایالات‌متحده و جود داشت، قابل درک بود؛ اما هیچ منطق متقاعدکننده‌ای وجود ندارد!»
مرشایمر با اشاره به کمک سالانه آمریکا به رژیم صهیونیستی به نقد آن می‌پردازد. وی می‌گوید رژیم صهیونیستی از سال 1967 بزرگ‌ترین دریافت کننده کمک‌های مالی سالانه نظامی و اقتصادی مستقیم و دریافت کننده بیشترین میزان کل کمک‌های آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم است و این بذل و بخشش در حالی انجام می‌گیرد که امروزه رژیم صهیونیستی یکی از کشورهای ثروتمند و با درآمد سرانه نزدیک به کشورهایی چون کره جنوبی و اسپانیا است. همچنین رژیم صهیونیستی کمک‌های ویژه‌ای را تحت عنوان «The Great Benefactor» دریافت می‌کند.
این رژیم چون تمام کمک خود را سالانه و در اول سال دریافت می‌نماید سود فراوانی نصیبش می‌گردد. این در حالی است که کمک‌های ارائه شده به دیگر کشورها به‌صورت فصلی واریز می‌شود و آنان ملزم‌اند که همه آن کمک و وام‌ها را در ایالات‌متحده (با خرید یا سرمایه گذاری در تسلیحات آمریکایی) خرج نمایند؛ اما تل‌آویو می‌تواند 25 درصد این کمک را در صنایع دفاعی خود هزینه نماید و در مورد چگونگی خرج این کمک‌ها بازخواست نمی‌شود.[2]
2- بسته حمایتی جدید و واکنش‌ها
در حالی بسته حمایتی ده ساله به میزان 38 میلیارد دلار (سالانه 3.8 میلیارد دلار) میان توماس شانون دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی و یاکوب ناجل رئیس شورای امنیت ملی رژیم صهیونیستی امضا شد که بسیاری از منتقدان نتانیاهو این رقم را پایین دانسته و این را نتیجه رفتارهای نتانیاهو در قبال اوباما و تیره نمودن روابط فی‌مابین دانسته اند.
یوزی آراد مشاور امنیتی سابق نتانیاهو پس از به امضا رسیدن بسته در سخنانی گفت: «برخلاف تصورات، اگر بسته کمک‌های نظامی افزایش یافته، به‌تناسب قیمت‌های تسلیحات نیز افزایش یافته است؛ بنابراین 3.8 میلیارد دلاری که اسرائیل سالانه دریافت خواهد کرد ارزش کمتری از 3.1 میلیارد دلاری دارد که در طول دوره ده ساله قبلی خود دریافت کرده بود و نتانیاهو در این زمینه قمار کرد. اسرائیل در این زمینه نه تنها در زمینه دریافت سلاح و کمک‌های مالی بیشتر، بلکه در از دست دادن فرصتی برای دستیابی به امتیازات بزرگ دیپلماتیک نیز شکست خورد»[3]
همچنین ایهود باراک نخست‌وزیر پیشین رژیم صهیونیستی و از منتقدان سرسخت کنونی نتانیاهو در مقاله‌ای در روزنامه واشنگتن‌پست نوشت: «اگر نتانیاهو سیاست خارجی آمریکا را مورد انتقاد قرار نمی‌داد و علیه توافق هسته‌ای با آمریکا که مورد حمایت واشنگتن بود، حرفی نمی‌زد، کمک‌های آمریکا به اسرائیل بسیار سخاوتمندانه بود. اسرائیل سالیانه 3.8 میلیارد دلار کمک از واشنگتن دریافت خواهد کرد که این کمکی بسیار مهم برای حفظ امنیت ما به شمار می‌رود اما این بسیار کمتر از آن چیزی است که می‌توانستیم تا قبل از تصمیم نخست‌وزیر به دخالت در امور سیاسی آمریکا به آن دست‌یابیم.»[4]
نتانیاهو در پاسخ به انتقادات مطرح شده گفت: «توافق 38 میلیارد دلاری کمک مالی با آمریکا بزرگ‌ترین توافقنامه کمک مالی است که آمریکا تاکنون در تاریخش به یک کشور اختصاص داده است.می‌خواهم این مسئله را به‌طور شفاف روشن کنم، به ما کمک مالی بیشتری پیشنهاد نمی‌شد. نه حتی یک دلار بیشتر. به ما فناوری خاصی ارائه نمی‌شد.»[5]
نتانیاهو در حالی در پاسخ به انتقادات این‌چنین محکم از بسته حمایتی حمایت می‌کند که وی ماه‌ها در حال مذاکره بر سر رقم پیشنهادی خود یعنی سالانه 4.5 میلیارد دلار بود و معتقد بود رقم مورد نیاز برای مقابله با گروه‌های مقاومت و خطرات پیش روی رژیم صهیونیستی در ده سال آینده 45 میلیارد دلار خواهد بود. ضمن آنکه این توافق به‌گونه‌ای تنظیم شده است که همانند بسته‌های پیشین تخصیص یک‌چهارم کمک‌ها به خرید سلاح‌های داخلی رژیم صهیونیستی را در بر نمی‌گیرد.
3- پیامدها و تأثیرات بسته پیشنهادی جدید
1-3- بهبود روابط میان دموکرات‌ها و نتانیاهو
با آنکه روابط میان نتانیاهو و اوباما طی دو سال اخیر تیره شده بود و مذاکرات در خصوص بسته حمایتی ماه‌ها به درازا کشیده شد، بسیاری تحلیل گران معتقد بودند تصویب این طرح در اختیار رئیس‌جمهور آتی قرار خواهد گرفت.
اما در پایان دولت اوباما کمک 3.1 میلیارد دلاری در سال را تصویب نموده بود و با فشارهای سناتور «لیندزی گراهام» رئیس کمیته فرعی بودجه‌های امور بین‌الملل کنگره، مبلغ توافق به میزان 3.8 میلیارد دلار در سال تصویب شد و نتانیاهو به این رقم تن داد و به حمایت از آن و اوباما پرداخت. نتانیاهو در بیانیه‌ای پس از توافق گفت: «از رئیس جمهور اوباما و دولتش به خاطر این توافق تاریخی تشکر می‌کنم. همچنین از دوستان بسیار زیاد خود در کنگره آمریکا و مردم این کشور به خاطر حمایت‌هایشان متشکرم. اندکی دیگر توافق تاریخی از سوی آمریکا و اسرائیل در واشنگتن امضا خواهد شد. این توافق بی‌سابقه، برتری استراتژیک نظامی اسرائیل را طی دهه آینده حفظ می‌کند»[6]
به باور برخی تحلیل گران به توافق رسیدن دولت نتانیاهو و اوبامای دموکرات، در ماه‌های پایانی عمر دولت کنونی آمریکا، نشان‌دهنده تلاش اوباما برای اثبات همراهی و هم‌پیمانی دموکرات‌ها به آرمان صهیونیستم و همراه نمودن لابی یهود و صهیونیسم در انتخابات پیش رو با کلینتون است. برخی دموکرات‌ها بسیار سعی نمودند این توافق را یک کمک راهبردی از سوی دولت آمریکا به رژیم صهیونیستی معرفی نمایند. نیتا لووی، ارشدترین عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این بسته جدید، رژیم اسرائیل را در موقعیت بهتری برای پرداختن به موضوع آشوب و بی‌ثباتی در منطقه قرار داده و در نتیجه، آن را قادر می‌سازد که بهتر از شهروندان و مرزهای خود محافظت کند.»
دیدار نتانیاهو و اوباما در حاشیه نشست سازمان ملل و اعلام کاخ سفید مبنی بر اینکه اوباما صلح جدیدی برای موضوع فلسطین در دست اقدام ندارد را می‌توان شواهد دیگری برای تلاش دموکرات‌ها در آستانه انتخابات به‌منظور نزدیک شدن به لابی یهود دانست.
2-3- هزینه‌های نظامی تل‌آویو و بسته حمایتی
یکی از موضوعاتی که پیش از بسته شدن بسته حمایتی و مورد بحث قرار گرفته است، مبلغ مورد نیاز رژیم صهیونیستی برای تأمین امنیت خود، تجهیز سلاح‌ها و جنگنده‌ها و همچنین تقویت سامانه دفاعی موشکی موسوم به گنبد آهنین بود.
بسیاری معتقدند هرچند میزان مبلغ توافقی افزایش یافته است و بزرگ‌ترین کمک تاریخ دولت آمریکا به یک بازیگر خارجی است اما با توجه به روند صعودی بودجه دفاعی رژیم صهیونیستی، مقایسه بسته کنونی با بسته پیشین فریبنده و اقدامی سیاسی است. آمار نشان می‌دهد بودجه دفاعی رژیم صهیونیستی در سال 2000، (9.9) میلیارد دلار، در سال 2004 (9.4) میلیارد دلار، در سال 2008، (14.6) میلیارد دلار، در سال 2012 (15.4) میلیارد دلار و در سال 2016 (15.6) میلیارد دلار بوده است.[7]
این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد که نمودار هزینه‌های نظامی رژیم صهیونیستی پس از 2004 شتاب تندی داشته است و طی سه سال گذشته با توجه به رکود در بودجه دولتی رژیم صهیونیستی افزایش چشم‌گیری نداشته است. لذا به باور بسیاری افزایش 0.7 میلیارد دلاری در سال کمکی به وزارت جنگ رژیم صهیونیستی برای تقابل با خطرات پیش روی خود نمی‌کند. مخالفان این توافق وضعیت منطقه، سوریه و توافق هسته‌ای را مجموعه عواملی می‌دانند که معتقدند با توجه به آنان، باید کمک به رژیم صهیونیستی برای ده سال آینده پیش از این رقم ها باشد. زیرا با توجه شیب روند هزینه‌های نظامی تل‌آویو و پیشرفت دشمنان رژیم و افزایش قدرت مقاومت در غزه در ده سال آینده، رقم 3.8 میلیارد دلار در سال بسیار کم است.
به‌طور مثال تنها ساعاتی پس از تصویب طرح سناتورها لیندزی گراهام، جان مک‌کین، مارک کرک، کلی آیوت، مارکو روبیو، رونی بلانت و تد کروز طرحی به ارزش 1.5 میلیارد دلار برای پرداخت اضطراری به رژیم صهیونیستی را به صحن سنا بردند. بر اساس این طرح، واشنگتن باید 750 میلیون دلار برای توسعه دفاع موشکی و 750 میلیون دلار برای تقویت دیگر بخش‌های نظامی رژیم صهیونیستی، هزینه کند. گراهام در بیانیه‌ای در خصوص این طرح نوشته است: «توافق هسته‌ای اخیر، ایران را با انبوهی از پول نقد مواجه کرده است. ما باید برای رژیم ایران روشن کنیم که همچنان کنار متحد نزدیکمان ایستاده‌ایم و به توان دفاعی اسرائیل متعهد هستیم.»[8] این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که اوباما برای بستن راه موج‌سواری جمهوری خواهان از این توافق و ثبت این کمک به نام خود، رژیم صهیونیستی را متعهد نموده است بر اساس این توافق دیگر برای دریافت مبلغ اضافه در راستای کمک نظامی در کنگره لابی نکند.
نتیجه
بسته حمایتی ده ساله آمریکا به رژیم صهیونیستی در حالی در ماه‌های پایانی دوران کنونی دموکرات‌ها تصویب شد که بسیاری گمان می‌نمودند با توجه با اختلافات پیش آمده میان نتانیاهو و اوباما، بسته حمایتی از سوی رئیس جمهور آتی آمریکا بسته خواهد شد. این اتفاق بار دیگر نشان داد که روابط آمریکا و رژیم صهیونیستی از یک رابطه ویژه و راهبردی برخوردار است و علی‌رغم انتقادات بی‌سابقه علیه نتانیاهو و شهرک سازی‌ها، در عمل در برهه‌ای که دولت تل‌آویو افراطی‌ترین کابینه خود را تجربه می‌کند، کمترین اقدامی از سوی دولت آمریکا علیه آن شاهد نبوده‌ایم و برخلاف برخی تصورها اوباما اجازه تصویب هیچ قطعنامه‌ای علیه رژیم صهیونیستی در شورای امنیت نداده است. این در حالی است که از سال 1967 تاکنون سایر رئیس‌جمهوران آمریکا اجازه داده‌اند که قطعنامه‌هایی در شورای امنیت علیه تل‌آویو تصویب شود.
پی نوشت ها:
[1] برای مطالعه بیشتر ر.ک: محمد محسن فایضی«گزارشی از کتاب «لابی یهود و رئالیسم تهاجمی»/ بخش نخست» اندیشکده راهبردی تبیین، مرداد 1395
[2] جان مرشایمر، لابی یهود و رئالیسم تهاجمی، محسن محمودی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1391، ص 33
[3] «انتقاد مقام ارشد صهیونیست از سیاست‌های نتانیاهو در قبال آمریکا». خبرگزاری قدسنا، منتشرشده در تاریخ 26 شهریور 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.qodsna.com/NewsPage.aspx?newsid=66645
[4] «ایهود باراک: نتانیاهو امنیت اسرائیل را به خطر انداخته است». خبرگزاری ایسنا، منتشرشده در تاریخ 26 شهریور 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.isna.ir/news/95062616103
[5] «حمایت نتانیاهو از بسته کمک مالی آمریکا در برابر انتقادات» خبرگزاری تسنیم، منتشرشده در تاریخ 28 شهریور 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/06/28/1190177
[6] «نتانیاهو از اوباما به دلیل بسته حمایتی تاریخی و بی‌سابقه تشکر کرد» خبرگزاری فارس، منتشرشده در تاریخ 24 شهریور 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950624001520
[7] «بودجه نظامی اسرائیل و کمک‌های تسلیحاتی آمریکا و غرب به تل‌آویو» خبرگزاری تسنیم، منتشرشده در تاریخ 18 بهمن 94، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/11/18/993591
[8] «تلاش سناتورهای جمهوری‌خواه برای افزایش 1.5 میلیارد دلاری کمک‌های نظامی به تل‌آویو» خبرگزاری فارس. منتشرشده در تاریخ 31 شهریور 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950631000018