مهم‌ترین معیارهای تعیین هوش و ذکاوت
همانطور که لابد حدس می‌زنید، IQ یکی از مهم‌ترین معیارها برای سنجش میزان هوش است. اما IQ چیست؟ آی‌کیو مخفف دو کلمه Intelligence Quotient است که در زبان فارسی از آن با نام‌هایی مانند ضریب هوشی یا بهره هوشی یاد می‌شود. برای تعیین ضریب هوشی افراد روش‌های مختلفی وجود دارد اما به روزترین آن‌ها برای افراد بزرگسال، مقیاس هوشی بزرگسالان وچسلر (Wechsler Adult Intelligence Scale) است که توسط دیوید وچسلر (David Wechsler) در سال 1955 منتشر شد. این مقیاس نسبت به مقیاس‌های گذشته مخصوصاً مقیاس‌های بینت (Binet Scales) که آیتم‌ها را بر اساس رده سنی و نه محتوی رده‌بندی می‌کردند، مزیت‌های زیادی دارد و در سال 2008 جدیدترین یا آخرین نسخه آن منتشر شد. مشابه همین مقیاس برای کودکان هم تعریف شده است.
در کل طبقه‌بندی ضریب‌هوشی در مقیاس مذکور بدین صورت است:
یک معیار دیگر برای تعیین میزان هوش، آزمون نمره است که در اصل یک آزمون آماری است. علاوه بر این همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد، سیستم آموزشی هم یکی دیگر از معیارهای تاثیرگذار است که نباید آن را نادیده گرفت.
محدوده ضریب هوشی
130 و بالاتر بسیار برتر
120–129 برتر
110–119 بالاتر از متوسط
90–109 متوسط
80–89 پایین‌تر از متوسط
70–79 مرزی
69 و زیر بسیار کم
آسیایی‌ها باهوش‌ترین هستند
باور می‌کنید که هنگ‌کنگ در رده‌بندی میزان IQ، تست هوش و سیستم آموزشی نخستین کشور باهوش دنیا باشد؟ مطالعات نشان می‌دهد که دانش‌آموزان هنگ‌کنگی متوسط ضریب هوشی 107 دارند و در دروس علوم و ریاضی بعد از فنلاندی‌ها بهترین نمرات را نسبت به هر کشوری در دنیا کسب کرده‌اند. بهترین نظام آموزشی را هم‌اکنون کشور فنلاند دارد اما جالب اینجاست که هنگ‌کنگی‌ها درست بعد از فنلاند بهترین سیستم آموزشی را در کل دنیا دارند اما از آن‌ها در رده‌بندی جلوتر هستند. اغلب دانش‌آموزان هنگ‌کنگی به استثنای کلاس‌های درس در کلاس‌های فوق‌العاده خارج از مدرسه هم شرکت می‌کنند تا از این طریق آینده تحصیلی‌شان را روشن‌تر کنند.
کره جنوبی بعد از هنگ‌کنگ در جایگاه دوم ایستاده است. خبرگزاری بلومبرگ می‌نویسد، کره‌جنوبی نوآورترین کشور در کل دنیاست. آن‌ها بعد از فنلاندی‌ها و هنگ‌کنگی‌ها بیشترین نمره را در درس‌های ریاضی و علوم کسب کرده‌اند. کره‌ای‌ها پول زیادی را هم صرف پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه‌ای می‌کنند. بالغ بر 30 درصد افراد بزرگسال کره‌ای در یکی از چهار رشته علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی مدارج عالی تحصیلی دارند. سیستم آموزشی کره‌ای‌ها به شدت رقابتی است و ضریب هوشی آن‌ها به طور متوسط 106 تخمین زده شده است.
دانش‌آموزان ژاپنی ساعت‌های متمادی درس می‌خوانند تا خودشان را برای شرکت در آزمون‌های سخت آماده کنند. زمانی که بحث تحقیقات علمی به میان می‌آید، ژاپنی‌ها بدون‌تردید جزو یکی از مطرح‌ترین کشورهای جهان هستند. دانشگاه توکیو یکی از بهترین دانشگاه‌های دنیا است و در آسیا بعنوان بهترین دانشگاه آسیایی شناخته شده است. نرخ باسوادی در ژاپن 99 درصد است و این رقم بالاترین نرخ باسوادی در کل دنیاست. میزان امید به زندگی در ژاپن بسیار بالاست و متوسط ضریب هوشی ژاپنی‌ها 105 تخمین زده شده است.
تایوان از نظر تراکم جمعیت در کل دنیا رتبه بالایی دارد اما غیر از آن مردم این کشور جزو باهوش‌ترین‌ها هستند. تایوانی‌ها را در دنیا دو چیز است که مشهور کرده: نخست فناوری و دوم سیستم آموزشی‌شان. از آنجایی که تایوان یکی از شرکای تجاری مهم آمریکایی‌هاست لذا بخش اعظم مردم این کشور دوزبانه هستند. متوسط ضریب هوشی تایوانی‌ها 104 است.
سنگاپور یکی از مهم‌ترین قطب‌های فناوری، تجارت و اقتصاد دنیاست. زمانی که بحث آموزش عملی در میان است، دانش‌آموزان سنگاپوری مقام اول را در ریاضی و علوم به خود اختصاص می‌دهند. سیستم آموزش سنگاپور در نوع خود جزو بهترین‌هاست. از آنجایی که تولید ناخالص داخلی (GDP: Gross Domestic Product) سنگاپوری‌ها در کل دنیا بی‌نظیر است و تجارت هم در این کشور به سهولت انجام می‌شود در نتیجه سنگاپوری‌ها می‌توانند میلیون‌ها دلار بر روی پروژه‌های اجتماعی و سیستم آموزشی‌شان سرمایه‌گذاری کنند و به همین دلیل است که پنجمین کشور باهوش در کل دنیا هستند. متوسط ضریب هوشی در سنگاپور 103 است.
اروپایی‌ها بعد از آسیایی‌ها
بهترین سیستم آموزشی را در کل دنیا و بهترین نمرات را در دروس ریاضی و علوم، فنلاندی‌ها به خود اختصاص داده‌اند. اما وقتی که بحث ضریب هوشی به میان می‌آید، موقعیت فنلاندی‌ها چندان چشمگیر نیست چرا که آن‌ها از نظر متوسط ضریب هوشی مقام به نسبت پایین 29 را بدست آورده‌اند. این مساله احتمالاً به خوبی گویای این است که چرا طبقه‌بندی میزان هوش کشورها بر مبنای ضریب هوشی کار دشواری است. میزان آی‌کیو را بر اساس توانایی فرد در حل مساله و سرعت وی در حل مساله تعیین می‌کنند. مساله اینجاست که میزان ضریب هوشی همیشه آن چیزی نیست که تصور می‌شود. در واقع آموزش بعنوان سومین فاکتور بیش‌تر بر روی مسایلی مانند حافظه عمومی و توانایی در به خاطر سپردن مطالب تاکید دارد که البته این موارد در آزمون‌های هوش چندان مهم نیستند. مجموع این مسایل است که باعث شده تا هلندی‌ها با ضریب هوشی متوسط 103 بعد از سنگاپوری‌ها مقام ششم را کسب کنند.
سه کشور ایتالیا، آلمان و اتریش هر کدام متوسط ضریب هوشی 102 دارند.
همه ما می‌دانیم که بهترین مجسمه‌سازها، نقاشان، نویسندگان و شاعران دنیا از ایتالیا برخاسته‌اند. جالب اینجاست که بدانید بررسی‌ها نشان می‌دهد که امروزه ایتالیایی‌ها توانسته‌اند در رشته‌هایی مانند ریاضی، علوم، فیزیک و سایر حوزه‌ها پیشرفتی خیره‌کننده و بیش از میزان مورد انتظار را نشان دهند.
همه ما آلمانی‌ها را با مهم‌ترین خصلت‌شان یعنی نظم و ترتیب می‌شناسیم. آلمان از نظر تاریخی درصد بالایی از متفکران بزرگ را داشته است. این مساله احتمالاً به این دلیل است که درصد بالایی از شهروندان آلمانی با مدارجی عالی از رشته‌های مختلف علوم، ریاضی، فناوری و مهندسی فارغ‌التحصیل می‌شوند. آلمانی‌ها سومین کشور دنیا با مدارج عالی تحصیلاتی هستند با این وجود جمعیت این کشور نسبت به برترین‌های این عرصه زیاد نیست. تولید ناخالص داخلی آلمان از هر کشور دیگر در دنیا بیش‌تر است، علاوه بر این تعدادی از قدیمی‌ترین و پراعتبارترین دانشگاه‌های دنیا را در این کشور باید سراغ گرفت. تسهیلات مناسب آموزشی بالاخص در مدارج عالی دانشگاهی یکی از مهم‌ترین نقاط‌قوت آلمانی‌هاست.
اتریش هم یکی دیگر از کشورهایی است که سیستم آموزشی آن جزو بهترین‌هاست. اتریش دومین کشور در دنیا است که درصد بالایی از مردمانش مدرک تحصیلی دکتری را دریافت می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد که به ازای هر هزار نفر در این کشور، حدود 7 زن و 9 مرد با مدرک دکتری وجود دارد.
سوئد نیز از نظر سیستم آموزشی فوق‌العاده است. در این کشور بیش‌تر هزینه‌های تحصیلی را دولت تقبل می‌کند بنابراین هرکسی که توانایی و استعداد خوبی برای درس خواندن داشته باشد، می‌تواند جایگاه خود را در سوئد تضمین شده بداند. وقتی که بحث استفاده از کامپیوتر در محیط کار به میان می‌آید، سوئدی‌ها حرف اول را که نه اما قطعاً حرف دوم را می‌زنند. در سوئد بیش از 75 درصد از کارمندان در محل کارشان از کامپیوتر استفاده می‌کنند. آن‌ها یکی از بیشترین جمعیت‌های شهروندان با مدارج عالی آموزشی در دنیا را دارند. متوسط ضریب هوشی سوئدی‌ها حدود 101 تخمین زده شده است.
ایرانی‌ها در کجای جدول هستند؟
از نظر متوسط ضریب هوشی مقام نخست را دو کشور هنگ‌کنگ و سنگاپور همزمان به خود اختصاص داده‌اند. ایرانی‌ها در این میان با متوسط ضریب هوشی 84، رتبه 23 جدول را کسب کرده‌اند که اتفاقاً رقم متوسط اما خوبی است. داشتن تحصیلات عالی در میان ایرانی‌ها در دهه‌های اخیر بشدت رایج شده است. در حال حاضر نزدیک به 40 هزار دانشجوی دوره دکتری در ایران وجود دارد. ایرانی‌ها در برهه کنونی بسیار علاقمند به داشتن مقالات ISI هستند و در این میان رتبه 18 را در کل دنیا کسب کرده‌اند.
از نظر میزان تولید ناخالص داخلی، ایران رتبه 30 جدول را به خود اختصاص داده، طبق پیش‌بینی‌ها قرار است که ایران تا سال 1404 هجری شمسی حداقل 4 درصد از میزان تولید ناخالص داخلی خود را به بخش پژوهش و تحقیقات تزریق کند. در حال حاضر سهم تحقیقات از تولید ناخالص ملی در کشور چین حدود دو درصد است. در دیگر کشورهای شرق آسیا هم وضع مشابهی وجود دارد به طوری که ژاپن، کره جنوبی، هنگ کنگ، سنگاپور و تایوان هم بودجه تحقیقات خود را افزایش داده‌اند. در تایوان 3.1 درصد و در ژاپن 3.4 درصد از تولید ناخالص ملی صرف تحقیقات می‌شود. کره جنوبی هم 4.4 درصد از تولید ناخالص داخلی را به تحقیق و توسعه اختصاص داده است.
بر اساس داده‌های مجله شیماگو (Scimago Science) از نظر طبقه‌بندی علمی در دنیای امروز، جایگاه نخست از آن کشور آمریکا با 9360233 مطلب علمی، جایگاه دوم از آن کشور چین با 4076414 مطلب علمی و جایگاه سوم از آن انگلستان با 2624530 مطلب علمی است. کشور ما ایران نیز با 333474 مطلب علمی جایگاه 22 جدول را به خود اختصاص داده است.
آمارها و ارقام نشان می‌دهد که در حال حاضر ایرانی‌ها از نظر وضعیت هوشی جایگاه متوسطی دارند. بنابراین شاید زمان آن فرا رسیده است که جدیت خود را هرچه بیش‌تر به دنیا نشان دهیم و تلاش کنیم که سهم و جایگاه خود را از هوش و تولید علم تا جایی که ممکن است ارتقاء بخشیم.