قصر دارالامان از بناهای تاریخی افغانستان است. این ساختمان به فاصله هشت کیلومتر به طرف جنوب غرب شهر کابل در حوزه چهاردهی کابل که قبلاً افشارتپه نام داشت، در زمان امان‌الله خان ساخته شده است. در زمان ساخت این قصر مناسبات حسنه سیاسی بین دولت افغانستان و آلمان برقرار بود و در امور شهرسازی و تعمیرات ۲۲ تن مهندسان دولت آلمان حصه گرفته بودند که از جمله ساخت قصر دارالامان در سال ۱۳۰۴ ه.ق تحت نظر مهندس والتر هارتن آلمانی آغاز و درسال ۱۳۰۶ تکمیل گردید و قصر مذکور بداخل تقریباً ۱۵۰ اتاق کوچک و بزرگ اعمار شده که تمام دستگاه دولتی دوره امانی از آن استفاده می‌گردند. در سالهای دهه شصت خورشیدی وزارت دفاع افغانستان از این قصر استفاده می‌کرد. در کودتای ۱۶ دلو (بهمن) ۱۳۶۸ خورشیدی به رهبری ژنرال شهنواز تنی، وزیر دفاع پیشین افغانستان علیه دولت دکتر نجیب الله، این محل هدف بمباران قرار گرفت و بخشی از آن ویران شد.

دارالامان در جنگ‌های داخلی سالهای دهه هفتاد خورشیدی آسیب بیشتری دید و سرانجام به ویرانه‌ای تبدیل شد و در دو دهه گذشته، مورد استفاده نبوده است. در دهم ماه جوزا (خرداد ) 1395 بازسازی قصر به هزینه شانزده میلیون دالر امریکایی آغاز شد. در روز آغاز بازسازی این قصر، رئیس جمهوری افغانستان به صورت نمادین نخستین جلسه کمیسیون عالی توسعه شهری افغانستان را در ویرانه این قصر برگزار کرد.

 شهر کابل اماکن مقدس زیادی دارد، به‌طور نمونه می‌توان از زیارت «شیرسرخ»، «مزار سید جلال آقا»، «زیارت جانباز»، «زیارت پنجه‌شاه»، «شاه طاووس»، «شاه شهید»، «عاشقان و عارفان»، «بابای غوری»، «خواجه صفا»، «شاه دوشمشیره»، «باغ علیمردان» و «زیارت سخی» نام برد. این زیارت در دامنه‌ کوه « آسمایی» در منطقه‌ «کارته سخی» قرار دارد که در غرب آن دانشگاه کابل و شفاخانه علی‌آباد، شرق آن کوه‌ تلویزیون، جنوب آن «تپه‌ سلام» و شمال آن تپه‌ «خاکی گردنه» قرار دارد.

کارته سخی به‌دستور احمد شاه بابا درانی (1773-1747) ساخته شده است، زمانی که احمد شاه دستور می‌دهد که خرقه مبارک پیامبر اسلام(ص) را از بخارا به قندهار انتقال دهند، کاروان مذکور در کابل در منطقه کنونی (زیارت سخی) اطراق می‌کند. روایت است که نگهبانان دو شب پی‌درپی امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) را در خواب می‌بینند که به این مکان آمده و شمشیر خود را به‌روی سنگ بزرگی گذاشته و نماز به‌جا می‌آورد. هنگامی‌که کاروان به قندهار می‌رسد، این موضوع را به احمد شاه بابا می‌گویند و او دستور می‌دهد که زیارتگاهی آنجا بسازند و آن را «زیارت سخی شاه مردان» می‌نامد.

این زیارتگاه در اوایل، دارای یک گنبد بود که مادر امان‌الله خان، «حیات بیگم» گنبد دیگری کنار گنبد اولی ساخت سپس آیت‌الله «میرسید علی احمد حجت» چند گنبد کوچک دیگر ساخت و حالا این زیارت دارای شش گنبد، یک چله‌خانه، یک دیگ سنگی و سه دروازه ورودی است. سنگ بزرگی به‌نام سنگ «ذوالفقار» پشت این زیارتگاه واقع شده و پرچمی روی آن به اهتزاز درآمده است، همچنین شکافی در این سنگ وجود دارد که مردم معتقدند هرکس گناه نکرده و یا کمتر گناه مرتکب شده، توانایی گذر از آن را دارد. در مجموع  مساحت این زیارتگاه به ده‌هزار مترمربع می‌رسد و چند سال قبل نیز بازسازی و مرمت شده است.

قصر چهل‌ستون کابل در زمان سلطنت شاه زمان سدوزایی در سال ۱۲۱۰ (قمری) یعنی ۱۷۹۶ (میلادی) برابر به سال ۱۱۷۵ خورشیدی ساخته شده و پیش از ویرانی، از کاخ های باشکوه کابل شمرده می‌شد. این قصر چار پیشینه دارد، که به نام های گوناگون یاد می‌شد:

در سال ۱۲۱۰ هجری قمری (برابر به ۱۷۹۶ میلادی برابر به سال ۱۱۷۵ خورشیدی) به او قصر جهان نما در فراز تپه کوه هندکی یاد می‌شد. سپس بخش غربی همان کوه کوه چلستون نامیده شد:

در سال ۱۳۰۵ هجری قمری (برابر به ۱۲۶۷ خورشیدی و ۱۸۸۸ میلادی) به او در خارج قصر هندکی گفته می‌شد.

از سالهای حکومت ظاهرشاه بدین سو تنها به قصر چهلستون یاد می‌شد. حتی در همین سالها منظره قصر مدرن چهلستون از تالار تخت رستم کابل دیده می‌شد. نامهای تاریخی این سرزمین از دوران امیر عبدالرحمن‌خان بدین سو تغیر نام کردند.

در باغ تخت رستم که سپس به باغ چهلستون مسما شد تا به سالهای ۱۹۹۲ جشنهای باستانی وبویژه نوروز تجلیل می‌شد. در تالارغار بزرگ کوه که بنام تخت رستم مشهور بود چایخانه و کبابی قرار داشت. به تماشاچیان در روزهای جشن و عید و روزهای آخر هفته یعنی دیگر و یا پیشین (عصر بعد از ظهر) پنج شنبه و جمعه شیرنی و میوه وغ ذا و نوشابه و به ویژه چاینکی (آبگوشت در غوری دوباره ترمیم شده چینی) پیشکش می‌شد.

این قصر دارای دو باغ داخلی و خارجی می‌باشد. مساحت پارک اش (باغ خارجی) تقریبا به ۳۰ هکتار گفته شده‌است. و در حال حاضر کاملا ویران شده و شهرداری کابل قصد از نو سازی آن را دارد.

تپه‌ی توپ در ناحیه هفتم شهر کابل، در امتداد غربی کوه تاریخی «شیردروازه» و یا کوه‌ گذرگاه در سمت شمال «باغ بابر» موقعیت دارد. روی این تپه دو توپ بزرگِ باروتی نصب می‌باشد. از این رو، این تپه به نام «تپه‌ی توپ» مشهور می‌باشد. مساحت تپه‌ی توپ تقریبا ۲۰۰۰ هزار مترمربع بوده و بلندی دیوارهای آن شش متر است. در پایین این تپه طاقی است به نام «گنبد» که پهره‌دار خانه‌ی سربازان بابرشاه بوده است. در نزدیک این تپه‌ی سنگی، دیوار تاریخی شهر کابل نیز به چشم می‌خورد. از فراز این تپه، قسمت غرب کابل به خوبی مشاهده می‌شود.

در قدیم از فراز همین تپه، در روزهای عادی برای اعلام وقت رسمی «چاشت» دو توپ در کابل شلیک می‌شد. در روزهای عید نیز شلیک توپ به معنای اعلام رسمی روز عید بوده است. اگر با افراد مسن رو به رو شوید و ساعت را از آن‌ها به پرسید اگر وقت چاشت باشد آن‌ها برای تان از اصطلاح «توپ» به عوض ساعت دوازده استفاده خواهند کرد. در گذشته‌ها، در بعضی از ولایت‌های دیگرکشور مثل غزنی، هرات و جلال آباد نیز راس ساعت دوازه ظهر توپ شلیک می‌شد. این شلیک توپ به معنای وقت نماز ظهر و نان چاشت بود. در آن زمان همه مردم به ساعت دسترسی نداشتند؛ تنها دو «منارساعت» در کابل موجود بود، یکی در پل محمود خان و دیگری در ارگ شاهی (مقر ریاست جمهوری امروز) که از قسمت‌های دور شهر منارهای ساعت دیده نمی‌شد. گویند که کودکان نیز منتظر صدای شلیک توپ بودند و مادران شان به آن‌ها وعده می‌دادند که هروقت «توپ چاشت» زده شود به آنان نان می‌دهند.

اما یک دلیل دیگر نیز در باره شلیک شدن توپ روایت شده است که حکومت‌های وقت و زمامداران آن، گاه گاهی در شهر کابل توپ فیر می‌کردند که نشان بدهند که حکومت وجود دارد و مردم از حکومت بترسند. مثل این‌که در اروپا حکومت‌ها، به خاطر ترسانیدن و نشان دادن قدرت شان بر فراز ساختمان‌های شهر، مجسمه‌های وحشتناک و زشت از قبیل شیر، اژدها، پلنگ، جن، هیولا و موجودات عجیب و غریب می‌ساختد تا مردم بترسند و از حکومت اطاعت و پیروی کنند.

درگذشته‌ها توپ چاشت از فراز «تپه‌ی بی بی مهرو» فیر می‌گردید. بعدها از روی تپه‌ی فعلی آن شلیک می‌شد. این توپ‌ها دراوایل روی ارابه‌های چوبی نصب بودند اما امروز بر روی زمین قرار دارد. اگر نزدیک آن‌ها بروید؛ نشانه‌هایی از اصابت مرمی‌ها و یادگاری‌های زیادی بر روی آن‌ها به چشم می‌خورند. تپه‌ی توپ در زمان جنگ‌ها آسیب دید اما در زمان حکومت جدید دو باره بازسازی شد. اکنون نیز به خاطر میلاد کابل هر ساله چند توپ از همانجا شلیک می‌شود.

اطراف تپه‌ توپ خانه‌های مسکونی زیادی قرار دارد. در قدیم هیچ خانه‌ی مسکونی در نزدیک این تپه قرارنداشت.

* منار علم و جهل

منار علم و جهل از آثار تاریخی شهر کابل در افغانستان است. این منار به یادگار پیروزی بر شورش مشهور به ملای لنگ برضد نهضت افغانستان ساخته شده است. این منار در فراز تپه کوچک در کنار پارک احمدشاهی کابل در مقابل نوآباد بریکوت به شکل مقبول و مرغوب از سنگ‌های رنگین و ظریف بنا یافته است و در اثر جنگ‌ها آسیب دیده است.

بعد از استقلال افغانستان آثار و کتیبه‌های مهم تاریخی افغانستان به وسیلهٔ خطاط نامدار سدهٔ بیستم کشور، استاد سید محمد داؤد الحسینی و برادر بزرگ او سید محمد ایشان حسینی خطاطی شده است که از آن جمله منار علم وجهل و طاق ظفر پغمان است. فکری سلجوقی در کتاب «ذکر برخی از خوشنویسان و هنرمندان، تعلیقات بر دیباچهٔ دوست محمد هروی، کابل ۱۳۴۷ خورشیدی»، در صفحهٔ ۷۷ در مورد سید محمد داؤد الحسینی چنین می‌نویسد: «جناب سید داؤد در خط نستعلیق و شکسته از نوادر روزگار و از اساتیذ گرانمایهٔ این فن شریف و هنر لطیف می‌باشد. در ریز نویسی شهرت به سزایی دارند. چنان‌که بر یک‌دانه برنج باریک سوره‌های حمد شریف و اخلاص را معهٔ تاریخ و امضاء نوشته‌اند که عقل بیننده را به حیرت می‌اندازد. علی ای حال آقای سید محمد داؤد در خط نستعلیق از اساتیذ معاصر می‌باشند که به دست سحر بنان خویش چراغ عماد و رشید و میر عبدالرحمن را روشن می‌دارند.» سید محمد داؤد الحسینی یکی از بیدل شناسان پر آوازهٔ کشور نیز بود که در مورد زندگی، آثار، افکار و موجودیت قبر میرزا عبدالقادر بیدل در محلهٔ یکه ظریف واقع در خواجه رواش کابل پژوهش‌های زیادی کرده است. یکی دیگر از آثار گرانبهای خطاطی سناتور سید محمد داؤد الحسینی لوحه سنگ قبر حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنائی غزنوی است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان