به رغم حضور شش نامزد در انتخابات امروز ریاست جمهوری آمریکا، رقابت اصلی همانند چندین دوره اخیر میان حزب دموکرات و جمهوریخواه است. در حزب دموکرات از همان ابتدا نام هیلاری کلینتون به عنوان نامزد اصلی به گوش می رسید اما در حزب جمهوریخواه دونالد ترامپ با پشت سر گذاشتن چهره های معروفی همچون «جب بوش» بردار رئیس جمهور اسبق آمریکا، و یا «بن کارسون» به مرحله نهایی رقابت ها رسید.
رقابت چرک
دونالد ترامپ این میلیاردر آمریکایی غیر قابل پیش بینی به دلیل نقطه نظرات و سخنرانی های جنجالی خود خیلی زود تبدیل به سوژه رسانه ها شد و از زمان آغاز مناظره های انتخاباتی وی با هیلاری کلینتون، روشی که از سوی ترامپ برای حضور در مناظره ها در پیش گرفته شد موجب گردید تا نوعی بی اخلاقی در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به ثبت برسد.
شدت بی اخلاقی در روند انتخابات به گونه ای بود که حتی «جان کری» وزیر امور خارجه ایالات متحده لب به اعتراض گشود و در اظهاراتی با انتقاد از اوضاع جاری در انتخابات ریاست جمهوری آتی آمریکا آن را «بی شرمی محض» دانست.
کری در این باره گفت: نمی توانم از حزب خاصی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا حمایت کنم؛ اما پیرامون کار خودم به عنوان وزیر خارجه آمریکا آشکارا می گویم که لحظاتی در جریان انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد که می توان آن را بی شرمی محض دانست. من که خود در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۴ حضور داشتم، می گویم لحظاتی وجود دارد که هیچ هنجاری رعایت نمی شود. واقعاً تغییراتی ایجاد شده است.
آیا سنت مستاجران کاخ سفید تغییر می کند؟
از سال ۱۹۸۸ تاکنون یعنی زمان پیروزی «جرج بوش» پدر در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، کاخ سفید به طور مرتب شاهد تغییر مستاجران خود از جمهوریخواه به دموکرات و بالعکس بوده است. اگر این سنت همچنان رعایت شود باید گفت این بار نیز جمهوریخواهان پیروز انتخابات خواهند بود و مستاجر بعدی کاخ سفید کسی نیست به غیر از دونالد ترامپ.
اما در این میان مواردی وجود دارد که می گوید احتمال دارد کلیددار کاخ سفید همچنان دموکرات ها باشند. مواردی همچون پیش بودن هیلاری کلینتون از رقیب خود در نظرسنجی ها و یا روی گردان بودن بزرگان حزب جمهوریخواه از دونالد ترامپ.
«آبراهام لینکلن» که در سال ۱۸۶۰ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به پیروزی رسید نخستین رئیس جمهور جمهوریخواه آمریکا بود. پس از آن از سال ۱۸۸۴ تا ۱۹۰۰ آمریکا به صورت یک در میان شاهد حضور روسای جمهور جمهوریخواه و دموکرات بود و این روند یکی در میان بار دیگر از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۶ تکرار شده و اکنون باید دید در انتخابات امروز آیا این روند حفظ می شود یا آنکه بار دیگر کاخ سفید شاهد حضور پشت سرهم دو رئیس جمهور دموکرات خواهد بود.
انتخاباتی که یک رای برابر یک رای نیست
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به دلیل درگیر بودن «الکترال کالج» در آن وضعیتی پیدا کرده که در آن رای افراد با یکدیگر برابر نیست.
طبق اصل ۲ قانون اساسی ایالات متحده، تعداد اعضای کالج های انتخاباتی در هر ایالت برابر است با تعداد نمایندگان آن ایالت در مجلس سنا و مجلس نمایندگان. جمع این افراد طبق قانون اساسی ۵۳۸ نفر تعیین شده است. روش انتخاب این افراد نیز همانند روش انتخاب اعضای مجالس قانونگذاری در هر ایالت است، لذا از این جهت انتخاب اعضای کالج ها در برخی ایالات مستقیم و در برخی دیگر غیرمستقیم و بعضا توسط مجالس ایالتی صورت می گیرد. (در ۶ ایالت آمریکا اعضای کالج های انتخاباتی توسط مجالس ایالتی انتخاب می شوند که به این ایالات در اصطلاح «کاکس» می گویند)
اعضای این کالج ها نباید از بین سناتورها، اعضای مجلس نمایندگان و اشخاصی باشند که دارای دفاتر تجاری یا غیرتجاری در آمریکا هستند. همین طور نظامیان و کارمندان دولت فدرال نیز نمی توانند عضو کالج های انتخاباتی شوند.
به دلیل دوری جستن از تاثیرپذیری سیاسی، اعضای این کالج ها باید در ایالات خود گرد هم آیند و فرد مورد نظر را انتخاب کنند. از این رو قبل از روز انتخاب نهایی هیچ جلسه مشترکی برای گردهمایی اعضای کالج های انتخاباتی ایالت های مختلف ترتیب داده نمی شود و فقط کنگره می تواند روزی مشخص را برای برگزاری جلسات و برگزیدن رئیس جمهور تعیین کند.
برای انتخاب رئیس جمهور نیز اکثریت آرای اعضای کالج ها نیاز است. که حد نصاب آن ۲۷۰ رای اعضای کالج انتخاباتی است (از مجموع ۵۳۸ عضو).
کارکردها و نواقص کالج های انتخاباتی
الف- رای به کاندیدایی غیر از کاندیدای مورد نظر رای دهنده ها:
هر چند که اعضای کالج های انتخاباتی در رای دادن خود آزاد هستند اما غالبا این کاندیداها در روز انتخاب نهایی به نامزدی رای می دهند که اکثریت رای دهندگان ایالتی آنها، انتخاب آن نامزد را توقع دارند.
به واقع با توجه به اینکه اعضای کالج انتخاباتی توسط حزبی برگزیده می شود که بیشترین رای را در ایالت متبوعه به دست آورده است، کمتر اتفاق می افتد که این اعضا رایی مغایر با آنچه که حزب پیروز در انتخابات ایالتی مورد نظر دارد بدهند.
اما بارها اتفاق افتاده است که اعضای کالج های انتخاباتی در روز رای گیری برای رئیس جمهور، به نامزدی غیر از آنچه که انتظار می رفته است رای داده اند. این اتفاق ۷ بار در قرن گذشته میلادی رخ داده است. اگرچه براساس قوانین موجود، اعضای کالج ها می توانند به افراد و نامزدان غیرحزب خود نیز رای دهند، اما به طور سنتی این افراد صرفا به نامزدان حزب خود رای می دهند.
با این حال، چنانچه رای اعضای کالج ها به نامزد غیرحزب خود معطوف شود، قانونا هیچ اقدامی متصور نیست مگر اینکه حزب مربوطه از جهت سیاسی با این نماینده برخورد کند. همانطور که اشاره شد چنین موضوعی تاکنون ۷ بار در قرن گذشته (در سالهای ۱۹۴۸ ۱۹۵۸، ۱۹۶۰، ۱۹۶۸، ۱۹۷۲، ۱۹۷۶، ۱۹۸۸و ۲۰۰۰) و ۳ بار در قرن ۱۹ اتفاق افتاده است.
در انتخابات ایالات متحده هر ایالت «سبد رای» جدا و مجزایی دارد که میزان رای در آن سبد تمامی اعضای کالج های انتخاباتی را از یک حزب تعیین می کند.
با توجه به اصل WINNER TAKES ALL که بر گردان فارسی آن در واقع عبارت «برنده همه چیز را می برد» است، هر نامزدی در هر ایالتی که موفق شود اکثریت آرای آن ایالت را از آن خود کند ۱۰۰ درصد آرای آن ایالت به نامزد حزب پیروز تعلق می گیرد. از این رو ممکن است یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری رای عددی بیشتری داشته باشد اما با توجه به ترکیب متکثر آرا در ایالات این نامزد موفق به کسب ۲۷۰ رای الکترال مورد نیاز برای راهیابی به کاخ سفید نشود.
مثلا نامزدی در چندین ایالتی که رای الکترال کمتری به نسبت جمعیت خود داشته است با رای بالایی پیروز شده است، اما نامزد مقابل در چند ایالتی که رای الکترال بیشتری بوده است برتری را از آن خود کرده است. بنابراین و در این صورت نامزدی که آرای الکترال بیشتری کسب کرده است علی رغم داشتن رای عددی کمتر در مجموع ایالات به کاخ سفید راه خواهد یافت.
همه در انتظار ۹ نوامبر و سیاستی که تغییر نمی کند
شاید بیش از آنکه مردم منتظر هشتم نوامبر (روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا) باشند منتظر روز نهم نوامبر (روز اعلام نتایج انتخابات) باشند چون رویکرد خاص ترامپ موجب شده نه تنها مردم آمریکا بلکه مردم سایر کشور و از جمله سیاستمداران نگران به قدرت رسیدن ترامپ باشند اما نباید این نکته را فراموش کرد که سیاست های کلی آمریکا یکسان است و رؤسای جمهور مختلف فقط در نحوه پیمودن مسیر با یکدیگر تفاوت دارند بنابراین نباید انتظار داشت که با تغییر چهره ها در کاخ سفید رویکرد آمریکا در مورد مسائل مختلف جهان نیز شاهد تغییرات چشمگیر باشد.