دوم ـ هفته گذشته اما وقتی بعد از یک هفته فضاسازی تبلیغاتی و سخنان شدید و غلیظ حسن روحانی، علی لاریجانی و دیگر اعضای اصلی این کمیته درباره لزوم برخورد قاطع با آن، تشکیل جلسه داد اما خروجی آن نه تنها از هیچ قاطعیتی برخوردار نبود بلکه چند گام هم به عقب بود!

علی‌رغم اینکه همه اعضای این کمیته در طول هفته «اصل تصویب تمدید 10 ساله تحریمها» را نقض برجام اعلام می کردند، اما مطابق آنچه از خروجی این جلسه اعلام شد، کمیته مذکور فقط «اجرای این قانون» را نقض آشکار برجام دانسته و در باره «تصویب» چنین نظری ندارد.

علاوه بر این، در جلسه کمیته نظارت بر حسن اجرای برجام، تصویب شد که اقدام دولت آمریکا بطور دقیق «رصد شود» و براساس تدابیر متخذه، متناسب با اقدام طرف مقابل، ‏‏«واکنش لازم» اتخاذ گردد یعنی چیزی در حد و اندازه این که می توان گفت از نظر این کمیته : «تمدید تحریم ها توسط آمریکا کاری بسیار بد بد بد بوده است!»

سوم ـ اما راز این که چرا هیأت مذکور نتوانسته به جمع بندی قاطعی در این زمینه برسد را باید در عملکرد گذشته آن جستجو کرد. چقدر باید ساده باشیم و از این هیأت ـ که اکثر اعضای آن، خود مهمترین نقش را در تحمیل برجام داشته اند ـ توقع یک تصمیم قاطع در برابر تحریم های جدید داشته باشیم.

این هیأت اگر بنای تصمیم قاطع داشت، اساساً متنی با محتوای برجام را به عنوان دستاورد سه سال مذاکره خود در برابر نظام اسلامی و مردم قرار نمی داد؛ اکثریت اعضای این هیات اگر بنا بر تصمیم قاطع داشت، به شروط 9 گانه ای که رهبر انقلاب برای اجرای برجام قرار داده اند، عمل می کردند و بعد از هر بار نقض، به توجیه آن اقدام نمی کرد.

راز این انفعال و سردرگمی در نحوه برخورد با تحریم های ظالمانه جدید را باید در متن برجام جستجو کرد.

رهبر انقلاب در مجوز نامه مشروط اجرای برجام به صراحت از این مشکل این‌گونه یاد می کنند:

«محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است، دچار نقاط ابهام و ضعفهای ساختاری و موارد متعدّدی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه ‌به ‌لحظه،‌ می تواند به خسارتهای بزرگی برای حال و آینده کشور منتهی شود».

چهارم ـ متأسفانه علی‌رغم هشدارهای مکرر رهبر انقلاب و منتقدان برجام، این نقاط ابهام و ضعف های ساختاری به مدد آمریکای حیله‌گر آمده تا تفسیر مطابق میل خود را عملیاتی و صراحتا ادعا کند که با تصویب تمدید 10 ساله تحریمها، توافقنامه برجام نقض نشده است.

این همان نکته ای است که علی‌اکبر صالحی هم هفته گذشته، صراحتاً به آن اشاره کرد و گفت از نظر آمریکا تصویب تمدید 10 ساله تحریمها نقض برجام نیست و اکثر اعضای 5+1 نیز این تفسیر را قبول دارند!

این موضوع از همان ابتدا همواره یکی از نقاط مورد اشکال منتقدان برجام بود که به بی سوادی و غرض ورزی متهم می شدند.

رهبر معظم انقلاب نیز برای جلوگیری از این سوءاستفاده ها که قابل پیش‌بینی بود، در بند هشتم مجوز نامه مشروط خود، تاکید می کنند: «توجّه شود که در موارد ابهام سند برجام، ‌تفسیر طرف مقابل مورد قبول نیست و مرجع، متن مذاکرات است».

بنابر این بجاست تا تیم مذاکره کننده برای اقناع افکار عمومی، متن مذاکرات در این بخش را منتشر نماید تا مشخص شود که قرائت آمریکایی از عدم نقض برجام درست است یا قرائت تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان.

پنجم ـ علاوه بر این اشکال، چنانچه جمهوری اسلامی بخواهد به این عهدشکنی آمریکا اعتراض کند و بر آن پای فشاری کند، نتیجه آن با توجه به نظر اکثریت 5+1 مبنی بر عدم نقض برجام از سوی آمریکا، بازگشت خودکار کلیه تحریم هایی خواهد بود که دولت مدعی توقف آن است! این هم موضوعی بود که منتقدان و مخالفان برجام، همواره از آن به عنوان یک اهرم فشار و مکانیزم ماشه علیه منافع کشورمان یاد می کردند.

دقت کنید مطابق بند 37 و 38 برجام که مربوط به بخش حل و فصل اختلافات است، چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه 1+5 تعهدات خود را رعایت ننموده اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید و کمیسیون مشترک 15 روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، اگر موضوع در این مرحله حل نشود، موضوع به وزیران امور خارجه ارجاع می شود تا طی 15 روز به جمع بندی برسند و چنانچه در این مرحله هم شاکی بر شکایتش باقی باشد و معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد، آنگاه آن طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کرده و یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» بشمار می‌آید.

در این صورت شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌بایست منطبق با رویه‌های خود در خصوص قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌ها (قبلی) رای گیری نماید.

چنانچه قطعنامه فوق الذکر ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجددا اعمال خواهند شد ... ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزئا یا کلاً مجدداً اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.

ششم ـ رهبر معظم انقلاب در بند نهم مجوز نامه مشروط برای اجرای برجام تاکید نمودند:

«وجود پیچیدگی‌ها و ابهامها در متن برجام و نیز گمان نقض عهد و تخلّفات و فریب‌کاری در طرف مقابل بویژه آمریکا، ایجاب می کند که یک هیئت قوی و آگاه و هوشمند، برای رصد پیشرفت کارها و انجام تعهّدات طرف مقابل و تحقق آنچه در بالا بدان تصریح شده است،‌ تشکیل شود.ترکیب و وظایف این هیئت باید در شورای عالی امنیّت ملّی تعیین و تصویب شود».

اکنون توقع افکار عمومی این است که کمیته نظارت بر برجام، نسبت به این موارد با قاطعیت بیشتری عمل کند، اما متاسفانه اخباری که از نوع نگاه اعضای اصلای این هیأت به گوش می رسد، نتایج خوشحال کننده ای نیست و سوگمندانه باید گفت که آنچه در روزهای اخیر مبنی بر برخورد قاطع با نقض برجام توسط عده ای از مسئولان بلند پایه در تریبونهای عمومی گفته می شود با واقعیات جلسات پشت پرده، تفاوتی از زمین تا آسمان دارد.