دکتر نخعی از پیشکسوتان تاریخ‌نگاری جنگ در دفتر سیاسی سپاه بود. در دوران جنگ مسأله آموزش راویان و تهیه محتوای کاربردی برای فعالیت آن‌ها با ابتکار و همت او صورت می‌پذیرفت. جزواتی که در آن دوره به عنوان دفترچه راهنما یا دستورالعمل کار راویان مورد استفاده قرار می‌گرفت، حاصل تلاش‌های نخعی بود.
دغدغه‌های نخعی در حفظ امانت تاریخی، مشاهدات و وقایع جنگ او را به مسیری کشاند که بیش از 30 سال در آن استوار ماند. او خود مُبدِع کلمه راوی برای کسانی بود که به جبهه می‌رفتند و همپای فرماندهان جزئیات تاریخی جنگ را ثبت و ضبط می‌کردند.
روشمندی در تدوین تاریخ جنگ، تعهد به امانت‌داری وقایع جنگ و همچنین کیفیتِ نوشتن در حوزه جنگ، ازجمله آموزه‌ها و آورده‌های او برای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به‌حساب می‌آید.
شماری از مجلدات روزشمار جنگ ایران و عراق توسط هادی نخعی به رشته تحریر درآمده و یا مورد نظارت و بازبینی قرارگرفته است. خودگذشتگی و آرامش همیشگی ویژگی بارز او بود که همه دوستان و همرزمانش به آن معتقد بودند.
دوستان و همراهان هادی نخعی استاد دانشگاه، راوی جنگ تحمیلی و محقّق ارشد مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس درباره در گفت‌و‌گو با «خبرآنلاین» درباره او سخن گفتند.
مرگ امثال نخعی باید جامعه را بیدار کند
سعید صادقی عکاس و فیلمساز دفاع مقدس که از نزدیکان نخعی بود درباره او به «خبرآنلاین» گفت: «او به واقع از خود گذشته بود و همیشه به خود سخت می‌گرفت تا حق کسی را ضایع نکند. او همیشه به فکر دیگران بود و به واقع خستگی ناپذیر بود و همه تلاش خود را می‌کرد تا بتواند گرهی از مسایل این کشور را باز کند.»
او ادامه داد: «او رفتار و اعمال برخی از مسئولان را تاب نیاورد. او ریشه‌های اخلاق را در ایران کاشت تا عده‌ای برپایه آن رشد کنند.»
صادقی همچنین گفت: «باید این مرگ‌ها همه جامعه از مسئولین تا مردم را بیدار کند، باید بدانیم که مرگ فقط برای انسان‌های خوب نیست و بدها نیز یک روز با این موضوع روبه‌رو می‌شوند.»
صادقی در خصوص واکنش جامعه نسبت به درگذشت این افراد توضیح داد: «جامعه به سمتی رفته است که امروز تنها خانواده نخعی در سوگ او نشسته‌اند و جامعه هیچ واکنش و بازخوردی نسبت به فوت او نشان نداده است. این نشان از اوضاع نامناسب جامعه ماست که دیگر امثال نخعی را از یاد برده است و به آن‌ها فکر نمی‌کند.»
او در پایان گفت: «به واقع نخعی با شرافت و نجابت زندگی کرد و همه تلاش خود را کرد تا بتواند از مسیری که در آن پا گذاشته سربلند بیرون بیاید. افرادی چون او و رضا رستمی قربانی واژه‌های من درآوردی و بی‌مهری‌ها شدند و نباید برای ما ناراحتی و سوگ خانواده‌هایشان لذت بخش باشد، آن‌ها از نسل زیبایی هستند که ما قدرشان را نمی‌دانیم و به راحتی با رفتارهای نامناسب خود آن‌ها را از بین می‌بریم.»
مردی آرام، متین و صبور
محمود جوانبخت از همکاران نخعی در روزنامه پیام درباره آشنایی خود با او به «خبرآنلاین» گفت: «در روزنامه پیام نخعی دبیر سرویس سیاسی بود و من در سرویس فرهنگی مشغول بودم، ما از گذشته که من صفحه‌ای درباره دفاع مقدس در روزنامه سلام داشتم باهم آشنا بودیم و این آشنایی در روزنامه پیام ادامه پیدا کرد. او جزو نویسندگان بزرگ دفاع مقدس بود و همیشه سعی می‌کرد تا وقایع جنگ را به درستی به مردم انتقال بدهد.»
جوانبخت درباره خاطره‌ای که از او به یاد داشت گفت: «یادم هست که آن زمان که آقایانی بحث خاتمه جنگ پس از آزاد سازی خرمشهر را مطرح کردند و از امام خواستند که با صدام صلح کند، او یادداشتی در جوابیه آن‌ها نوشت که بسیار مستدل و قوی جوابشان را داد. این یادداشت او بسیار برای من خاطره‌انگیز است و همیشه آن را در ذهن خود دارم.»
جوانبخت درباره فعالیت او در زمینه جمع‌آوری اطلاعات جنگ گفت: «آن‌ها کسانی بودند که از همان زمان جنگ به فکر وضعیت آینده و بعد از جنگ بودند. آن‌ها همیشه به این فکر بودند که برای زنده نگه‌داشتن تاریخ چه کنند تا روایتی صادقانه از دفاع مقدس را برای آیندگان بنویسند و آن‌ها را از وقایع این هشت سال مطلع سازند. آن‌ها بودند که از همان زمان به فکر جمع آوری اسناد و مدارک جنگ بودند تا برای آیندگان سندی معتبر ارائه دهند.»
او در پایان گفت: «او مردی آرام و متین بود که سعی می‌کرد کار خود را به بهترین نحو انجام دهد و اهل سر و صدا و شلوغ بازی نبود.»
نخعی یک الگو اخلاقی و انسانی بود
سردارمحمد مزینانی که از اوایل انقلاب با زنده‌یاد نخعی آشنا بود، درباره آشنایی خود با او گفت: «از سال 57 و با تشکیل سپاه در دفتر سیاسی که او کار می‌کرد با او آشنا شدم و این آشنایی در دوران دفاع مقدس هم ادامه داشت.»
او ادامه داد: «اگر نخعی و همراهان او در دوران دفاع مقدس به جمع آوری اسناد و مدارک و ثبت وقایع نمی‌پرداختند، امروزه همه آن دوران از یادها رفته بود و هیچ اثری از آن زمان. باقی نمی‌ماند. کاری که او کرد بسیار مهم و تاثیر گذار بود.»
سردار مزینانی درباره نخعی گفت: «نخعی بسیار متدین، ولایتمدار و دیندار بود، تعهدی که او در انجام وظیفه‌اش داشت به واقع بی‌مثال بود. نخعی همیشه متواضع و مردم‌دار بود و در همه کارهایش سعی می‌کرد تا صداقت و درستی را رعایت کند.»
او ادامه داد: «نخعی الگوی انسانی و اخلاقی همه اطرافیانش بود و همیشه در جلسات همه از صفات نیک و حسنه او می‌گفتند.»
مزینانی در پایان گفت: «امیدوارم که با شهدا محشور بشود.»
دین محور و تابع موازین شرعی
سردار مقدم که از قبل از انقلاب و در مبارزات با او آشنا بود، درباره خاطراتی که با او داشته است به «خبرآنلاین» گفت: «او قبل از انقلاب مدیر کارخانه نساجی بود و برخلاف سایر پاسداران از تمکن مالی خوبی برخوردار بود، ولی با همه این مسایل دارای روحیه انقلابی بود. من با او از سال 59 در زمان تشکیل سپاه آشنا شدم. یادم هست در آن زمان نخعی با وجود اینکه خانواده‌دار بود، بیشتر اوقات تا صبح در دفتر مشغول رصد کردن مجلات گروهک‌های منافقین بود و صبح هم نقد آن‌ها را در مجله سپاه منتشر می‌کرد.»
او ادامه داد: «به جرات می‌توانم بگویم که عمیق‌ترین تحقیق‌هایی که در حوزه منافقین انجام شده است یا نوشته او بوده و یا با رهبری او انجام شده است.»
مقدم درباره ویژگی‌های بارز او گفت: «او دین محور و ولایتمدار بود و همیشه سعی می‌کرد تا تابع موازین شرعی و دینی خود باشد، تمام تلاش او بر این بود که وظیفه دینی خود را به بهترین نحو انجام دهد.»
او همچنین افزود: «من نزدیک به 35 سال با او آشنا بودم و هیچگاه از او سستی، تنبلی و کاهلی ندیدم، او از همه اطرافیانش در کارها جدی‌تر بود.»
مقدم درخصوص ایده او برای روایت جنگ توضیح داد: «بعد از جنگ او ایده راویان جنگ را مطرح کرد و به جمع آوری اسناد و مدارک دفاع مقدس پرداخت. که این کار او بسیار ارزشمند و مهم بود و منبعی برای آیندگان باقی ماند تا نسبت به آن دوران آگاه باشند. به جد او در زمینه جنگ و دفاع مقدس صاحب نظر بود. او بعد ازجنگ به دانشگاه رفت و در آنجا فعالیت کرد. نخعی همیشه اعتقاد داشت که مردم محور نظام هستند و حذف شدنی نیستند.»
* مهدی درستی