به گزارش مشرق، «جوکو ویدودو» رئیس جمهوری اندونزی عصر سه شنبه در صدر هیاتی بلندپایه برای مذاکره با مقامات بلندپایه ایران وارد تهران شد.
پیش از این حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در یکم اردیبهشت سال 1394 به منظور شرکت در شصتمین سالگرد تاسیس کنفرانس کشورهای آسیایی - آفریقایی سفری به جاکارتا داشت. روحانی در این سفر ضمن حضور و سخنرانی در این کنفرانس با رئیس‌جمهور اندونزی دیدار و از وی برای سفر به ایران دعوت کرد.
* اندونزی پرجمعیت‌ترین کشور جهان اسلام
اندونزی حدود 250 میلیون شهروند دارد و چهارمین کشور پرجمعیت دنیا پس از چین، هند و آمریکاست. بیش از 85 درصد از مردم اندونزی مسلمان هستند و سایرین عمدتا پروتستان و کاتولیک یا دارای آیین هندو، بودا یا کنفوسیوس هستند.
زبان اندونزیایی که قواعد نهایی آن در زمان استقلال این کشور ارائه شد و بسیار به زبان مالایی نزدیک است، زبان معیار در مدارس و رسانه‌های این کشور است.
اندونزی یک مجمع‌الجزایر است. بیش از ١٧ هزار جزیره در این کشور وجود دارد و اساسا بخش‌های بزرگ آن مانند سوماترا و جاوه هر کدام یک جزیره هستند. البته تنها حدود 6 هزار مورد از این جزایر، قابل سکونت هستند. این وضعیت، بیش از 50 هزار کیلومتر خط ساحلی را برای اندونزی به ارمغان آورده است که بخشی از آن در اقیانوس آرام و بخشی دیگر در اقیانوس هند قرار دارد. مساحت کل جزایر به علاوه حدود 93 هزار کیلومتر مربع از دریا، به یک میلیون و 920 هزار کیلومتر مربع می‌رسد.
حدود 65 درصد از جمعیت این کشور در جزیره جاوه زندگی می‌کنند. تلاش‌ها برای جابه‌جایی جمعیت این جزیره به مناطق دیگر در اندونزی با شکست نسبی مواجه شده است.
این کشور به دلیل حضور اقوام مختلف و سواحل و جنگل‌های انبوه دارای جاذبه‌های مردمی و طبیعی گسترده‌ای برای جذب گردشگران خارجی است، همچنین اماکن تفریحی متعددی در سال‌های اخیر با حمایت دولت برای گردشگران ساخته شده که بر جاذبه‌های گردشگری اندونزی افزوده است و این کشور برای جذب بیشتر گردشگران خارجی در حال حاضر ویزای رایگان 30 روزه در اختیار شهروندان حدود 45 کشور جهان قرار می‌دهد.
* مناسبات سیاسی ایران و اندونزی
سفارت ایران برای نخستین بار در جاکارتا پایتخت کشور اندونزی در اردیبهشت ماه 1330 به وسیله «عبدالاحد یکتا» تأسیس شد و وی تا دی ماه 1330 وزیرمختار بود. در این تاریخ به علت صرفه‌جویی در بودجه، سفارت مزبور تعطیل شد و سفرای ایران در هند، در جاکارتا آکردیته شدند.
روابط دو کشور در سال‌هاى پس از پیروزى انقلاب اسلامى از روند متعادل و رو به رشدی برخوردار بوده و در سال‌هاى اخیر گسترش قابل توجهى یافته است.
به گزارش فارس، در سال 1365 «مختار کوسوماتماجا» وزیر خارجه وقت اندونزى به تهران سفر و علی‌اکبر ولایتى وزیر امور خارجه وقت ایران نیز در سال 1366 از جاکارتا دیدار کرد. پس از آن «على‌العطاس» وزیر خارجه اندونزى در سال 1370 سفری به تهران داشت.
اکبر هاشمى‌رفسنجانى رئیس‌جمهور وقت ایران نیز در شهریور 1371 براى شرکت در دهمین اجلاس سران عدم تعهد به اندونزى سفر و در حاشیه این اجلاس با رئیس‌جمهور اندونزى ملاقات کرد. سپس در پاسخ به این سفر، «سوهارتو» در آذر 1372 به تهران سفر کرد و در پایان این سفر بیانیه مشترکی، حاوى مواضع دو کشور در زمینه‌هاى مختلف منتشر شد.
پس از آن بنا به دعوت سوهارتو، هاشمى‌رفسنجانى مجددا در مهر 1373 در رأس هیأتى عالیرتبه از اندونزى دیدار کرد. همچنین سوریونو رئیس دیوان عالى اندونزى در آذر 1374 از ایران بازدید کرد و با مقامات قوه قضائیه ملاقات و مذاکره کرد.
روابط مثبت و رو به گسترش ایران و اندونزی در دولت‌های بعدی نیز کم و بیش ادامه داشت
در دولت یازدهم حجم رفت و آمدها گسترش چشمگیری یافت و در اسفند 92 محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در سفر به جاکارتا و دیدار با «مارتی ناتالیگاوا» وزیر امور خارجه وقت اندونزی به بررسی مناسبات دو کشور پرداخت.
در این دیدار مقرر شد کارگروه کنسولی برای رسیدگی به مشکلات کنسولی و مسائل انسانی مربوط به شهروندان دو کشور تشکیل شود.
وزیر امور خارجه ایران پس از این دیدار گفت: روابط تهران و جاکارتا طی دو سه سال اخیر با رکود مواجه بوده و امیدواریم با این دیدار و تشکیل کارگروه‌ها این روابط گسترش یابد.
«سوسیلو بامبانگ یودهویونو» رئیس‌جمهور وقت اندونزی نیز در دیدار ظریف بر گسترش همکاری‌های دوجانبه تاکید کرد و گفت: دیدار رئیس‌جمهور ایران از اندونزی افزایش بیشتر همکاری‌های دو کشور را به دنبال خواهد داشت.
به گزارش فارس، آذر ماه 1393 سفیر ایران از دعوت دولت اندونزی از حسن روحانی برای سفر به این کشور خبر داد و عنوان کرد: رئیس‌جمهور وقت اندونزی در سال 2008 از ایران دیدن کرد و اکنون زمان دیدار رئیس‌جمهور ایران از اندونزی است که امیدواریم این دیدار به منظور اجرایی شدن توافق‌های دوجانبه که تاکنون به مرحله عمل در نیامده، محقق شود.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران یکم اردیبهشت 1394 به منظور شرکت در گرامیداشت شصتمین سال تأسیس اتحادیه کشورهای جنوب - جنوب عازم جاکارتا شد، وی در این سفر در دیدار با «جوکو ویدودو» رئیس‌جمهور اندونزی ضمن ابراز آمادگی تهران برای گسترش هر چه بیشتر همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی با جاکارتا، اظهار داشت: حجم روابط اقتصادی ایران و اندونزی باید با توجه به استعدادهای دو ملت و امکانات گسترده دو کشور، هر چه بیشتر افزایش یابد.
دیدار روسای جمهور ایران و اندونزی
روحانی با اشاره به حمایت دولت ایران از فعالیت‌های بخش خصوصی، افزود: برای توسعه مناسبات اقتصادی، شرکت‌های خصوصی دو کشور باید بیش از پیش فعال شوند و روابط خود را تقویت کنند.
همچنین در مهر و دی ماه سال 1394 «رتنو مرسودی» وزیر خارجه اندونزی دو بار به ایران سفر و با وزیر امور خارجه و رئیس‌جمهور ایران دیدار و رایزنی کرد.
دیدار وزیر خارجه اندونزی با روحانی
وی در این سفر در خصوص مناسبات دوجانبه ایران و اندونزی و تحولات اخیر در مناسبات تهران و ریاض با ظریف گفت‌وگو کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز در اسفند 1394 در نخستین سفر دوره‌ای خود به منطقه جنوب شرق آسیا و به منظور شرکت در اجلاس فوق‌العاده سازمان همکاری‌های اسلامی با موضوع فلسطین سفری به جاکارتا داشت و در این سفر با مقامات اندونزی نیز دیدار و در خصوص روابط دوجانبه به رایزنی پرداخت.
در دولت یازدهم روابط دو کشور در بعد پارلمانی نیز از روندی مثبت برخوردار بود و 23 آذر 1394 «مصطفی علی اسقاف» رئیس گروه همکاری‌های دوجانبه مجلس نمایندگان اندونزی و هیات همراه سفری به تهران داشتند و علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار با این هیأت گفت: روابط دوجانبه سیاسی بین دو کشور در سطح خوبی قرار دارد و از نظر اقتصادی هم باید تلاش شود تا ظرفیت‌های هر دو کشور بیشتر شناخته شود.
وی اظهار داشت: گسترش روابط تجاری باید پروژه مهم هر دو کشور باشد و در زمینه این روابط تسهیل امور بانکی اولویت دارد.
حسن روحانی 26 فروردین 1395 در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در استانبول ؛ در دیدار «محمد یوسف کلا» معاون رئیس‌جمهور اندونزی با وی، با اشاره به اینکه امروز شاهد دوران جدیدی در روابط خوب دو کشور هستیم، خاطرنشان کرد: رایزنی و رفت و آمد مقامات و مسئولان ایران و اندونزی، مناسبات دوجانبه را تسریع می‌کند و امیدواریم در حوزه همکاری‌های اقتصادی، گام‌های جدی و تازه‌ای از سوی دو کشور برداشته شود.
دیدار معاون رئیس‌جمهور اندونزی با روحانی
روحانی با اشاره به مذاکرات سال گذشته روسای جمهوری ایران و اندونزی در جاکارتا و رایزنی در زمینه طرح‌ها و همکاری‌های متعدد بین دو کشور، اظهار داشت: امروز با برداشته شدن تحریم‌ها و برقراری ارتباطات بانکی، بستر لازم برای ایجاد یک تحرک و جهش در همکاری‌های اقتصادی دو کشور فراهم شده که باید با استفاده از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها، از این فرصت برای توسعه روابط در همه عرصه‌ها استفاده کنیم.
رئیس‌جمهور ایران همچنین 16 آذر ماه سال جاری دیداری با «ذولفیکی حسن» رئیس شورای مشورتی خلق اندونزی داشت و اظهارداشت: ایران و اندونزی، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خوبی برای گسترش روابط در بخش‌های مختلف اقتصادی دارند که می‌توان از آنها در راستای توسعه همکاریها و فعالیت‌های مشترک بین شرکت‌های دو کشور در زمینه‌های گوناگون از جمله نفت و گاز و ارائه خدمات فنی مهندسی از جمله ساخت جاده، پل، سد و نیروگاه از سوی شرکت‌های ایرانی استفاده کرد.
روحانی توسعه روابط بانکی را ضرورت گسترش روابط اقتصادی دو کشور برشمرد و اظهار امیدواری کرد که با تلاش مسئولان دو کشور، در آینده‌ای نزدیک سطح مناسبات تجاری و اقتصادی ایران و اندونزی به 2 میلیارد دلار که مورد نظر کمیسیون مشترک دو کشور بوده، برسد.
رئیس شورای مشورتی خلق اندونزی نیز در این دیدار، توسعه روابط و مناسبات همه‌جانبه تهران - جاکارتا را مورد تأکید قرار داد و گفت: ایران و اندونزی به عنوان دو کشور بزرگ اسلامی می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود همکاری‌های خوبی در زمینه‌های مختلف با یکدیگر داشته و در راستای ارتقای سطح مناسبات تجاری و اقتصادی تلاش کنند.
گفت‌وگوهای حقوق بشری نیز از دیگر زمینه‌های همکاری بین تهران و جاکارتا است و سومین دور گفتگوهای حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اندونزی به مدت دو روز در یکم و دوم آذر ماه سال جاری در تهران برگزار شد.
در این نشست که خانم «پیشگاهی فرد» مدیرکل حقوق بشر و زنان وزارت امور خارجه کشورمان و «کومار» مدیرکل حقوق بشر و امور بشردوستانه وزارت خارجه اندونزی ریاست هیات‌های دو طرف را برعهده داشتند، طرفین در رابطه با موضوعات و تحولات حقوق بشری دو کشور، همکاری در حوزه‌های مورد علاقه در چارچوب ساز و کارهای حقوق بشری ملل متحد و سایر مجامع بین‌المللی، همکاری در خصوص ارتقا و حمایت از حقوق زنان، حقوق افراد دارای معلولیت (توانخواهان) و حقوق کودکان بحث و تبادل نظر کردند.
همچنین اجلاس دوازدهم کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و اندونزی در روزهای چهارم و پنجم آذر 1395 در جاکارتا برگزار شد. در این اجلاس که به ریاست محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و وزیر هماهنگی امور اقتصادی اندونزی برگزار شد، توافقات مهمی در حوزه‌های مختلف از جمله فروش نفت و گاز به اندونزی، تولید برق در اندونزی، همکاری در میدان‌های نفتی ایران، ساخت پالایشگاه در اندونزی، همکاری‌های پتروشیمی، همکاری‌های بانکی، تجارت کاغذ، لاستیک طبیعی، روغن پالم، و سایر کالاهای اساسی و... صورت گرفت و سند اجلاس به عنوان نقشه راه همکاری‌های دو کشور امضا شد.
به گزارش فارس، در این نشست واعظی اظهار داشت که از جانب رئیس‌جمهور ماموریت دارد که علاوه بر امضای تفاهمنامه اجلاس، مقدمات تهیه بیش از 10 سند را برای امضای در حضور روسای‌جمهور دو کشور (در جریان سفر رئیس‌جمهور اندونزی به تهران) فراهم کند.
همچنین 15 آذر ماه سال جاری سومین نشست مشترک رایزنی‌های کنسولی جمهوری اسلامی ایران و اندونزی در شهر «باندونگ» این کشور برگزار شد. در این اجلاس علی چگنی و آدسکاندار مدیران کل کنسولی وزارت خارجه دو کشور راه‌های گسترش هر چه بیشتر روابط بین مردم دو کشور، افزایش تسهیلات سفر و اقامت اتباع یکدیگر در خاک طرف مقابل و تسهیلات اقامتی دیپلمات‌های دو کشور را بررسی کردند.
همچنین در این اجلاس با توجه به صدور روادید فرودگاهی برای اتباع اندونزی در مبادی جمهوری اسلامی ایران، طرف اندونزیایی در مورد بررسی انجام عمل متقابل در آینده نزدیک قول مساعد داد.
19 آذر نیز ابراهیم رحیم‌پور معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه در حاشیه نهمین اجلاس مجمع دموکراسی بالی اندونزی با رتنو مرسودی وزیر امور خارجه اندونزی دیدار و در خصوص موضوعات دوجانبه، مسائل منطقه‌‌ای و دنیای اسلام از جمله وضعیت مسلمانان میانمار گفت‌وگو کرد.
رحیم‌پور و وزیر خارجه اندونزی در این دیدار از تحولات و اقدامات بسیار خوب جاری در روابط دو کشور به ویژه طی یک ماه گذشته از جمله سفر رئیس مجلس مشورتی اندونزی به تهران، برپایی دوازدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور در جاکارتا و برنامه سفر «جوکو ویدودو» رئیس‌جمهور اندونزی به تهران ابراز خشنودی کرده و تصریح کردند که دو کشور در روند توسعه روابط فیمابین کاملا جدی هستند.
رحیم‌پور سفر رئیس جمهوری اندونزی به تهران را بسیار مهم توصیف و تصریح کرد که همه شرایط برای ایجاد یک جهش قابل توجه در مناسبات دو کشور مهیاست.
وزیر امور خارجه اندونزی نیز با اشاره به ملزومات جهش در مناسبات دوجانبه به ویژه در روابط اقتصادی از جمله تسریع همکاری بانکی و رفع موانع موجود تاکید کرد که اندونزی در تحکیم روابط و تقویت همکاری با ایران کاملا جدی است.
* مناسبات اقتصادی ایران و اندونزی
روابط تجاری و اقتصادی ایران و اندونزی در طول سالیان متمادی هم تراز روابط خوب فرهنگی و سیاسی دو کشور نبوده است.
علیرغم اینکه جمهوری اندونزی بزرگ‌ترین اقتصاد جنوب شرق آسیا (آسه آن) و یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا از نظر تولید ناخالص ملی محسوب می‌شود، بر اساس آمار و اطلاعات، روابط دوجانبه اقتصادی دو کشور طی چند سال اخیر دچار نوسان بوده است. البته تلاش شده که روابط تجاری و اقتصادی دو کشور رشد و ارتقا یابد.
در سال 2006 حجم روابط تجاری ایران و اندونزی 404 میلیون دلار بوده که پس از تبادل هیأت‌های متعدد بین دو کشور، روابط اقتصادی فیمابین روند صعودی طی کرد به‌طوری که در سال 2011 حجم روابط تجاری به حدود 2 میلیارد دلار رسید و اندونزی در این سال تبدیل به نخستین مقصد صادراتی کشورمان در منطقه جنوب شرق آسیا و آسه آن و هفتمین مقصد صادراتی کالاهای ایران در آسیا شد.
اما با تشدید تحریم‌ها علیه ایران در سال 2012، بازرگانان دو کشور با مشکلات فزاینده‌ای مواجه شدند که بر اثر آن روند ارتقای روابط متوقف و سیر نزولی حجم روابط آغاز شد، به طوری که در سال‌های 2014 و 2015 به کمتر از نیم میلیارد دلار در سال رسیده است. دلیل اصلی این موضوع تشدید تحریم‌های بانکی و بروز مشکلات متعدد در انتقال پول بین دو کشور و تحریم محصولات پتروشیمی ایران و عدم بیمه کشتی‌های نفت‌کش به مقصد اندونزی بوده است.
علاوه بر روابط مستقیم تجاری بین دو کشور، روابط غیرمستقیم تجاری نیز بین دو کشور عمدتاً از طریق سنگاپور، دوبی و مالزی صورت می‌گیرد که میزان دقیق آن مشخص نیست.
وجود سابقه ارتقای روابط به حجم 2 میلیارد دلار در مدت زمان کوتاه بیانگر ظرفیت مناسب رشد حجم تجارت بین دو کشور است. در دیدار روسای جمهور دو کشور در حاشیه اجلاس سران آسیا و آفریقا در ابتدای سال 1394، دو رئیس‌جمهور بر لزوم تسریع رشد حجم روابط تاکید کردند و حال با اجرایی شدن برجام و برداشته شدن بخشی از تحریم‌ها می‌توان امید داشت که روابط اقتصادی دو کشور بار دیگر گسترش یافته و سیر صعودی پیدا کند.
اقلام عمده صادراتی ایران به اندونزی شامل قیر، گاز مایع، گوگرد، متانول، خرما، چای سیاه، سرب، پارافین و وازلین، انگور خشک شده، فیروزه، کک، مرمر، تخت بیمارستانی، سنگ‌های صیقلی و اقلام عمده وارداتی ایران از اندونزی شامل کاغذ، تخته فیبر، خمیر چوب، الیاف مصنوعی، ماهی تن و لیستائو، لاستیک و تایر، ماشین‌آلات تقطیر و تصفیه، فرآورده‌های خوراکی از روغن‌های گیاهی و حیوانی، مداد رنگی، قهوه، ماهی‌های زنده زینتی، اسید پالمتیک و استئاریک، ورق عایق پلی‌اتیلن، روغن جانشین کره کاکائو، صافی روغن یا مواد سوختی، شیره کائوچوی طبیعی، پودر کاکائو، روغن خام نارگیل، صابون و تجهیزات الکترونیکی می‌شود.
* فرصتهای پیش رو
جمعیت فراوان اندونزی و تلاش دولت این کشور برای رفع نیازهای متعدد این جمعیت در عرصه انرژی و سوخت، عرصه مناسب برای توسعه و تعمیق روابط در بخش‌های تجاری، فنی و اقتصادی است.
نیاز اندونزی به سوخت به‌گونه‌ای است که پیش‌بینی می‌شود این کشور در سال‌های آتی به بزرگ‌ترین واردکننده بنزین جهان تبدیل شود. در زمینه تولید انرژی الکتریکی نیز گستردگی جغرافیایی اندونزی و کمبودهای چشمگیر در زمینه تولید برق می‌تواند بخش قابل توجهی از همکاری‌های دوجانبه را در حوزه نیروگاهی شکل دهد.
ساخت پالایشگاه در اندونزی ازجمله مواردی است که در برنامه‌های دولت‌های مختلف این کشور دنبال شده است. در این رابطه نیز سابقه همکاری بین ایران و اندونزی وجود دارد. در سال 1385 قرارداد ساخت یک پالایشگاه با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز بین طرفین امضا شد هرچند به دلایل مختلفی از جمله قیمت نفت خام مورد نیاز پالایشگاه، زمین، مشوق‌ها و معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، به مرحله اجرا نرسید. اخیراً نیز موضوع ساخت دو پالایشگاه از سوی بخش خصوصی ایران و اندونزی در حال پیگیری است که امید است با طی مراحل مطالعاتی وارد مرحله اجرا و ساخت شود.
دبیر اطلاعات و رسانه رئیس‌جمهور اندونزی نیز اعلام کرده است که تلاش برای افزایش همکاری در بخش نفت و گاز از جمله همکاری مدیریت میادین نفتی و سرمایه‌گذاری ایران در بخش پالایشگاه‌های نفتی اندونزی از اهداف اصلی سفر «جوکو ویدودو» به تهران است.
همچنین از ساخت نیروگاه آبی، سدسازی (فعالیت نیروگاهی و افزایش برق نیروگاه‌های اندونزی با توجه به نیاز روزافزون این کشور به برق)، توسعه شبکه گازرسانی «انتقال و توزیع» در اندونزی (گاز مایع LPG و تأسیس جایگاه‌های سوخت‌رسانی CNG)، صنایع غذایی و تبدیلی وابسته، گازسوز کردن خودروها، کشت فرا سرزمینی، جاده‌سازی، انرژی‌های نو و تجدیدپذیر مانند باد و نور خورشید می‌توان به عنوان زمینه‌ها و فرصتهای سرمایه‌گذاری و همکاری‌های اقتصادی بین ایران و اندونزی نام برد.
رئیس‌جمهور اندونزی را «ایریانا جوکووی» همسر وی، «ناسوتین» وزیر ارشد هماهنگی امور اقتصادی دولت، «پراتیکنو» دبیر دولت و «توماس تریکاسیح» رئیس شورای هماهنگی سرمایه‌گذاری اندونزی و چند وزیر و مقام دیگر بلندپایه دولت، در سفر به ایران همراهی می‌کنند.
«جوکو ویدودو» که عصر یکشنبه به دهلی‌نو پایتخت هند سفر کرده است، پس از چند روز رایزنی با مقامات هندی عصر سه‌شنبه وارد تهران شد.
طبق توافقات از پیش صورت گرفته، در این سفر بیش از 10 سند همکاری بین دو کشور به امضا خواهد رسید، که با توجه به اظهارات دبیر اطلاعات و رسانه رئیس‌جمهور اندونزی بخش عمده توافقات در زمینه همکاری مدیریت میادین نفتی و سرمایه‌گذاری ایران در بخش پالایشگاه‌های نفتی اندونزی خواهد بود.