به گزارش مشرق، در پی اقدام اخیر آمریکا در خصوص تمدید قانون تحریم‌های ایران (آیسا) 27 آذر ماه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان با ارسال نامه رسمی به فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، خواستار برگزاری جلسه کمیسیون مشترک برجام برای رسیدگی به اقدام اخیر آمریکا شد.
پس از آنکه اوباما این قانون را امضا نکرد و این تحریم‌ها به صورت خودکار تمدید شد، حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان 23 آذر در دستوری خطاب به وزیر خارجه، وزارت امور خارجه را موظف به پیگیری موضوع بدعهدی آمریکا با استفاده از سازوکارهای پیش‌بینی شده در برجام کرد.
در دستور روحانی به ظریف آمده است: «نظر به اینکه دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون تعلل و اهمال نموده و با توجه به تمدید اخیر قانون تحریم‌های ایران (آیسا) که جمهوری اسلامی ایران از پیش چنین اقدامی را بعنوان نقض برجام اعلام کرده بود، در اجرای مصوبات شورای عالی امنیت ملی و هیأت نظارت بر اجرای برجام، به وزارت امور خارجه دستور داده می‌شود نسبت به اجرای مراحل پیش‌بینی شده در «برجام» برای رسیدگی به موارد نقض، اقدام نموده و دیگر پیگیری‌های حقوقی و بین‌المللی لازم را نیز به‌طور جدی معمول دارد. مقتضی است گزارش اقدامات را ظرف یک ماه به اینجانب ارائه نمایید.»
بر همین اساس و پس از نامه رسمی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به فدریکا موگرینی، شهر وین روز سه‌شنبه 21 دی ماه سال جاری (10 ژانویه) میزبان ششمین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و متشکل از کشورهای ایران و ١+٥ و نماینده عالی اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده به منظور بررسی تمدید قانون آیسا است.
قرار است پیش از جلسه کمیسیون مشترک، جلسه گروه کاری تحریم‌ها در سطح کارشناسان تشکیل و گزارش آن به کمیسیون ارائه شود.
*سازوکار کمیسیون مشترک برجام
کمیسیون مشترک که مرکب از دولت‌های طرف برجام یعنی ایران و 1+5 است، در سطح معاونان وزرای امور خارجه تشکیل جلسه می‌دهد و در عین حال، جلسات کارشناسی متعددی نیز در حوزه‌های مربوط به هم هسته‌ای و هم تحریم‌ها برگزار می‌کند. در این جلسات موضوعات مختلف مربوط به برجام رصد شده و در صورت لزوم تصمیمات مقتضی اتخاذ می‌شود.
در متن برجام و پیوست‌های آن وظایف متنوع و متعددی بر عهده کمیسیون مشترک گذاشته شده است که جزییات آن در بخش‌های مربوطه در متن برجام و پیوست‌ها و به طور خاص در پیوست شماره چهار برجام آمده است. در یک جمله، کمیسیون مشترک مسئولیت مراقبت از روند اجرای برجام از سوی همه طرف‌ها و رفع گره‌های احتمالی در این مسیر را دارد.
در همین ارتباط، کمیسیون مشترک چه قبل از روز اجرایی شدن برجام و چه بعد از آن، موضوعات متنوعی را مدنظر قرار داده و در برخی موارد تصمیماتی اتخاذ کرده است که بیانگر فهم و تفسیر مشترک اعضای برجام از موارد مندرج در آن، در جهت اجرای مطلوب این برنامه اقدام مشترک بوده است. این تصمیمات خصوصا در مواردی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمک کرده‌اند تا درک بهتری از تفسیر طرف‌های برجام از مفاد آن پیدا کرده و بدین ترتیب، از بروز مواردی که ممکن بود به هر ترتیب در جریان راستی آزمایی‌ها و ارائه گزارشهای این نهاد از وضعیت اجرای برجام در جمهوری اسلامی ایران ابهاماتی ایجاد نماید، جلوگیری شود. علاوه بر این، اسناد مربوط به ترتیبات اجرایی دو کارگروه از کارگروه‌های فرعی کمیسیون مشترک یعنی «کارگروه کانال خرید» (و راهنمای استفاده از کانال خرید، فرم‌های اختیاری پیشنهادی و توضیحات مربوطه) و نیز «کارگروه اجرایی شدن رفع تحریم‌ها» هم جزو مصوبات کمیسیون مشترک است که به اجرای بهتر مفاد برجام در حوزه رفع تحریم ها کمک می‌کند.
*نشست‌های کمیسیون برجام در سطح معاونان
آخرین و پنجمین دور نشست کمیسیون مشترک برجام 31 شهریور ماه سالجاری در نیویورک برگزار شد و سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در تشریح این نشست عنوان کرد: در این جلسه نحوه اجرای برجام در فاصله جلسه گذشته کمیسیون مشترک تاکنون هم در حوزه هسته‌ای و هم در حوزه تحریم‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام از بررسی آخرین وضعیت مدرن‌سازی راکتور آب سنگین اراک، فروش آب سنگین، عملکرد گروه کاری مربوط به تولید سوخت هسته‌ای در ایران، آخرین وضعیت همکاری با روسیه در فردو و... به عنوان مهم‌ترین موضوعات مطروحه در حوزه هسته‌ای نام برد.
عراقچی ادامه داد: در بحث تحریم‌ها موضوع همکاری‌های بانکی و تعلل اروپا و آمریکا در حل مشکلات بانک‌ها و موسسات مالی از طریق تسهیل مراودات مالی و ارائه تضمین‌های لازم، اصلی‌ترین موضوع بحث در کمیسیون مشترک بود.
وی با بیان اینکه در این جلسه همچنین موضوع تاخیر دولت آمریکا در صدور مجوزهای فروش هواپیما به ایران توسط ایرباس و بوئینگ مطرح شد، تصریح کرد: هیأت آمریکایی توضیح داد که ظرف دیروز و امروز بخشی از مجوزهای مورد نیاز را صادر کرده و طی هفته‌های آینده بقیه مجوزها نیز صادر خواهد شد.
پیش از آن هم کمیسیون مشترک برجام چهار نشست برگزار کرده بود. در نخستین نشست کمیسیون مشترک ایران و 1+5 که 26 مهر ماه 1394 در وین برگزار شد، طرفین توافق کردند تا این کمیسیون هر سه ماه یک بار یا در صورت درخواست زودتر، برای بررسی روند اجرای برجام در وین تشکیل جلسه دهد.
دومین نشست کمیسیون مشترک برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) نیز 16 آذر 1394 با حضور هیأت‌های مذاکره کننده ایران و 1+5 (آلمان، فرانسه، انگلیس، آمریکا، روسیه و چین) و هلگا اشمیت معاون فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دو نوبت صبح و عصر در هتل کوبورگ شهر وین برگزار شد و پیش‌نویس قطعنامه 1+5 به شورای حکام در خصوص بستن PMD در این نشست مورد بحث قرار گرفت.
سومین دور از نشست‌های کمیسیون مشترک برجام نیز سوم اردیبهشت سالجاری با حضور هیأت مذاکره‌کننده ایرانی و 1+5 در وین برگزار شد و طرفین در این نشست ضمن بررسی روند اجرای برجام توافق کردند که برای تضمین اجرای لغو تحریم‌ها یک گروه کاری ویژه تشکیل شود.
همچنین در حاشیه این نشست قرارداد فروش 32 تن آب سنگین بین سازمان انرژی اتمی ایران و یک شرکت آمریکایی به امضا رسید.
چهارمین نشست این کمیسیون نیز 29 تیر ماه در وین برگزار شد و بنابر اعلام سید عباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد ایران در این کمیسیون مشکلات و موانعی که در زمینه بانکی وجود دارد به خصوص در زمینه برقراری مجدد اتصالات بانکی و سایر موانع و مشکلاتی که در اجرای برجام پیش آمده است، مورد بحث و بررسی قرار گرفت تا راه‌حل‌هایی برایش پیدا شود.
همچنین در این نشست برخی مسائل و مشکلات فنی و تکنیکی که در خصوص اجرای تعهدات ایران و سوءتفاهمات یا سوءبرداشت‌هایی که در خصوص اجرای ابعاد فنی برجام ممکن است بین ایران و آژانس یا آژانس و 1+5 پیش بیاید، مطرح شد.
هیأت ایرانی پس از برگزاری چهارمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین دیدارهای دوجانبه‌ای هم با هیأت‌های فرانسوی، آلمانی و آمریکایی داشت.
لازم به ذکر است کمیسیون مشترک برجام تاکنون یک دور نشست در سطح وزرای خارجه داشت که این نشست اول مهر ماه سالجاری در نیویورک برگزار شد.
در آستانه برگزاری ششمین نشست کمیسیون برجام در وین، ستاد پیگیری اجرای برجام وزارت امور خارجه روز گذشته (جمعه) سوم دی ماه در خصوص اسناد مصوبات کمیسیون مشترک برجام توضیحاتی را به شرح زیر منتشر کرد. براین اساس، برخی از این تصمیم نامه‌های کمیسیون، پیش از روز اجرایی شدن برجام و برخی پس از اجرایی شدن آن به تصویب کمیسیون مشترک رسیدند.
در توضیح ستاد پیگیری اجرای برجام آمده که روز گذشته منتشر شد، آمده است: «به منظور افزایش شفافیت در ارتباط با نحوه کار کمیسیون مشترک و جلوگیری از سوظن‌ها و گمانه زنی‌های بی پایه برخی رسانه‌های غربی، اعضای کمیسیون تصمیم گرفتند نسبت به انتشار این اسناد اقدام شود.
لازم به توضیح است که اسناد منتشر شده در رابطه با موضوعات ذیل هستند:
- ترتیبات عملی کارگروه کانال خرید برجام
- راهنمای کانال خرید و برخی فرم‌های اختیاری پیشنهادی برای سهولت در استفاده از آن
- ترتیبات عملی کارگروه اجرایی شدن رفع تحریم‌ها
- سند موافقت کمیسیون مشترک با تقاضای ایران در ارتباط با سلول‌های داغ با ابعاد بیش از شش متر مکعب (موضوع بند بیست و یک از پیوست اول برجام)،
- سند موافقت کمیسیون مشترک با برنامه ایران در مورد مازاد موجودی آب سنگین پیش از روز اجرایی شدن برجام
- سند موافقت کمیسیون مشترک با برنامه ایران برای برخی مقادیر مشخص از اورانیوم غنی شده موجود در ایران پیش از روز اجرایی شدن برجام
- سند مربوط به نحوه محاسبه و تعیین مشخصات سانتریفیوژهای IR1، IR2m و IR4 به لحاظ میزان سو
- سند موافقت کمیسیون مشترک با برنامه ایران در خصوص موجودی سوخت نیمه آماده‌ی راکتور تحقیقاتی تهران
- سند موافقت کمیسیون مشترک با معافیت انواع سوخت کامل و میانی پرتو داده شده از شمول سقف تعیین شده برای ذخایر اورانیوم‌های غنی شده به میزان سیصد کیلو گرم.
- سند توضیحی در خصوص الگوی توصیف انواع سانتریفیوژهای مورد اشاره در برجام.»