به گزارش مشرق،‌ همان طور که فوتبال ورزش پرهیجانی است و روز به روز بر تعداد هوادارانش افزوده می‌شود، در راستای پیشرفت فنی این رشته ورزشی، رفتارهای خارج از چارچوب فنی مرتبط با فوتبال هم توسعه می‌یابد. مربیان و بازیکنان در متن یا حاشیه زمین فوتبال، رفتارهایی از خود بروز می‌دهند که گاه به روند تیم‌شان کمک می‌کند و گاه، به آن آسیب می‌زند. جامعه فوتبال برابر این رفتارها دو موضع متفاوت دارند؛ عده‌ای آنها را حرفه‌ای و از روی تعصب می‌دانند و عده دیگر،‌ آنها را با واژه‌های «جنجال‌آفرینی»، «غوغاسازی برای به هم ریختن اوضاع» و «ماهی گرفتن از آب گل‌آلود»، تعریف می‌کنند.

به عنوان نمونه کاملا بارز این‌گونه رفتارها در فوتبال روز جهان می‌توان از ژوزه مورینیو نام برد. این مربی هر از چند گاهی با رفتارهایی که کنار زمین از خود بروز می‌دهد، جنجال تازه‌ای می‌آفریند ولی در بیشتر مواقع تیمش از این رفتار، سود می‌برد. اعتراض‌های مکرر به داور، برخورد فیزیکی با مربی حریف – مانند برخورد با ونگر یا فروکردن انگشت به چشم تیتو ویلانووای فقید – از جمله حرکاتی است که این مربی در کارنامه کاری خود ثبت کرده است.

در ایران اما از این نمونه‌ها بسیار داریم. خداداد عزیزی بارها در کسوت مربیگری چنین رفتارهایی داشته است. او اغلب با داوران مساله دارد و به تصمیم‌های‌شان شدیدا اعتراض می‌کند و معمولا بعد از اعتراض از بازی اخراج می‌شود. گاهی این کار او روی تصمیم‌های بعدی داور تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که داور بازی بعد از آن روی صحنه‌هایی که به اصطلاح 50-50 است، طرف تیم عزیزی را بگیرد و گاهی هم داور به خاطر عصبانیت از رفتار عزیزی تیمش را با تصمیمات بعدی نقره‌داغ می‌کند.

مورد جالب توجه دیگر در این زمینه اکبر میثاقیان است. او به برخورد با بازیکنان خودی معروف است و گاه پیش آمده که در هنگام بازی ناگهان بازیکن تیم خود را مورد ضرب و شتم قرار دهد تا به گفته خودش به او شوک وارد کند هرچند هدف او وارد کردن شوک به داور و تیم حریف است و از این طریق می‌خواهد روی اعصاب آنها اثر بگذارد.

امیر قلعه‌نویی، سرمربی فعلی تراکتورسازی پیش‌تر از این رفتارها زیاد داشت ولی چندی است که رویه دیگرگونه در پیش گرفته است. سرمربی پیشین استقلال و تیم ملی بارها در کنار زمین رفتارهایی به نشانه اعتراض به داور داشت که هر یک به تنهایی می‌توانست جنجال‌آفرین باشد.

فیروز کریمی، فرهاد کاظمی، محمد مایلی کهن، فراز کمالوند، صمد مرفاوی و ... از دیگر مربیانی هستند که گاهی رفتارهای خشونت‌بار در کنار زمین از آنها سر می‌زند اما در بین مربیان ایرانی نام یک نفر با اعتراض شدید به داوری گره خورده است؛ علی دایی.

یکی از حرفه‌ای‌ترین و با تجربه‌ترین بازیکنان و مربیان فوتبال ایران، علی دایی است. او در زمان فوتبالش در بهترین تیم‌های دنیا مانند بایرن مونیخ بازی کرده و نایب‌قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا را در کارنامه‌اش دارد. در کسوت مربیگری هم قهرمانی با سایپا در لیگ برتر و دو قهرمانی در جام حذفی با پرسپولیس به دست آورده است. تیم‌های دایی معمولا پرقدرت، رو به جلو و با برنامه بازی می‌کنند و این مربی کارش را خوب بلد است.

کاربلد بودن دایی به مسائل فنی محدود نمی‌شود. او مبانی جنگ روانی را هم خوب می‌داند. او زمانی که سرمربی پرسپولیس بود بعد از بازی با سپاهان،‌ جمله معروف «داور به سمت حریف غش کرده بود» را عنوان کرد که تاکنون در ادبیات فوتبال ایران باقی مانده است. بعد از آن جنجالی بزرگ در فوتبال ایران شکل گرفت و مسائل بزرگ‌تری مثل «کارت به کارت کردن پول برای یک داور» و مسائلی مانند این مطرح شد که در نهایت به محرومیت چند داور و برخی افراد فوتبالی منجر شد. او گاهی رفتاری انجام می‌دهد که جنجال‌آفرین می‌شود اما آیا دایی بدون فکر و به خاطر عدم دانایی چنین رفتارهایی می‌کند؟ بدون شک نه.

علی دایی حرفه‌ای است؛ او خوب می‌داند کجا فریاد بزند که نتیجه دلخواهش را بگیرد. البته دایی در اوایل دوران مربی‌گری‌اش – که دست بر قضا در تیم ملی بود – این‌قدر حرفه‌ای نبود اما حالا و پس از گذشت سال‌ها توانسته خود را به عنوان یک مربی حرفه‌ای جا بیندازد.

در بازی نفت تهران برابر سپاهان در نیمه‌نهایی جام حذفی، در حالی که نفت 10 نفره شده بود، داور در دقیقه 85 برای اصفهانی‌ها پنالتی گرفت. این تصمیم داور علی دایی را برآشفت تا طبق تصویر دوربین‌های تلویزیونی او تیمش را به بیرون از زمین فرابخواند؛ هرچند خودش بعد از بازی گفت چنین قصدی نداشته و بازیکنانش می‌خواستند بیرون بیایند.

حدود 10 دقیقه بازی متوقف بود تا این که داور علی دایی را اخراج کرد اما او باز هم ساز ناکوک زد و حاضر نبود از زمین بیرون برود. در نتیجه بازی بعد از دقایقی توقف، از سر گرفته شد اما احسان حاج‌صفی، بازیکن باتجربه سپاهان، پنالتی را بیرون زد. عبدالله ویسی بعد از بازی گفت که نفتی‌ها جو بازی را متشنج و از این طریق نتیجه را حفظ کردند.

حیدر سلیمانی، کارشناس داوری درباره این بازی به ایسنا گفت: در روزی که شاهد یک بازی سخت و حساس بودیم قضاوت تیم داوری خوب بود و به ویژه تصمیمات داور کاملا صحیح بود اما از لحاظ مدیریتی، داور عملکرد ضعیفی داشت و اجازه داد بعد از هر تصمیم مهمی بازیکنان دو تیم به سمت وی هجوم ببرند و اعتراض کنند و صحنه‌های نه چندان زیبا را شاهد باشیم.

او ادامه داد: در مورد صحنه جنجالی بازی باید عوامل فنی تیم‌ها به تصمیم داور - خواه درست و خواه اشتباه - احترام بگذارند. پنالتی اعلام شده از سوی داور علیه تیم نفت کاملا درست بود و بازیکن مدافع هم با پا بازیکن مهاجم را زد و هم راهش را سد کرد و اعتراض غیر مسئولانه سرمربی نفت بی‌جهت بود.

سلیمانی همچنین گفت: آقای دایی رفتار خوبی نداشت و در تصاویر تلویزیونی کاملا مشهود است که ایشان بازیکنان را تحریک می‌کند که ترک زمین کنند. اخراج ایشان به خاطر دخالت در بازی و اعتراض مکرر به تصمیمات داور کاملا صحیح بود اما حتی پس از اخراج دایی بازیکنان نفت به طرف داور حمله‌ور شدند که شماره ۱۳ تیم نفت هم با ضربه به سینه داور زد و داور را به عقب راند که می‌توانست اخراج شود که داور با این بازیکن مماشات کرد.

او افزود: آقای دایی باید آگاه باشد که تصمیمات داوری همیشه به سود او نخواهد بود و گاهی اوقات ممکن است به ضرر ایشان تمام شود همانطور که در بازی با استقلال، تیمش از اشتباه داوری سود برد ممکن است جایی هم  به ضرر آن تمام شود. آقای دایی باید رفتارش را در برخورد با داوران تعدیل کند و در چند سال گذشته نشان داد که ید بیضایی در تخریب داوران دارد.

این اظهارنظر از سوی یکی از اعضای خانواده داوری علیه دایی نشان می‌دهد که رفتارهای این مربی چقدر روی داور بازی و اعصاب و روان بازیکنان حریف اثرگذار بوده است. این کار اگر از نظر عرف، نکوهیده است ولی از نظر فوتبال حرفه‌ای، کاری در راستای تقویت روحیه تیم خودی محسوب می‌شود.

دایی خطاب به دروازه‌بان تیمش گفته اگر پنالتی گل شود فوتبال را کنار می‌گذارد چون آن را ناحق می‌داند؛‌ همه می‌دانند که اگر توپ به تور می‌چسبید، دایی به کارش در فوتبال ادامه می‌داد اما آن حرف در آن دقیقه از بازی چنان روحیه‌ای به دروازه‌بان و کل تیم نفت داد که توانستند 15 دقیقه ادامه بازی را به سلامت بگذرانند و به فینال جام حذفی برسند.

چنین رفتاری در رده ملی نیز سابقه داشته است؛ کارلوس کی‌روش در بازی ایران و کره‌جنوبی در انتخابی جام جهانی 2014 در تهران وقتی با تصمیم داور مبنی بر اخراج مسعود شجاعی روبه‌رو شد اعتراض شدیدی به داور کرد و جو بازی را متشنج کرد. چند دقیقه بعد روی یک خطای کره‌ای‌ها آن قدر اعتراض کرد که داور خودش را هم اخراج کرد اما نتیجه این رفتار، تشنج بیشتر روی سکوهای ورزشگاه آزادی و شعارای ممتد هواداران بود تا این که ایران گل زد و بازی با همان یک گل تمام شد.

رفتار حرفه‌ای و از روی تعصب به تیم با رفتار جنجال‌آفرین، دو روی یک سکه هستند که گاهی تنه به تنه هم می‌زنند. در دنیای روز فوتبال پذیرفته است که یک مربی یا بازیکن برای موفقیت تیمش گاهی رفتاری خارج از چارچوب انجام دهد اما نه آن رفتاری که کرار جاسم انجام می‌دهد. او هم جنجال درست می‌کند، هم تیمش را با خطر روبه‌رو می‌کند و هم باعث می‌شود که برخی بفهمند که از یک سوراخ برای چندمین بار گزیده شده‌اند!