**موسوی: «معمای شاه» تابوی ساخت سریال‌های تاریخ معاصر را شکست
در ابتدای این مراسم، سیدنظام‌الدین موسوی ضمن خیرمقدم خدمت عوامل فاخر و دوست‌داشتنی سریال «معمای شاه» گفت: این سریال جزو آثار ماندگار خواهد بود شاید از لحاظ هنری در سطح پایین نباشد اما گام شجاعانه‌ای بود که توانست تابوهایی که برای ساخت چنین سریال‌هایی وجود دارد را بشکند.
وی ادامه داد: تولید چنین آثاری با جمیع مشکلات حاشیه‌ای مواجه خواهد بود و این سریال نیز از این قاعده مستثنی نیست. عوامل این سریال مسیر را به درستی شروع کرده و ادامه دادند و به‌رغم همه حرف و حدیث‌های موجود که اغلب ریشه سیاسی داشت توانستند کار خود را جلو ببرند. در این مدت شاید به دلیل مشغله کاری به صورت پیاپی این سریال را ندیده باشم اما اطرافیان و اعضای خانواده خودم «معمای شاه» را دنبال می‌کنند و از سؤالات مختلفی که بعد از تماشای این سریال در بین مردم ایجاد شده کاملاً مطلع هستم.
موسوی افزود: به لحاظ سیاسی و تاریخی بسیاری از افراد این سریال را دنبال می‌کردند حتی در فضای مجازی نیز بسیاری از مردم درباره اطلاعات این سریال و گاف‌های تاریخی آن که نشان‌دهنده توجه مخاطب اعم از موافق و مخالف بود،ِ صحبت می‌کردند که در نوع خودش بی‌نظیر بود.
وی در ادامه بیان داشت: تا به حال اثری در خور که بتواند ریشه‌های انقلاب را در قالب هنر بگنجاند نداشتیم. سیر تاریخی زمان شاه تا به حال در هیچ اثری به این جامعی وجود نداشته و هر چه به سمت قسمت‌های میانی و پایانی می‌رویم می‌بینیم که کارکترها پخته‌تر و کاملتر می‌شوند. هنرمندان عزیزی که در این سریال بازی کردند اثری فاخر و به یادماندنی ایفا کرده و مسیر را برای کارهای فاخر بعید باز کرده‌اند.
وی ادامه داد: دوستان ما مطالب، یادداشت و اخبار گوناگونی را از لحظه کلید خوردن تا زمانی که ثبت این سریال به پایان رسید کار کردند و روزی نبود که ما خبری از این سریال نداشته باشیم.
موسوی در پایان با تقدیر از عوامل این سریال گفت: از همه شما سپاسگزارم که از مسائل بسیاری گذشتید تا سریال «معمای شاه» را تولید کنید و امیدوارم این راه توسط سازندگان دیگر ادامه داشته باشد.
**ورزی: به دنبال آگاهی دهی به نسل چهارم انقلاب بودیم
ورزی کارگردان این سریال، با تشکر از برگزاری این مراسم گفت: جا دارد یادی کنیم از آخرین درگذشته این سریال مرحوم سیدکاظم افرندنیا و دیگر گذشتگانی که در مسیر تولید این سریال با ما همراه بودند مثل خسرو فرخ‌زادی، مصطفی عبداللهی، ولی‌الله مؤمنی، نیلوفر خرم‌نیک.
وی ادامه داد: تا به امروز مشکلات بسیاری داشتیم و هر فردی در تولید این سریال زحمت‌های خاص خود را کشید. در حقیقت کاری کردیم که برخی افراد دوست نداشتند اتفاق بیفتد و من این موضوع را به افتادن در لانه زنبور قرمز تشبیه می‌کنم. از همان ابتدا می‌دانستم که چه کاری انجام می‌دهم. بهمن ماه سال 89 که نگارش و تحقیق سریال را کلید زدیم تا یک سال بعد پیش‌بینی کرده بودیم که عدهای از تولید این سریال ناراضی خواهند بود و به عبارتی صدای‌شان در می‌آید.
ورزی گفت: هیچ‌جا چنین حرفی نزدم که هر فردی مخالف این سریال است حتماً به خاطر محتوای آن مشکلی دارد. بخشی خارج مرز، بخشی داخل و بخشی هم به محتوای سیاسی ارتباطی نداشتند. ما هم می‌توانستیم خیلی راحت سریال‌های ملودرام جذاب بسازیم اما وقتی چنین سوژه‌ای را انتخاب کردیم واقعاً دنبال مسائل مالی و شهرت نبودیم.
کارگردان «معمای شاه» ادامه داد: در اصل در تولید این سریال به دنبال نسل چهارم انقلاب بودیم و دغدغه‌های فکری آنها برای‌مان اهمیت داشت. برخی از مراکز شبهاتی برای این نسل به وجود آورده بودند و ما می‌خواستیم آن را به شکل درست برای آنها بیان کنیم.
وی افزود: ما اصلاً مدعی نیستیم اما تمام تلاش‌مان را به کار بردیم تا بخشی از دوران منحوس پهلوی را به تصویر بکشیم و اینها تمامی مسائلی است که به آن پرداخته‌ایم. گله‌ای نیز از هیچ کس و جریانی ندارم چرا که همه اینها را از ابتدا می‌دانستم و معتقدم هر کس خربزه می‌خورد باید پای لرزش هم بنشیند و ما نیز این خربزه را با اشتهای زیادی خوردیم.
**از ساخت «معمای شاه» پشیمان نیستم/ امیدوارم کسانی بی‌نقص‌تر این راه را ادامه بدهند
کارگردان سریال «تبریز در مه» بیان داشت: نه تنها پشیمان نیستیم بلکه دوست داریم در آینده فیلم‌سازهای مختلفی هر کدام از دریچه نگاه خود دوران پهلوی را نشان دهند. دوران پهلوی بخش‌های دیگری هم دارد و قطعاً فیلم‌سازهای دیگر زوایای دیگری را نشان خواهند داد و از نقاط ضعف‌مان درس خواهند گرفت. ما نیز در تولید این سریال حتماً نواقصی داشته‌ایم که شاید گروه‌های دیگر فیلم و سریال‌ساز در آینده بتوانند بدون کمترین نقص دوران پهلوی را به تصویر بکشند.
ورزی در پاسخ به این سؤال که آیا حاضرید بعد از محمدرضا شاه سریال تاریخی و واقع‌گرایانه بسازید، گفت: در رابطه با دوران پهلوی پیشنهاد می‌کنم که قرائت‌های مختلف ساخته شود و این به علاقه من ربطی ندارد. چون که بهتر است نگاه‌های مختلف چه بسا قوی‌تر از من آن دوران را نشان بدهد.
**برای نمایش روحانیون سریال روی لبه تیغ راه رفتیم
کارگردان سریال «دوران مشروطه» درباره حضور روحانیون تاریخی در سریال «معمای شاه» بیان داشت: اتفاق تازه و خطرناکی بود و ما روی لبه تیغ و لب پرتگاه بودیم و اگر کوچکترین ضعفی نشان می‌دادیم باعث شرمندگی ما می‌شد. به تصویر کشیدن شخصیت و مقام امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری، آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله هاشمی رفنسجانی و... کار ساده‌ای نبود و برای نشان دادن این شخصیت‌ها دلهره و اضطراب داشتیم.
وی در مورد سکانس‌های حضور شخصیت امام خمینی (ره)گفت: بسیاری از سکانس‌های این شخصیت را چندین بار تکرار می‌کردیم چرا که بعد از یک بار ضبط متوجه می‌شدیم نقطه ضعفی دارد و باید تکرار شود و همین‌جا باید از صبر و حوصله علی لدنی تهیه‌کننده سریال تشکر ویژه داشته باشم.
ورزی در همین ارتباط افزود: تعلق خاطر و نگاهی خاص به امام خمینی (ره) داریم. به هر ترتیب شخصیت ایشان تا 30 سال پیش میان ما حضور داشتند و مردم ایشان را دیده بودند. هنوز تأثیر ایشان در جامعه ما وجود دارد و بر همین اساس نشان دادن ایشان کار بسیار سختی بود.
**انتخاب بازیگر نقش امام خمینی(ره) از میان 6 بازیگر
کارگردان سریال «دوران مشروطه» در ادامه گفت: بعد از انجام تست گریم روی 6 بازیگر توانستیم بازیگر شخصیت امام (ره) را انتخاب کنیم. آخرین نفر شکر خدا گودرزی بود که یکی از نویسندگان و کارگردان‌های قدیمی تئاتر است. آخرین تألیفش نمایشنامه سهروردی بود. اندیشه این بازیگر برای من بسیار مهم بود و همین موضوع انتخاب را برایم سخت کرده بود که نگاه، بازی و نوع تفکر این بازیگر شبیه به امام باشد و دوست داشتم که او نگاه ویژه‌ای به شخصیت امام داشته باشد.
وی درباره نحوه انتخاب بازیگر نقش امام خمینی (ره) گفت: چند سال پیش امیر دژاکام نمایشی را به نام «ساقی» روی صحنه برد و گودرزی در آن نمایش نقش شاعر اهل بیت را ایفا می‌کرد. من سه بار این نمایش را از سه زاویه مختلف در سالن اصلی تئاتر شهر تماشا کردم و بعد از بار سوم به دستیارم گفتم بازیگر شخصیت امام را پیدا کردم. بعد از آن گودرزی را به دفتر دعوت کردم و بدون اینکه به او بگویم برای چه نقشی از او دعوت به همکاری کرده‌ام تست گریم روی صورتش انجام شد.
ورزی ادامه داد: گودرزی بعد از اینکه مقابل آینه گریم نشست و عکس‌های مختلفی از امام را روی آینه دید متوجه شد که برای چه نقشی از او دعوت به همکاری کرده‌ایم. گریم اولیه 5 ساعت طول کشید و او 25 بار در طول 8 ماه تست گریم شد و ما در تمام این مدت با او قراردادی امضا نکرده بودیم و در چنین شرایطی در جلسات تمرین صبورانه ما را همراهی می‌کرد. معتقدم قلب گودرزی برای امام می‌تپید. حتی قبل از اینکه بار اول مقابل دوربین برود یک ساعت با تأخیر سر صحنه حاضر شد و من بعد از مدتی متوجه شدم که در آن یک ساعت به مرقد امام رفته بود و با امام (ره) اتمام حجت کرده بود و برای من بسیار مهم بود که گودرزی تا این اندازه نسبت به امام (ره) و نقش آن ارادت داشت.
نویسنده سریال «معمای شاه» در ادامه بیان داشت: معتقدم که در ساخت این سریال دست‌های ما و حتی حسن سلیقه کارگردان را نباید در نظر گرفت. قدرت بازی گودرزی طوری بود که تمامی حالات و سکنات امام خمینی را پیدا کرده بود و همین برای همه ما حیرت‌انگیز بود. آنقدر بازی او را دوست داشتم که بعد از هر پلان شانه‌هایش را می‌بوسیدم و از او تشکر می‌کردم. حتی بعد از گریم و پوشیدن لباس زمان‌هایی که می‌خواستیم از یک در رد شویم به او گفتم وقتی این لباس را می‌پوشی با من تعارف نکن.
وی ادامه داد: قبل از همه اینها نزد حسن خمینی رسیدیم و خیلی حرف‌ها را با او مطرح کردیم و تست گریم شخصیت امام را به او نشان دادیم که نظر خوبی داشت. البته نقطه نظراتی هم مطرح کرد ولی در کل دیدگاه وی مثبت بود. همچنین خانم طباطبایی عروس امام زمانی که عکس‌های تست گریم امام را دیدند شکرخدا گودرزی را با حیرت نگاه می‌کرد و برایشان سؤال بود که چطور گودرزی شبیه امام خمینی شده است.
محمدرضا ورزی در مورد انتخاب بازیگر شخصیت آیت‌الله طالقانی نیز بیان داشت: بعد از یک سال جستجو از روی حالت چشم‌های علی دهکردی به این شخصیت رسیدم. همچنین در مورد انتخاب حسام نواب صفوی برای ایفای نقش شهید نواب صفوی عدهای بسیار تعجب کردند اما من معتقد بدم که حسام هر نقشی را می‌تواند به خوبی ایفا کند. از نقشی که در اخراجی‌ها بازی کرده بود تا سیدجمال‌الدین اسدآبادی همه و همه توانایی بازی او را نشان می‌دهد. کسی تصور نمی‌کرد که او بتواند نقش یک روحانی را ایفا کند. اما او از عهده ایفای نقش به خوبی برآمد. تا جایی که دختر شهید نواب صفوی از بازی حسام بسیار راضی بود و نتوانسته بود صحنه اعدام پدرش را در این سریال تماشا کند.
**نشان دادن شخصیت رهبر معظم انقلاب در قالب نمایش بسیار سخت بود
وی در مورد انتخاب بازیگر نقش مقام معظم رهبری گفت: نشان دادن شخصیت رهبر معظم انقلاب در قالب نمایش بسیار سخت بود. آن هم فردی که در قید حیات هستند. علیرضا مهران بازیگر تئاتر است که چندین کار از او دیده بودم و در کل به توانایی بازیگران تئاتر اعتقاد زیادی دارم مثل امیریل ارجمند. علیرضا مهران بازیگر توانمندی است که در اغلب نقش‌ها بازی کرده است چه منفی و چه مثبت. وقتی با او وارد مذاکره شدیم در ابتدا ترسید و سؤال کرد چرا من را برای این نقش انتخاب کردید و من در جواب گفتم هر بخشی از صورت بازیگر را می‌توان با گریم تغییر داد الا چشم او و من این شباهت را بین تو و مقام معظم رهبری دیدم.
ورزی در ادامه افزود: بعد از تست گریم در کاخ سعدآباد مدام نگران این بودیم که کسی از این بازیگر عکس نگیرد. چرا که ممکن بود با تغییر زاویه دوربین شباهتی که مدنظر ما بود از بین برود و برهمین اساس نمی‌توانستیم به دوربین‌های عکاسی خارج از گروه خودمان اجازه عکاسی بدهیم. اما با تمام این حساسیـت‌ها نمی‌دانم عکس تست گریم علیرضا مهران در نقش مقام معظم رهبری از کجا در رسانه‌ها پخش شد.
وی در ادامه صحبت‌های خود بیان داشت: من هم این را می‌دانم که برای هر رسانه‌ای نشان دادن تصویر بازیگر نقش رهبر معظم انقلاب هیجان و جذابیت خودش را دارد. برای همین تا جایی که توانستیم تکذبیه دادیم اما تا لحظه‌ای که وی مقابل دوربین آمد خیلی افراد دوست داشتند ایشان را ببینند.
ورزی در پاسخ به این سؤال که آیا عکس تست گریم بازیگر شخصیت مقام معظم رهبری مورد تأیید ایشان بود، گفت: نه. متأسفانه این فرصت به وجود نیامد تا عکس را به مقام معظم رهبری نشان دهیم.
**آیت الله هاشمی رفسنجانی وقتی بازیگر نقش خودشان را دیدند خیلی خوششان آمد
این کارگردان درباره بازیگر نقش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز گفت: بعد از اینکه حسن باقریان در نقش آقای رفسنجانی مقابل دوربین رفت با در دست داشتن سکانس‌هایی از بازی او، خدمت آقای رفسنجانی رسیدیم. به هر ترتیب او یکی از ستون‌های مهم تاریخ بود و در حوزه تاریخ شفاهی کمک زیادی به ما کرد. چرا که شاهد ایام بسیاری از اتفاقات تاریخی بود و در پیروزی انقلاب نیز نقش برجسته‌ای داشت. نگاه سیاسی در این زمینه نداشتیم و بیشتر به برش‌های از مبارزات ایشان پرداختیم. در دیداری که با مرحوم رفسنجانی داشتیم وقتی بازیگر نقش خودشان را دیدند خیلی خوششان آمد و با ما شوخی هم کرد.