سرویس جهان مشرق - یکی از پرونده‌های روی میز ‌کاری دونالد ترامپ رئیس‌جمهور جدید آمریکا در هفته گذشته کاری وی، موضوع سوریه و نحوه پرداختن به این بحران بود.

 

ترامپ در جریان سخنرانی‌های تبلیغاتی خود تأکید کرد که عقیده دارد که راهی که واشنگتن درسوریه پیموده،‌ نه تنها به نفع این کشور نبوده، بلکه نتایجی به بار آورده است که کاملاً در جهت خلاف منافع آمریکا بوده و کشورهایی مانند روسیه و چین در ابعاد مختلف اقتصادی ، سیاسی و استراتژیک از آن بهره برداری کرده اند.

ترامپ براساس روحیه کاسب کارانه خود در سوریه به دنبال معامله ای پرسود است؛ سوریه منابع نفت و گاز و موقعیت ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک در منطقه دارد، از سوی دیگر هیجانات اولیه رسیدن ترامپ به قدرت و نادیده گرفتن واقعیت‌های میدانی و سیاسی و نظامی در عرصه سوریه باعث می شود، ترامپ در درجه اول به دنبال تقویت جای پای خود در سوریه بر آمده و از طریق سیاست نرم و سخت افزاری برای توسعه هژمونی آمریکا بر پرونده سوریه تلاش کند.

تماس تلفنی دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین همتای روسی وی را می‌توان یکی از نقاط مربوط به پرونده سوریه ارزیابی کرد. دو طرف در این تماس تلفنی بر ضرورت مبارزه با تروریسم تأکید کردند. ازسویی‌ دیگر ترامپ از چند روز پیش به ارتش آمریکا و سران نظامی این کشور یک ماه مهلت داده تا استراتژی جدیدی را برای شکست دادن داعش ترسیم کنند. بر کسی پوشیده نیست که استفاده از اصطلاح " شکست دادن داعش" در عرف دیپلماتیک آمریکا به معنی سروسامان دادن به اوضاع نابسامان این کشور در زمینه توطئه ها و مداخله جویی های منطقه ای در کشورهای مختلف از جمله عراق، سوریه و یمن و حتی لبنان است.

وی همچنین به جیمز ماتیس وزیر جنگ آمریکا دستور داده است و توصیه‌های لازم را درخصوص تعیین قواعد درگیری با داعش از سوی ارتش مدنظر قرار داده و خواستار این شده در تمامی جبهه‌ها از جمله در فضای سایبری و حمایت های مالی و نظامی اقدام به مبارزه با داعش کند. وی خواستار مشخص کردن شرکای جدید برای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا شد.

 

طبعا اقداماتی که تاکنون در فضای سیاسی آمریکا صورت گرفته، قابل پیش‌بینی بود. چرا که نظام این کشور به دنبال زدودن دامان خود از لکه رسوایی هایی است که در نتیجه همکاری و هماهنگی‌های امنیتی در آمریکا برای تشکیل داعش و سایر گروه های تروریستی در سوریه و عراق دامن گیر این کشور شده است. طبیعی است که دولت جدید آمریکا فضای تبلیغاتی را در راستای مبارزه جدی با این گروه ها مطرح کند، این همان چیزی بود که ترامپ در وعده‌های انتخاباتی خود نیز به آن اشاره کرده بود.

برخی رسانه‌های آمریکایی چند روز پیش از صدور فرمان 11 ماده ای ترامپ و امضای آن، نسخه‌ای از متن فرمان را منتشر کردند، اما آنچه منتشر شده بود با آنچه ترامپ امضا کرد، تفاوت داشت. آنچه در متن امضا شده ترامپ حذف شده بود، بند شماره 6 دستور اجرایی ترامپ به ایجاد «منطقه امن» یا همان safe zone برای افراد غیرنظامی در سوریه بود که بر اساس آن به وزارت خارجه و دفاع آمریکا دستور می‌داد، ظرف مدت 90 روز از صدور فرمان مذکور، طرح و برنامه اجرایی خود را برای ایجاد منطقه امن ارائه و عملیاتی کنند.

 

ترامپ در زمان سخنرانی های تبلیغاتی خود گفته بود که هزینه این پروژه را کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تأمین خواهند کرد. آخرین اظهار نظر وی نیز مربوط به هفته گذشته است که در اولین مصاحبه تلویزیونی خود با شبکه ای بی سی نیوز  گفت؛ «قطعاً مناطق امن را ایجاد خواهیم کرد.»

 

صرف نظر از اینکه حذف این بند نشان دهنده تردید و عدم شفافیت سیاست های ترامپ در مورد سوریه باشد یا اینکه صرفا برای بررسی واکنش افکار عمومی صورت گرفته است، شاخص های موجود نشان می دهد که ترامپ بر خلاف وعده های انتخاباتی خود در مورد همکاری با دولت سوریه برای مبارزه با داعش احتمالا روند افزایش تسلیحات و لجستیک و حتی نیروی نظامی خود در سوریه را دنبال خواهد کرد، چرا که این مسایل یکی از ابزارهای اولیه اجرای طرح منطقه امن نیز به شمار می رود.

 

 

یکی از مهم‌ترین سؤالاتی که در زمینه بررسی مواضع جدید آمریکا نسبت به بحران سوریه مطرح می‌شود، این است که ترامپ از دو گزینه ادامه همکاری با کردها و سامان‌دهی روابط خود با ترکیه کدامیک را ترجیح خواهد داد. به نظر می‌رسد که این دو سیاست کاملا در تناقض با یکدیگر قرار داشته و استمرار همزمان آنها امکان پذیر نیست. لذا کاخ سفید مجبور خواهد بود یکی از این دو گزینه را به ضرر طرف مقابل انتخاب کند.

 

آنچه که از شواهد تحولات به نظر می رسد و ترامپ نیز در وعده های انتخاباتی خود مطرح کرده است، این است که ترامپ ترکیه را ترجیح می دهد و به همین علت باید منتظر بهبود روابط آمریکا و ترکیه وافزایش همکاری های آنها در عرصه منطقه ای باشیم. ترامپ معتقد است کار کردن با ترکیه خیلی بیشتر از کردها سود دارد، لذا دولت جدید آمریکا به دنبال ثبات وساماندهی روابط خود با ترکیه برخواهد آمد. البته در این زمینه باید به ماهیت واقعی سیاست های ترکیه و تاکتیکی یا راهبردی بودن اتحاد این کشور با روسیه و ایران نیز توجه داشت.

از سوی دیگر هنوز مشخص نیست روسیه طرح آمریکا برای افزایش احتمالی اقدامات نظامی در سوریه را خواهد پذیرفت یا نه، اما چیزی که قطعی به نظر می‌رسد این است که بازی روسیه در زمین آمریکا بار دیگر روند فریب مسکو از واشنگتن را احیا خواهد کرد و علاوه بر اینها به مناسبات این کشور با محور مقاومت منطقه ای نیز آسیب زده و ممکن است برگه های برنده ای که در نتیجه حضور مداوم نظامی در تحولات نظامی منطقه به دست آورده را از دست این کشور خارج کند. به همین دلیل بعید به نظر می‌رسد روس‌ها تمام تخم مرغ‌های خود را در سبد آمریکا بگذارند.

 

 

البته مخالفت روسیه با طرح و برنامه های جدید آمریکا نیز بدان معنی نیست که آمریکایی ها کاملاً از روند تحولات سوریه و حل و فصل سیاسی این بحران کنار زده خواهند شد، اما سهمی که در این میان به ترامپ می رسد، طبعا چیزی نیست که بتواند وی را قانع کند، لذاست که با وجود سبک تر شدن حجم تحولات نظامی در عرصه میدانی، رینگ بوکس معادلات میدانی همچنان شاهد کش و قوس طرف های بین المللی حاضر در این پرونده خواهد بود.

حال باید دید آمریکا بار دیگر تلاش خواهد کرد تجربیات تلخ اوباما را مرحله به مرحله در سوریه تکرار کند یا اینکه از این تجربیات درس خواهد گرفت، برای یافتن پاسخ این سوال باید منتظر بمانیم تا حدود یک ماه دیگر محتوای برنامه استراتژیک آمریکا با عنوان مبارزه با داعش منتشر شود.