به گزارش مشرق، دکتر فریدون عباسی در مصاحبه‌ای با روزنامه «الاخبار» لبنان، برخی مسائل مربوط به موضوع هسته‌ای و توافق «برجام» را تشریح و ضمن تأکید بر قدرت علمی ایران برای پیشرفت، از راهبرد «غلط» دولت در مذاکرات انتقاد کرد.
عباسی خواستار از تعهدات یکجانبه ایران و اجرای یکطرفه آن بر اساس برجام انتقاد کرد و آن را یکی از نقاط ضعف اصلی توافق دانست و گفت که نقض توافق از جانب ایران انجام نخواهد شد بلکه باید منتظر نقض توافق از جانب غربی‌ها بود.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، خواستار کنار گذاشتن مدیریت تکنوکرات‌ها و کج‌سلیقگی‌ها از صنعت هسته‌ای شد و گفت اگر مدیریت جهادی را آغاز کنیم، در سراسر ایران ظرفیت‌های زیادی هست که می‌تواند به خدمت کشور درآید.
روزنامه الاخبار در ابتدای گزارش خود نوشت: گرفتن موافقت دکتر فریدون عباسی برای مصاحبه آسان نبود؛ دانشمند هسته‌ای و استاد رشته فیزیک، تخصص لیزر که در سال 2010 در یک عملیات ترور مجروح شد.
الاخبار نوشت: او در گفت‌وگو با ما به توافق هسته‌ای و آینده آن پرداخت. از دولت حسن روحانی در خصوص دادن امتیازهای معین و از بخش‌های فنی اصلی توافق انتقاد اما تأکید کرد که اینها از روی سوء نیست نبوده است.
این روزنامه چاپ بیروت قبل از درج متن کامل مصاحبه نوشت: دکتر عباسی در عین حال گفت که ایران باید به توافق متعهد بماند و از سویی دیگر تهدیدهای ترامپ را کم اهمیت دانست و گفت که آمریکا بر اساس توافق هسته‌ای بیش از حد تصورش از ایران امتیاز گرفت و به همین دلیل قصد چشم‌پوشی از آن را ندارد.
متن مصاحبه
الاخبار: یک سال و اندی از (اجرایی شدن) توافق هسته‌ای گذشته و نگاه‌ها به دونالد ترامپ است. او قبلا بارها علیه این توافق صحبت کرده. آیا او امکان اقدام علیه برجام را دارد؟ چه موانعی بر سر راه اجرایی شدن تهدیداتش هست؟ آیا رویکرد ترامپ به معنای مرگ برجام خواهد بود؟
- آمریکا در ابتدا اظهار می‌کرد که ایران باید قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را اجرا کند تا مذاکره کند ولی وقتی تحریم‌هایش اثر نکرد و شرایط به سمتی رفت که ایران علی‌رغم تحریم در حوزه‌های مختلف پیشرفت کرد آنها خودشان حاضر شدند بیایند پای میز مذاکره نه به عنوان قدرت بلکه به عنوان قدرت مشابه بقیه قدرت‌ها بنشینند آن طرف میز و با ایران مذاکره کنند.
چیزی را که در مذاکره با تیم قبلی ما به دست نیاورده بودند خیلی بیشتر از آن را که آمریکایی‌ها تصور نمی‌کردند با تیم جدید مذاکره‌کننده ما به دست آوردند و عقل و منطق حکم می‌کند به آنها که این دستاوردی را که داشتند و امتیازاتی که توانستند بگیرند حفظ کنند. به هر حال قوه عاقله‌ای که در آمریکا حاکم است و ترامپ هم موظف است که از آن پیروی کند این است که از چیزی که آنها به عنوان برجام پیدا کردند حفاظت کنند یعنی آنها بیشتر باید مواظب باشند تا ایران.
الاخبار: ایران با چه اقداماتی می‌تواند خود را مقابل تهدیدهای ترامپ درباره توافق هسته‌ای تقویت یا مصون کند؟
- این تهدیدها و این حرف‌ها مصرف داخلی دارد. یعنی ترامپ می‌خواهد بحث‌های انتخاباتی که کرده در داخل آمریکا هوادارهای خودش را گرم و در صحنه نگه دارد چون مخالفانش به خیابان می‌آیند آن با حرف‌ها و شعارهایی می‌خواهد آنها را نگه دارد حداقل بگوید من به برخی از وعده‌هایم عمل کردم. جمهوری اسلامی راه خودش را می‌رود. آن بر مبنای راهبردی که در جمهوری اسلامی هست ما به تعهد خودمان پایبند هستیم چون تعهد ما فقط در مقابل آمریکا نیست در مقابل کشورهای اروپایی و روسیه و چین هست و بر مبنای آن ما اجماع آنها را در هم شکستیم و قبول کردیم مدتی نرمش را نشان دهیم تا فشارهایی که آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها توانستند با ایجاد یک اجماع به وجود بیاورند برداریم. ما در این زمینه موفق بودیم. دنبال این نیستیم که اجماع دوباره برقرار شود. به هر حال آن اروپایی و روسیه و چین هم بر مبنای منافع خودشان حرکت می‌کنند و همراهی‌هایشان با یکدیگر بر مبنای منافع‌شان است. ما باید از این فرصتی که به وجود آمده استفاده کنیم.
الاخبار: کنگره تحریم‌های ایران را 10 سال دیگر تمدید کرد. رئیس‌جمهور روحانی تهدید کرد که ایران، پیشران اتمی برای زیردریایی یا کشتی خواهد ساخت. این تهدید یعنی چه و چقدر امکان اجرایی دارد؟
عهدشکنی از طرف آمریکایی‌ها که برای ما قابل انتظار بود یعنی ما فکر نمی‌کردیم آمریکایی‌ها بیایند و به قولشان عمل کنند. آنها همیشه دنبال فشار گذاشتن بر جمهوری اسلامی هستند و اهداف خودشان را می‌خواهند پیش ببرند. به خصوص در منطقه و نفوذ در داخل ایران. اینها چیزهایی بود که توسط رهبر انقلاب پیش‌بینی شد. به هر حال ما این انتظار را داشتیم. اقداماتی که ما باید بکنیم باید مقداری عمیق‌تر باشد. خوشبختانه مجلس محترم پیش‌بینی‌های لازم را کرده بود در بندی از آن مصوبه مجلس که به دولت اجازه داده بود که برجام را اجرا کند چون مجلس ما اجرای برجام را به دولت اجازه داده نه اینکه برجام را تثبیت کرده باشد. در آن بندهایی که اجرای برجام را اجازه داده این بحث پیشران هسته‌ای هم بود که دولت باید برای این برنامه داشته باشد. این موضوع در دولت قبل هم مطرح بود و اقداماتی در این زمینه صورت گرفته بود. کارهای مطالعاتی انجام شده بود. به هر حال دستور رئیس جمهور بیشتر اجرای آن بند مغفول‌مانده از مصوبه مجلس بود.
الاخبار: این تهدید مناسب بود در مقابل کاری که کنگره انجام داد و تحریم‌ها را 10 سال تمدید کرد؟
باید در آینده اثراش را دید. یعنی ببینیم این دستوری که ایشان دادند بعد از سه ماه چه بیرون می‌آید. در چارچوب برجام قابل اجرا است یعنی به عمل برسد نیاز به اورانیوم با غنای بالا دارد یا این دوره پذیرش 8 و 10 سال گذشته و یا این را ما مطالبه می‌کنیم از آژانس و کشورهای دیگر که ما خودمان غنی‌سازی نمی‌کنیم و شما ماده غنی‌شده را به ما بدهید. یعنی اگر غنی‌سازی بالای 20 درصد نیاز داشت مطمئنا ما این را از کشورهای دیگر مطالبه می‌کنیم و خریداری کنیم.
الاخبار: آیا ایران امکان اتخاذ راهکارهای دیگری در مقابل اقدامات‌امریکا در چارچوب برنامه هسته‌ای خود دارد؟ شما چه پیشنهاد می‌کنید؟
اگر من بودم، توافق به شکل برجام نمی‌شد. ابزار اجرایی و تیم کارشناسی دستم نیست. راهکاری که پیشنهاد می کنم این است که ایران هیچ تعهدی را به صورت یکجا نپذیرد و می‌بایست مابه ازاء داشته باشد هر اقدامی از ایران یعنی ما یک اقدام کوچکی را انجام دهیم آنها هم انجام دهند. مثلا ما غنی‌سازی 20 درصد را بخشی را کم کنیم آنها تحریم بانک مرکزی را بردارند.
الاخبار: این تا زمانی بود که توافق امضا نشده بود ...
ایران باید توافق را خودش یک طرفه اجرا کند تا زمانی که آنها مسئله‌شان حاد شود. قابل پیش‌بینی بود که آنها ببرند تحریم‌هایی را تصویب کنند. باید از قبل دید به بهانه رفتار ایران در منطقه و به بهانه‌های مختلف می‌توانند علیه ما تصویب کنند. می‌بایست از قبل دیده شود چون الان ما این را در برجام ندیدیم از ابزار دیگر خودمان استفاده کنیم. مذاکره راه اساسی می‌دانستم. خوبه ادامه داشته باشد با پشتوانه فنی یعنی تیم سیاسی از تیم فنی استفاده کند. با قدرت در مذاکرات ظاهر شود. ولی ما موفق نمی‌شویم در مذاکرات الا اینکه یعنی در مقطع فعلی هم اگر کسی از من بپرسد می‌گویم راه‌حل برداشته شدن فشار از روی جمهوری اسلامی فشار بر بازده رژیم صهیونیستی است یعنی ما باید رژیم صهیونیستی را تحت فشار همه جانبه اقتصادی اجتماعی و سیاسی بگذاریم تا اینکه اینها که تحت فشار قرار می‌گیرند خودشان به آن اربابان آمریکایی‌شان فشار بیاورند که به مردم ایران فشار نیاورند. آنها نباید راحت باشند در منطقه.
الاخبار: برخی می گویند بازگشت ایران در برنامه هسته‌ای به آنچه قبل از توافق بود دشوار است. چون راکتور اراک با سیمان پر شد و خیلی از سانتریفیوژها برداشته شد. آیا این گفته صحیح است؟ چه اقداماتی می‌توان برای بازگشت سریع کرد؟
اینطور نیست که ما اولا بخواهیم برگردیم به آن حالت. آن حالت در شرایط تحریم و شرایطی بود که ما مجبور بودیم. به علت رشد علمی و فنی کشور در تمام ابعاد؛... در حوزه‌های مدیریت و علوم اجتماعی چون کشور ما پیشرفت کرده نسبت به 20 سال پیش ما راه خیلی کودتا‌تری داریم که به قبل برگردیم.
ما به قبل برنمی‌‌گردیم حتما به جلوتر خواهیم رفت.. ما نمی‌خواستیم در شرایطی که ما در سال 92 خیلی جلوتر از آن می‌توانستیم باشیم یعنی ما در حوزه‌های غنی‌سازی خیلی امکانات‌شان بیشتری بود. حتی رشته‌های دیگر یا روش‌های دیگر غنی‌سازی اینطور نبود که جامعه ما نتواند به آن بپردازد. پتانسیل در جامعه ما هست و با روش‌های منابع مالی زیادی هم لازم نداریم. آن یک سیاستی بود که ما می‌رفتیم سال‌ها سانتریفیوژهایمان را در حد 5-6 هزار تایی که الان داریم نگاه داشته بودیم. ما در کمتر از یک سال افزایش ظرفیت 50 درصد داریم یعنی می‌توانستیم 10 برابر کنیم ولی نیاز نداشتیم...ما حتی صدور خدمات تخصصی را به بقیه هم می‌توانیم داشته باشیم و مشکلی نداریم.
الاخبار: شما از توافق هسته‌ای انتقاد کردید. انتقاد شما به چیست؟ آیا این توافق از نگاه شما نکات مثبتی دارد که بتوانید ذکر کنید؟ (به جای آنچه مذاکره شده) بر سر چه چیزی می‌شد مذاکره کرد؟
این یک تئوری غلط بود کاری که در دولت یازدهم صورت گرفت تئوری غلطی بود که ما اگر بریم همه دستاوردها را یک جا بگذاریم دیگر طرف مقابل حرفی برای گفتن ندارد. اینها با یک تئوری غلط رفتند این کار را انجام دادند. سوءنیتی در بین نبود یک نظریه حاکم بود بر عملکرد آنها. رفتند آن کار را انجام دادند ولی طرف مقابل کوتاه نیامد. طرف مقابل گفت حالا که همه چیز را گذاشتی دیگر چیزی نداری برای چانه زدن. من نظرات خودم را اعمال می‌کنم. یعنی ما داده‌ها و ستانده‌هایمان با همدیگر در یک تراز قرار نمی‌گیرند. ما بیشتر از آن چیزی که این توافق به نفع ما بوده امکانات به طرف مقابل دادیم.
الاخبار: از بعد فنی، بازطراحی راکتور اراک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این بازطراحی در مسیر خوبی قرار دارد و آیا به این زودی‌ها می‌توان انتظار به نتیجه رسیدن آن را داشت؟
قرار بود اراک تعطیل شود و به نظر من قرار نیست چیزی جایگزین آن شود. این تاخیرها. این مال همان تئوری که گفتم. آن نظریه رفته راکتور اراک را با آن ساختاری که بوده.. الاخبار: مشخصا در تیم جدید مذاکره که آمد قرار بود تعطیل شود؟.. بله اینها میخواستند تعطیل کنند. در سال 92 در اولین مذاکره در ژنو تعطیل کردند. در همان سال‌های 92 در مذاکرات اول اراک متوقف شد. حالا اگر کسی متوقف می‌کند قاعدتا باید بازنگری کند. اینکه ما بگوییم چندین کشور در یک راکتور 20 مگاوات می‌خواهند بیایند مشارکت کنند کمی بزرگنمایی دستاورد. هنوز چینی‌ها هم وارد کار نشدند. قرار بود یک قرارداد مشخص نوشته شود بعد ما تعطیل کنیم ولی این قراردادهم نوشته نشد. اینها ضعف‌هایی است که در مورد تصمیم راکتور اراک گرفته شد وجود دارد. الان کار متوقف شده و هیچ اتفاق خاصی بعد از سه سال نیفتاده.
کلی توانمندی در ایران وجود دارد. بزرگنمایی یک دستاورد بود. ما الان توانمندیم که یک راکتور 10 مگاوات استخری آب سبک که به روز شده راکتور تهران باشد بسازیم. این را در دولت دهم شروع می‌کردیم به انتخاب سایت و تجهیز کارگاه و نهایی شده بود ولی همان هم متوقف کردیم. آن کاملا ایرانی‌ها طراحی کردند و همه چیز هم در ایران می‌ساختند. این هم راکتور 40 مگاوات آب سنگین و صددرصد ساخت آن مربوط به ایران بود. اینطور نیست که ما یک کشور ضعیفی باشیم و نتوانیم راکتور 20 مگاوات بسازیم و حتی سوخت‌آن را هم می‌توانیم تولید کنیم. حتی سوخت راکتور اراک را هم ساخته بودیم. تحت نظارت آژانس در داخل کشور داشتیم تست می‌کردیم.
الاخبار: آینده توافق هسته‌ای را چطور ارزیابی می‌کنید به خصوص که رهبر انقلاب اسلامی چندی پیش گفتند که غربی‌ها فکر می‌کنند که این توافق 10 -12 سال دیگر ادامه می یابد.
آینده توافق از طرف ما مشکلی ندارد. یعنی ما پذیرفتیم و مراجع قانونی ما چه شورای عالی امنیت ملی و چه مجلس شورای اسلامی و مقام معظم رهبری همه اجرا را به دولت اجازه دادند. گفتند اگر شما فکر می‌کنید با این توافقنامه می‌توانید بروید مسائل را حل کنید در عرصه بین‌المللی و فشارها را بر جمهوری اسلامی کم کنید خودت با مسئولیت خودت برو اجرا کن ولی این شرایط را باید در اجرا رعایت کنید. پس جامعه ما تصمیمش را گرفته یعنی اجماعی در کشور ما طبق نامه‌ای که رهبر معظم به رئیس‌جمهور نوشتند وجود دارد.
مسئله اینجاست که طرف مقابل طرفی نیست که به آن معاهده‌ها پایبند باشد. به آن چیزی که توافق می‌کند پایبند باشد. اینها اختلاف بین خودشان است و اتحادیه اروپا و آمریکا فاصله گرفته. خود کشورهای اروپایی در اتحادیه اروپا دارند از هم فاصله می‌گیرند. چین و روسیه رفتارهای جدیدی در عرصه بین‌المللی دارند و مناسبات جدید جهانی دارد شکل می‌گیرد و آنها خودشان نمی‌توانند با هم توافق داشته باشند که یک چیزی را که اجماعا به آن رسیدند و آن شده مبنای مصوبه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل آن را اجرا کنند. وقتی که اساسا آن سازمان ملل متزلزل است. وقتی ناتو متزلزل وقتی اتحادیه اروپا متزلزل است ما انتظار زیادی از آن چیزی که آنها امضا کردند پایدار باشد نباید داشته باشیم. بیشتسر ما باید منتظر لغو موضوع از طرف آن 1+5 باشیم نه از طرف جمهوری اسلامی. چون جمهوری اسلامی برنامه‌هایش را پیش می‌برد یعنی راه‌هایی هست که اشتباهات قبلی‌مان را جبران کنیم و الان دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمی فنی ما به این موضوع مشمولند و ما در مهندسی عمومی اگر خودمان را تقویت کنیم چیزی از دست ندادیم. این مدنظر کارهای ما است که انجام دادیم.
ما دانشگاه‌هایمان فعال هستند. رشته‌های تحصیلی مختلفی که در کشور هست اینها خودشان را با دادن مقاله در سطح بین‌المللی و مجلات معتبر به نقد بین‌المللی می‌گذارند. آشکار شدن علم ما در حوزه بین‌الملل نشان پیشرفت ماست پس مطمئنا هسته‌ای که من ادعا می‌کنم حدود 90 درصد. ما اگر کج سلیقه‌ای از دستگاه اجرایی‌مان کنار برود و اجازه دهد آن ظرفیت‌های نهفته کشور بروز پیدا کنند مطمئنا آن نظریه‌ای که من دارم و معتقدم که ما جلوتر از قبل خواهیم رفت آن حتما محقق خواهد شد.
ما استعدادهایی در کشور داریم نهفته است. ما اگر مدیریت تکنوکرات در کشورمان غالب نشود مدیریت جهادی بیاد ما ظرفیت‌های پنهانی داریم. این ظرفیت‌های پنهان ما در دولت دهم اجرا کردیم. ما چطور از 6 هزار سانتریفیوژ رسیدیم به 18 هزارتا . چطور نسل های جدید ؟ کمتر از یک سال راه‌اندازی کردیم یا طراحی‌های جدیدمان را که رئیس تیم مذاکره‌کننده ما در مذاکرات گفته بود حدود دو سال ما به نتیجه می‌رسیم ما کمتر از دو سال سوخت تهران را تولید کردیم یعنی غنی‌سازی 20 درصد را انجام دادیم و این را تبدیل کردیم به چندین مجتمع سوخت.
ما این توانمندی در کشورمان است و امثال بنده که مدیریت کردیم این صنعت را خوب می‌شناسیم آنجا را هم داخلی هسته‌ای را هم دانشگاه‌ها را می‌شناسیم. ما اگر این ظرفیت‌های پنهانی را که در دانشگاه‌هایمان هست فعال کنیم ما کمتر از 5 درصد جامعه ما درگیر هسته‌ای بوده خیلی کمتر. یعنی ما این 5 را 10 درصد کنیم تحقیقات دانشگاه‌هایمان را در این راستا بگذاریم یا صنایع‌مان را در گیر ساخت تولید کنیم مطمئنا ما خیلی جلوتر از آن چیزی که در اول سال 92 بودیم، خواهیم بود.