به گزارش مشرق، شاید جا و زمان مناسبی نباشد برای فهرست‌کردنِ محرومیت‌های جنوب کرمان؛ این کار را هم نخواهم کرد. اما باید بدانید فهرستِ انباشتۀ محرومیت‌ها، کار امدادرسانی به مردم این منطقه در سیلِ اخیر را دشوار کرده است. تکل‌حسن در جنوب کرمان واقع شده است و کافی است خودتان «محرومیت‌های رودبار جنوب» را در گوگل جست‌وجو کنید.
مسئولان هشدار داده بودند که سیل می‌آید. اما مردم اعتنا نکردند. چرا؟ اول این‌که هشدارهای نوبت‌های قبلی همه بی‌جا بوده‌اند و «کارْ جدی نشده». دوم این‌که مسئولان به «هشدار» بسنده کردند و اقدامی برای تخلیۀ مردم صورت ندادند. یعنی گفتند مردم باید منطقه را تخلیه کنند؛ و منتظر شدند که مردم چنین کنند. زاروزندگیِ مردم، همان چند رأس گوسفند و خرده وسایلِ محقر زندگی است که طبیعی است تا کارْ جدی نشود، رهایشان نخواهند کرد.
حالا کار جدی شده. هلیل‌رود طغیان کرده و جازموریان را به باتلاقی بدل کرده که دیارالبشری نمی‌تواند در آن گام بزند. مردم در محاصرۀ سیل گیر کرده‌اند. راه‌ها همه بسته شده. سطح آب مدام بالا می‌آید.
ستاد مدیریت بحران استان کرمان کار را دست گرفته است. اما به منطقه آشنا نیست و حرفِ کسانی را هم که به منطقه آشنا هستند به گوش نمی‌گیرد. همۀ امکانات را برداشته‌اند برده‌اند به نقطه‌ای که عملاً امکان شکستنِ محاصره از آن نقطه وجود ندارد: زمین‌گیر شده‌اند. جمعی از مسئولان محلی و مردم رفته‌اند و راه‌وچاه را نشانشان داده‌اند، اما آقای ستاد مدیریت بحران «لجبازی» می‌کند. این عبارت را یکی از مردمی که برای امدادرسانی به آن‌جا رفته به‌کار برده است. چیز غریبی هم نیست.
سطح آب مدام بالا می‌آید و قوۀ عاقله‌ای که باید تدبیر کند و بحران را مدیریت، زمین‌گیر شده. گزارش‌هایی که به رسانه‌های محلی داده می‌شود، گزارش‌هایی از جنس بیلانِ کاری است. رسانه‌های سراسری به گزارشِ رسانه‌های محلی و مسئولان بسنده می‌کنند. به‌این‌ترتیب، ماجرا در مارپیچی از اطلاعاتِ غلط، نمایش‌های نادرستِ رسانه‌ای و سکوت، پیچیده‌تر می‌شود.
مردم جازموریان اسیرِ «سیل» شده‌اند
100 نفر از مردم طایفۀ «شمبویی» در منطقۀ «تَکُل‌حسن» در محاصرۀ سیل گیر افتاده‌اند. تکل‌حسن در حاشیۀ تالاب جازموریان در جنوب استان کرمان قرار دارد.
بارش‌های سیل‌آسا از دیشب آغاز شده و تاکنون ادامه داشته است. این بارش‌ها سبب طغیان رودخانۀ «هلیل‌رود» شده و سیلاب، مردمی را که در حاشیۀ تالاب جازموریان، در چادر و خانه‌های کپری اسکان داشتند، اسیر کرده است.
تا پیش از شروع بارش‌ها، مردم و مسئولان توانسته بودند با استفاده از یک دستگاه تراکتورِ سپاه ناحیۀ تکل‌حسن حدود 40 نفر از مردمِ گرفتار را از محاصرۀ سیل خارج و در مسجد اسکان بدهند. بارش‌ها سبب باتلاقی‌شدنِ زمین شده و دسترسی به حدود 100 نفر از مردم قطع شده است. این تعداد، عمدتاً زن و بچه هستند.
هیچ راهی نیست
علاوه‌ّبر خطرِ طغیان بیشتر و غرق‌شدن، مردمِ دربند از گرسنگی، تشنگی و سرما رنج می‌برند. یکی از افراد محلی به نام «مهردل نارویی»، برای جمع‌کردنِ مردم و آوردنشان به‌سمت نقطه‌ای که بشود از آن‌جا خارجشان کرد، از محاصرۀ سیل عبور کرده و خود را به منطقۀ بحران رسانده است. آخرین اطلاعاتی که از مردمِ دربند مخابره شده، با تلفن همراه «مهردل» بوده است. با اتمام شارژ تلفن همراه و خاموش‌شدنِ آن، این تنها راه ارتباطی با منطقه نیز قطع شده است.
مردم اطراف برای کمک به سیل‌زدگان و خروج آنان از محاصرۀ سیل به تکل‌حسن رفته‌اند. اما منطقه باتلاقی است و فرایند کمک‌رسانی، به ماشین‌آلات سنگین نظیر تراکتور و لودر نیاز دارد.
«ایمان کهوری» که از کهنوج برای کمک به سیل‌زدگانِ تکل‌حسن رفته می‌گوید: «مسئولان مدیریت بحرانِ استان کرمان در منطقه حاضر شده‌اند، اما براساس نظرِ غیرکارشناسی، امکانات را به نقطه‌ای برده‌اند که عبور و رسیدن به مردمِ گرفتار، از آن نقطه ممکن نیست. افراد آشنا به منطقه، این مسئله را به مسئولان مدیریت بحران گفته‌اند، اما آن‌ها لجبازی می‌کنند.»
تجهیزات هست، اما...
بنیاد سازندگی قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه نیز در منطقه حضور دارد. ایمان می‌گوید: «خودم رفتم و دو دستگاه لودر و یک دستگاه تراکتور را در سولۀ این قرارگاه دیدم. اما مسئول مرتبط با این ماشین‌ها می‌گوید تراکتور خراب است و لودرها هم متعلق به بخش خصوصی هستند. اما مردم منطقه می‌گویند تراکتور تا آخرِ وقت دیشب مشغول به کار بوده. خصوصی‌بودن یا دولتی‌بودنِ لودرها هم در این شرایط بحرانی چه اهمیتی دارد؟ نمی‌شود دست روی دست گذاشت.»
خدمتِ نمایشی
علاوه‌ّبر «لجبازی»، مسابقۀ «نمایشِ رسانه‌ای» مانع دیگری برای خدمت‌رسانی به مردم و آزادی آن‌ها از بند سیل است. گرفتنِ عکس و بارگذاری در شبکه‌های مجازی و ارائۀ گزارش‌های غیرواقعی یا مبتنی‌بر پوشاندنِ واقعیت‌ها، ذهنیتی غیرواقعی درمیانِ مسئولان میانی و رده‌بالا ایجاد کرده است. ایمان می‌گوید: «کار به جایی رسیده که مسئولان مدیریت بحران که از استان به این‌جا آمده‌اند، بیشتر از این‌که به فکر آزادی مردم از بند سیل باشند، به این می‌اندیشند که چه تصویری از آن‌ها در شبکه‌های مجازی منتشر می‌َشود. شاید نقدهایی که مردمِ حاضر در منطقه با عکس‌ها و پست‌هایشان به عملیات امداد وارد می‌کنند باعث تشدیدِ لجبازی آن‌ها شده است. مسئولان محلی و مردمِ آگاه به وضع منطقه، نقطه‌ای را که برای دسترسی به مردم مناسب‌تر است، به آن‌ها نشان داده‌اند، اما آن‌ها لجبازی می‌کنند و همۀ امکانات را در جایی به کار گرفته‌اند که فایده‌ای ندارد. همین هم باعث شده شرایط هر لحظه سخت‌تر شود.»
اطلاعاتِ غلط یا مخدوش
فرماندار شهرستان رودبار جنوب، «عطا ناوکی»، در گفت‌وگوی امروزش، شنبه 5 فروردین، با خبرگزاری ایرنا (این‌جا) گفته «عصر روز گذشته در دو عملیات جداگانه، به‌ترتیب یگ گروه 50نفری و یک گروه 25نفری را از محاصره سیلاب نجات دادند» و «در مسجدی در فاصلۀ 10 کیلومتری شهرستان رودبار جنوب اسکان داده شدند و امکانات اولیه شامل خوراک و پوشاک به آن‌ها تحویل داده شد».
افرادی که روز گذشته از محاصرۀ سیل بیرون آورده شده‌اند، در مسجد تکل‌حسن اسکان یافته‌اند. مطلعان می‌گویند عملیاتی در کار نبوده و این مردم محلی بوده‌اند که تعدادی از مردمِ گرفتار را نجات داده‌اند. تعداد نجات‌یافتگان هم 39 نفر بوده. امکاناتی هم که در اختیار این عده قرار گرفته، پتو و نان بوده است. علاوه‌بر این‌ها، «چندین بار با مسئول محلی تماس گرفته‌اند و خواسته‌اند که مردم را به خانه‌هایشان بفرستد. اما کدام خانه؟! ظاهراً نمی‌خواهند هیچ‌گونه تجمعی وجود داشته باشد. وضع اسکان این افراد نیز مناسب نیست. از دیشب تا الآن به آن‌ها فقط نان داده‌اند.»
آیا باید این نحو اطلاع‌رسانی را درراستای دستاوردهای نمایشی تلقی کرد؟
چه اشکالی دارد؟
عمده‌ترین مسئله‌ای که با این نحوۀ اطلاع‌رسانی و گزارش‌دهی ایجاد می‌شود، شکل‌گیریِ ذهنیتِ آرام‌بودن و تحت‌کنترل‌بودنِ اوضاع است. رسانه‌ها و مسئولانِ بالادستی، از دریچۀ همین اطلاعات و گزارش‌ها با واقعه روبه‌رو می‌شوند. اگرچه وظیفۀ رسانه‌ها و مسئولان، هردو، این است که از صحت اطلاعاتِ ارسالی مطلع شوند و حتی تدبیری مانند حضور در محل واقعه، برای درک درست‌تر و واقعی‌ترِ شرایط است، اما عموماً این اتفاق نمی‌افتد و همین اطلاعات است که اساسِ امدادرسانی را شکل می‌دهد.
اوضاع در حال حاضر چگونه است؟
مردمی که توسط مهردل نارویی جمع شده و راهیِ نقطۀ مطلوب برای عبور از محاصرۀ باتلاق‌گونۀ جازموریان شده‌اند، برای خروج به ماشین‌آلات سنگین نیاز دارند؛ به‌علاوۀ مدیریتی که ورای لجاجت‌های شخصی و دستگاهی، بهترین مسیر را برای خروج این عده انتخاب کند.
مردمی که اسکان داده شده‌اند نیز به توجه بیشتری نیاز دارند. خوراک و پوشاک مناسب، حداقل نیازهای چنین شرایطی است.
علاوه‌بر این‌ها و شاید مهم‌تر از همه، شناسایی افرادِ دیگری است که ممکن است گرفتار باشند. بزرگِ طایفۀ شمبویی می‌گوید: «طبق جدیدترین اطلاعاتی که به دست ما رسیده، علاوه‌بر گروهی که درحال خروج از جازموریان هستند، حداقل 50 نفر دیگر در محاصرۀ سیل مانده‌اند.» واژۀ «حداقل» نشان می‌دهد شناسایی درستی از اوضاع به عمل نیامده. شرایط اسکانِ مردم در حاشیۀ جازموریان، کار شناسایی را دشوار می‌کند. پراکندگی جمعیت و دشواریِ شرایط اقلیم، می‌طلبد که کار این شناسایی به مردمِ مطلع و مسئولان محلی واگذار شود. این اعتماد به مردم و مسئولان محلی درخصوص راه‌حل‌های بحران هم مفید است. کمااین‌که اطلاعاتِ مسئولان ستاد مدیریت بحران استان کرمان، دربارۀ نقطۀ مناسب برای عملیاتِ شکستن محاصرۀ سیل، اطلاعات نادرستی بوده و براساسِ آن، تصمیم غلطی اتخاذ شده است.
ایمان، شاهدِ کهنوجیِ ماجرا، می‌گوید: «مردم بیشتر چوبِ گزارش‌های فرمالیته و غیرواقعیِ مسئولان را می‌خورند. همه باید بدانند که این‌جا اوضاع آن‌گونه که منعکس می‌شود نیست. اگر دیشب اقدام می‌شد، کار به بهترین نحوی انجام می‌شد؛ اما اقدام درخوری صورت نگرفت. با بارش‌های دیشب و امروز، سطح آب مدام بالا می‌آید. امشب، تنها فرصتِ ممکن است. شاید همین الآن هم دیر شده باشد!»
قرارگاه میثم قدم در میدانِ جازموریان گذاشت
قرارگاه عملیاتی میثم، زیرمجموعۀ قرارگاه قدس جنوب شرق کشور، از ظهر امروز به‌شکل جدی‌تری به کمک مردمِ جنوب کرمان شتافته است. این درحالی‌است‌که مردم از نحوۀ امدادرسانی دستگاه‌های دولتی در روزهای گذشته رضایت نداشتند.
خبرنگار حاضر در محل می‌گوید از جملۀ مناطق تَکُل‌حسن که کار امدادرسانی به آن‌جا دشواری مضاعف داشته، «کَرکَک» است. مردم آن منطقه به هیچ‌نوع خشکی دسترسی ندارند. طبق گفتۀ مردم محلی، نیروهای قرارگاه میثم از فرماندهیِ این قرارگاه دستور دارند «هرطور شده» مواد غذایی را به مردمِ درمحاصرۀ این منطقه و سایر مناطق نظیر «سیار» برسانند و تا خروج کامل مردم از محاصره، منطقه را ترک نکنند.
طبق گزارش‌ها، کار رساندنِ مواد غذایی به سیار و برخی مناطق دیگر توسط هلی‌کوپتر انجام شده است، اما مردم کرکک هم‌چنان در گرسنگی به‌سر می‌برند.
نیروهای قرارگاه میثم به‌همراه مردم منطقه، ساعتی پیش، از سیار به‌سمت کرکک حرکت کرده‌اند. مردم امیدوارند این گروه امشب به کرکک رسیده و مواد غذایی را به مردمِ آن منطقه برسانند.