به گزارش مشرق، اسفند ماه امسال نهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي برگزار مي شود و همانند انتخاباتهای قبلی آرايش جديدي از نيروهاي سياسي در آستانه اين انتخابات نيز شکل گرفته یا در حال شكل گيري است اين نوشتار تحليلي از آرايش طيفهاي سياسي در اين شرايط است.

جريان اصلاح طلب:
با توجه به مواضع گروهای مختلف اين جريان در خصوص انتخابات دهمين دوره رياست جمهوري در سال 88 می توان آنان را به دو طيف تندرو و ميانه رو تقسيم و از هم تفكيك کرد.    

1- طيف تند رو:
 اين طيف كه در جريان انتخابات با طرح شبهه تقلب در انتخابات به تدريج مسير تقابل و نهايتأ خروج از نظام را دنبال كرد و هم اکنون نیزهمچنان بر مواضع تندروانه و براندازانه خود و حمايت از فتنه تاكيد و از اين طريق، سعي در جذب مخالفين نظام را دارد. اين طيف در داخل به وسيله آقایان موسوي و كروبي، بقاياي حزب مشاركت و مجاهدين انقلاب و برخی از نیروهای ضد انقلابی هدايت مي شد و در خارج از طرف افرادي همچون سازگارا، مهاجراني، نوري زاده، مخملباف، سروش و كديور و رسانه هاي صداي آمريكا و بي بي سي فارسي حمايت و هدايت مي گردید.
از جمله رسانه هاي اين طيف، مي توان از سايت هايي مثل بالاترين، جرس و كلمه نام برد كه در اين راه رسانه هايي همچون تلويزيون صداي آمريكا و بي بي سي فارسي هم به كمك آن ها مي آمدند.
بعيد به نظر مي رسد اين طيف به دنبال حضور در انتخابات باشد چرا كه می دانند بر فرض تلاش براي حضور در انتخابات، نیز كانديداهاي آنان رد صلاحيت خواهند شد. لذا اين گونه پيش بيني مي شود كه اين گروه يا راه "تحريم انتخابات" را در پيش بگيرد و يا نهايتا از نامزد هاي طيف اصلاح طلب ميانه رو حمايت كند.

2- طيف ميانه رو :
 اين طيف كه شايد بتوان از آنان به عاقلترهاي اصلاح طلب ياد كرد همچنان از موضع درون نظام صحبت مي كند و تلاش مي نمايد نقش مكمل را براي طيف اول بازي كند تا اصلاح طلبان را به داخل حاكميت بازگرداند تا بدین وسیله مانع از آن شود که آنان به طور كلي از صحنه سياست حذف گردند. تلاش این گروه تماماً معطوف به این است که كل جريان اصلاح طلبي به عنوان يك جريان مخالف نظام شناخته نشود تا در موقعيتهای مناسب (مثل انتخابات)بتواند آنان را به درون حاكميت بكشاند.
همانگونه كه گفته شد رويكرد اين طيف، بازسازي جناح اصلاح طلب جهت بازگشت به نظام و قدرت است از اين رو پيش بيني مي شود كه اين گروه درعرصه انتخابات، فعاليت جدي و فشرده¬اي را دنبال كند.
محمد خاتمي، حسن خميني و هاشمي رفسنجاني از اصلي ترين افراد شاخص اين طيف هستند كه به كمك حزب كارگزاران و بخشي از روحانيون اصلاح طلب سياستهاي اين طيف را تعيين و اجرا مي كنند. 
در واقع چنين به نظر مي رسد كه همانند گذشته، استراتژي "فشار از پايين و چانه زني در بالا" راهبرد فعاليت سياسي اصلاح طلبان(چه میانه رو و چه تندرو)می باشد، به گونه ای که طيف تندرو نقش ايجاد بحران هاي اجتماعي و دامن زدن به نارضايتي ها براي ايجاد فشار از پايين را برعهده بگيرد و طيف ميانه رو با استفاده از شعارهايي همچون "وحدت"، "بخشش يكديگر"، آشتی ملی و ... علاوه بر اين كه همچنان سعي مي¬كند راه بازگشت به درون حاكميت را باز نگاه دارد؛ قابليت "چانه زني در بالا" و امتياز گرفتن از نظام  را  فراهم  نمايد. طبيعي است بزرگترين امتيازي كه اصلاح طلبان به دنبال آن هستند به رسميت شناختن آنان به عنوان يك گروه در درون حاكميت و سپس اجازه دادن براي ورود به بازي انتخابات است.
جريان اصولگرا:
آن طور كه به نظر مي رسد آرايش نيروهاي سياسي جريان اصولگرا در انتخابات پيش رو متاثر از موضع آنان درچگونگي تعاملشان با سه متغير زيرباشد:
1- طيف  اصلاح طلب ميانه رو؛
2- دولت آقاي احمدي نژاد؛
3- گروه موسوم به انحرافي.
لذا جريان اصولگرايي بر اساس اين سه متغيير به چهار طيف قابل تقسيم است:

1- طيف منتقد دولت و قائل  به تعامل با اصلاح طلبان:
افراد و تشكلهاي اين طيف، منتقد جدي عملكرد دولت آقاي احمدي نژاد و خود ايشان هستند و از این جهت در بعضي از مواضع به اصلاح طلبان ميانه رو نزديك مي باشند. اينان قبل از انتخابات رياست جمهوري با طرح شعار "دولت وحدت ملي" به دنبال نزديكي همه جریانهای سیاسی از جمله اصلاح طلبان عليه آقاي احمدي نژاد بودند. از افراد شاخص اين طيف مي توان از علي لاريجاني، قاليباف، محسن رضايي و باهنر نام برد كه همراه با طيفي از اعضاي موتلفه در اين گروه قرار مي گيرند.
اين طيف از سايت هايي مثل عصرايران، خبر آنلاين، فردا نيوز و تابناك بهره مند است و روزنامه هاي همشهري و تهران امروز را در اختيار دارد.

2- طيف منتقد دولت و مخالف اصلاح طلبان:
اين طيف متشكل ازجمعیت ايثارگران، جمعيت وفاداران، تحول خواهان و رهپويان است که در عين اين كه منتقد جدي دولت مي باشد با اصلاح طلبان هم مخالف است. از جمله افراد شاخص آن مي توان ازاحمد توكلي،عليرضا زاكاني، حسين فدايي و الياس نادران نام برد.
اين طيف از طرف رسانه ها یي مثل سايت هاي "جهان نيوز" و "الف" و همچنين نشريه "پنجره" به بيان نظرات خود مي پردازد.

3- طيف حامي دولت: که خود به دو گروه تقسيم مي شود:
الف) گروه موسوم به انحرافي:
 اين گروه كه رویکرد واگرایی و دوري از ديگراصولگرايان را دنبال می کند و در برخي از ديدگاهها و مواضع سياسي و فرهنگي، به اصلاح طلبان نزديك است داراي نفوذ بسيار در دولت مي باشد. از افراد شاخص آن مي توان - بعد از آقاي مشايي - از افرادي مثل بقايي نام برد. برخی از اخبار حکایت از ارائه لیست مشترک انتخاباتي از سوی این طیف با اصلاح طلبان در برخی از استانها دارد.
اين گروه مديريت رسانه هاي دولتي از جمله روزنامه ايران و خبرگزاري ايرنا را بر عهده گرفته و علاوه  برآن، سايت هايي نظير همت آنلاين و دولتيار را نيز همراه خود دارد.
ب) گروه مخالف جريان اصلاح طلب و دارای زاویه با گروه انحرافی:
 اين گروه هر چند حامي دولت مي باشد ولي زير مجموعه جريان انحرافي قرار نمي گيرد و تعاملی نیز با اصلاح طلبان ندارد. شاخص ترين فرد اين گروه، ثمره هاشمي دستیار آقای احمدی نژاد است. تاکنون از جانب اين گروه تحرك خاص انتخاباتي صورت نگرفته است.

4- طيف حامي و در عين حال منتقد دولت و مخالف هر دو جريان انحرافي و اصلاح طلب:
اين طيف شامل افراد و تشكلهاي مختلفي با رويكردهايي متفاوت از جهت روش سياسي مي باشد که از شاكله و رويكرد كلي دولت درخدمت به مردم حمايت مي كنند اما نسبت به برخي از اقدامات و مواضع آقاي احمدي نژاد در مسائل فرهنگي و حمايت وي از برخي افراد مسأله دار انتقاد دارند از جمله گروههايي كه در اين طيف قرار مي گيرند مي توان از جبهه پايداري انقلاب اسلامي متشكل از وزرا و همكاران سابق آقاي احمدي نژاد، شش گروه منتقد در جبهه پیروان خط امام و رهبري و كانون دانشگاهيان ايران اسلامي، ياد كرد.
از اشخاص مهم اين طيف مي توان از افرادي همچون حداد عادل، ولايتي، حسينيان، آقاتهراني، الهام ، زارعي، صدر و... نام برد و رسانه هايي همچون خبرگزاري فارس، سايت رجانيوز و روزنامه هاي كيهان، جوان و رسالت و همچنين  هفته نامه 9دي نيز در این طيف قرار مي گيرند.
آنچه در پایان باید متذکر شد امکان چند دستگی و اختلاف در میان طیفهای مختلف جریان اصولگرایی است که زمینه تشتت آرای آنان و به تبع آن، پیروزی نسبی و احتمالی برخی از نامزدهای جریان اصلاح طلب را ایجاد خواهد کرد. واین مسأله ای است که طیفهای اصولگرا را به تأمل و تدبیر بیشتر در ورود آنان به عرصه انتخابات وامی دارد.

 

 

*دکتر محمدرضا مرندی عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی