به گزارش مشرق، برای نخستین بار در تاریخ صنعت ۱۰۸ ساله نفت، امسال با راه‌اندازی ۵ فاز جدید پارس‌جنوبی، علاوه بر جبران عقب ماندگی‌ها و برداشت گاز برابر با قطر، زمینه برای سبقت گازی از این همسایه شیخ نشین هم فراهم می‌شود.

قطر حدود سه دهه قبل با استفاده از فرصت هشت سال جنگی که رژیم بعث عراق به ایران تحمیل کرده بود، اقدام به توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی کرد و در حالی که ایران سال ۱۳۷۶ اولین قرارداد توسعه فازهای پارس جنوبی را امضا کرد، قطری‌ها تولید گاز از این میدان مشترک را آغاز کرده بودند.

با گذشت حدود ۱۰ سال از آغاز توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی، تحمیل تحریم غیر قانونی غربی‌ها علیه ایران، فرصت مجددی را در اختیار شیخ نشینان قطر قرار داد تا با استفاده از فرصت طلایی تحریم نفتی و گازی ایران، با برداشت حداکثری گاز طبیعی از پارس جنوبی و تولید سالانه ۷۷ میلیون تن گازمایع شده به بزرگترین تولید و صادرکننده گاز مایع طبیعی LNG جهان تبدیل شوند.

با مرور فراز و فرودهای مختلف توسعه پارس جنوبی اما این روزها ایران خود را برای برداشت برابر گاز طبیعی از پارس جنوبی آماده می‌کند و حتی تا سال آینده ایران با برداشت روزانه بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از قطر در توسعه و برداشت این میدان مشترک گازی سبقت خواهد گرفت.

ایران با بهره برداری معادل ۱۵ فاز استاندارد پارس جنوبی به طور متوسط روزانه حدود ۴۰۰ تا ۴۲۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از پارس جنوبی برداشت می‌کرد که با راه اندازی پنج فاز جدید شامل ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ پارس جنوبی و ورود تدریجی گاز این فازها، ظرفیت تولید و برداشت گاز ایران از پارس جنوبی تا پایان فروردین ماه امسال از مرز ۵۵۰ میلیون مترمکعب عبور می‌کند.

*ساخت ۴۰ سکوی دریایی برای توسعه پارس جنوبی

در مجموع برای توسعه جامع پارس جنوبی ساخت ۱۳ پالایشگاه بزرگ گازی و ۴۰ سکوی تولیدی در دستور کار قرار گرفته که تاکنون ۱۰ پالایشگاه ساحلی و ۲۵ سکو در خلیج فارس تکمیل و در مدار بهره برداری قرار گرفته است. نکته قابل توجه آن آست که در بخش فراساحلی و با هدف انتقال گازهای ترش از سکوهای دریایی به پالایشگاه ساحلی هم در مجموع برای تمامی ۲۴ فاز پارس جنوبی احداث ۳۱۵۰ کیلیومتر خط لوله ۳۲ اینچی پیش بینی شده که تاکنون بالغ بر ۲۴۰۰ کیلومتر خط لوله در آب‌های خلیج فارس نصب و راه‌اندازی شده است.

در مجموع برای کل پارس جنوبی ۴۱۵ حلقه چاه تعریف شده که از این میزان ۲۸۵ حلقه چاه حفاری و ۱۵۷ حلقه چاه باقی مانده است. بر اساس بودجه مصوب برای توسعه کل پارس جنوبی، ۹۱ میلیارد دلار سرمایه مورد نیاز بوده که حدود ۳۱ میلیارد دلار آن در پروژه‌های خاتمه یافته صرف شده و از ۶۰ میلیارد دلار باقیمانده هم تاکنون ۳۰ میلیارد دلار در طرح های در حال انجام هزینه شده و ۲۱ تا ۳۰ میلیارد دلار هم برای توسعه نهایی و فشار افزایی میدان هزینه خواهد شد.

*ایران بزرگترین تولیدکننده اتان خاورمیانه

یکی از استراتژیک ترین محصولات در صنایع گاز جهان گاز اتان بوده که از تامین کننده خوراک اصلی صنایع پتروشیمی در کشورهای مختلف است و با افزایش ظرفیت تولید این گاز و تبدیل آن به محصولات مختلف پلیمری و پتروشیمی علاوه بر کاهش خام فروشی امکان تولید محصولاتی با ارزش افزوده و قابل مصرف در صنایع مختلف فراهم می‌شود.

در طول حدود دو دهه گذشته که توسعه پارس جنوبی در ایران آغاز شد، همواره بیشترین تمرکز بر روی استحصال بیشتر گاز طبیعی و میعانات گازی به عنوان دو محصول اصلی این میدان مشترک گازی بوده، به طوری‌که در برخی از فازهای پارس جنوبی همچون فاز یک، دو، سه، شش، هفت و هشت پارس جنوبی اصلا ظرفیتی برای تولید اتان پیش بینی نشده است.

پایین بودن ظرفیت تولید اتان در پارس جنوبی منجر به ایجاد مشکلات متعدد در تامین خوراک صنایع پتروشیمی کشور شد، به طوری که عملا به دلیل افزایش تعداد واحدهای مصرف کننده اتان و پتروشیمی‌های تولیدکننده اتیلن در عسلویه و مسیر خط لوله اتیلن غرب، عملا برای تامین خوراک متوازن پتروشیمی ها، اتان در صنعت پتروشیمی کشور به طور غیر رسمی سهمیه بندی شده است.

در شرایط فعلی ظرفیت مصرف اتان در سطح صنایع پتروشیمی ایران و با راه اندازی مجتمع‌های پتروشیمی همچون کاویان، جم، مروارید، آریا ساسول و ... به حدود ۵ میلیون و ۲۵۰ هزار تن در سال رسیده و این در حالی که ظرفیت تولید این خوراک استراتژیک گازی با بهره برداری از فازهای پارس جنوبی حدود سه میلیون تن در سال بوده است.

از سوی دیگر با توجه به بهره برداری از فاز دوم پتروشیمی کاویان و طرح های جدیدی همچون گچساران، فیروزآباد، بوشهر، کیان، واحد اتیلن پتروشیمی ایلام و ... ظرفیت مصرف تولید اتان در سطح صنایع پتروشیمی ایران با افزایشی حدود ۴ تا ۴.۱ میلیون تنی در سال از مرز ۹ میلیون تن عبور می‌کند.

در همین راستا، با آغاز بهره‌برداری از فازهای ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ پارس جنوبی تا پایان فروردین ماه امسال در مجموع حدود سه میلیون تن به ظرفیت تولید اتان ایران افزوده می‌شود و هر یک از این فازها از ظرفیت تولید سالانه یک میلیون تن برخوردار هستند.

با این افزایش ظرفیت تولید عملا با لغو سهمیه بندی گاز اتان صنایع پتروشیمی امکان تامین کامل نیازهای تولیدکنندگان اتیلن ایران فراهم می‌شود که تامین خوراک این دسته از واحدهای پتروشیمی عملا منجر به افزایش ظرفیت تولید در پتروشیمی‌های پایین دستی صنعت پتروشیمی به ویژه واحدهای تولیدکننده انواع پلی اتیلن سبک و سنگین خطی، پروپیلن، پلی پروپیلن و ... در سطح کشور خواهد شد.

در همین حال پیش بینی می‌شود با بهره برداری کامل از تمامی فازهای باقی مانده پارس جنوبی شامل فاز ۱۳، ۱۴، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ پارس جنوبی سالانه سه میلیون تن دیگر به ظرفیت تولید اتان ایران افزوده شود که در این صورت ایران به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز اتان در منطقه خاورمیانه و حتی جهان تبدیل خواهد شد.

بر اساس برآوردهای انجام گرفته در سطح شرکت ملی صنایع پتروشیمی با افزایش ظرفیت تولید اتان در پارس جنوبی، بدون احداث واحدهای جدید و صرفا از محل تامین کامل خوراک صنایع موجود پتروشیمی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد تولید محصولات پتروشیمیایی و پلیمری ایران افزایش می‌یابد.

*دوره مصرف سوخت مایع تمام شد

از سوی دیگر، تغییرات جدید در آرایش سبد سوخت و انرژی را می‌توان یکی دیگر از مزیت های توسعه و بهره برداری از فازهای جدید پارس جنوبی در کشور عنوان کرد، به طوری که با افزایش تولید گاز امسال مصرف ۴ فرآورده نفتی در سبد سوخت کشور شامل نفت کوره، نفت سفید، گاز مایع و گازوئیل حرارتی متوقف می‌شود.

بنابراین پیش‌بینی می‌شود با بهره برداری کامل از پنج فاز جدید پارس جنوبی با ظرفیت تولید روزانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز شیرین، امسال با افزایش عرضه گاز طبیعی مصرف انواع سوخت مایع در سبد سوخت و انرژی متوقف شود و صرفا بنزین و گازوئیل در بخش ناوگان حمل و نقل کشور مورد استفاده قرار بگیرد.

*آغاز دوره تولید نفت در پارس جنوبی

همزمان با جهش ایران در برداشت روزانه گاز و میعانات گازی از پارس جنوبی و به پایان رسیدن روزهای طلایی شیخ نشینان در توسعه و برداشت یک طرفه گاز از این میدان مشترک، ایران به منظور آغاز تولید نفت از لایه نفتی پارس جنوبی هم خیز برداشته است.

قطر در طول دو دهه گذشته تاکنون بالغ بر یک میلیارد بشکه نفت از لایه نفتی پارس جنوبی برداشت کرده که سهم ایران در این مدت به دلیل تاخیر در اجرای طرح‌های توسعه‌ای صفر بوده است.

اولین کشتی FPSO (شناور تولید، پالایش و ذخیره سازی نفت) ملکی صنعت نفت ایران ۲۲ بهمن ماه سال گذشته وارد آب‌های حاکمیتی در خلیج فارس شده و عملیات راه اندازی و بهره برداری از این کشتی در موقعیت لایه نفتی پارس جنوبی با هدف تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت خام آغاز شده است.

با آغاز برداشت نفت از لایه نفتی پارس جنوبی فروردین ماه امسال، ایران به حدود سه دهه برداشت یک طرفه قطر هم از این میدان مشترک نفتی و مرزی پایان داده شد تا عملا یکی از پروژه‌های بزرگ افزایش ظرفیت تولید نفت خام کشور در دوران پس از لغو تحریم‌ها کلید بخورد.

از سوی دیگر مذاکراتی بین شرکت ملی نفت ایران و مرسک دانمارک برای توسعه