به گزارش مشرق، در سپتامبر ۲۰۱۵ (شهریور ۹۴)، اهداف دستور کار مبانی توسعه پایدار ۲۰۳۰ که ۱۷ هدف اصلی و ۱۶۹ هدف فرعی دارد جهت اقدام عملی همه کشورها برای تحقق حکومت یک‌پارچه در سازمان ملل ارائه شد. ایران نیز از کشورهای شرکت کننده در این اجلاس بود که متعهد به اجرای این سند شد و پس از آن سند ملی آموزش ۲۰۳۰ جمهوری اسلامی ایران با مدیریت و برنامه‌ریزی دفتر یونسکو در ایران با تشکیل ۳۰ کارگروه تخصصی تدوین و آماده و در تاریخ ۲۰ آذر ۹۵ رونمایی شد.
رهبران کشورهای عضو سازمان ملل، در سپتامبر ۲۰۱۵ در اجلاس عالی‌رتبه سازمان ملل تعهد کردند؛ دستور کار جهانی توسعۀ پایدار ۲۰۳۰ را در سیاستگذاری‌های کلان خود در سطح ملی از اول ژانویه سال ۲۰۱۶ اجرایی کنند، براین اساس در بخش اهداف آموزشی موضوع آموزش و یادگیری مادام‌العمر باکیفیت، برابر و فراگیر برای همه با محوریت یونسکو تعیین شده که ایران نیز متعهد به اجرای آن است.مؤلفه‌های کلیدی در برنامه آموزش ۲۰۳۰ عبارتند از: برابری و فراگیر بودن، دسترسی برابر، عادلانه و باکیفیت، برابری جنسیتی، کیفیت آموزش و یادگیری مادام العمر.
در چارچوب عمل ۲۰۳۰ به واژه‌هایی همچون شهروند جهانی و برابری جنسیتی اشاره شده است که این مباحث از سوی برخی صاحب‌نظران و کارشناسان به ویژه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد نقد است و حتی برخی معتقدند که تصویب و اجرای این سند دگرگونی‌های بسیاری را در آموزش کشور ایجاد خواهد کرد که از جمله آن می توان به حذف کلیشه‌های جنسی و ارائه آموزش‌های جنسی به کودکان و حذف برخی مفاهیم قرآنی و ارزشی از کتاب‌های درسی به بهانه ترویج صلح و نبود خشونت اشاره کرد.
آتوسا کلانتر هرمزی عضو هیئت علمی دانشگاه طباطبایی در رابطه با سند آموزش ۲۰۳۰ اظهار کرد: سند آموزش ۲۰۳۰ در حالت طبیعی و در نگاه کلی مباحث خوبی دارد که می‌تواند به توسعه و پیشرفت جامعه دانش‌آموزان، معلمان و آموزش‌وپرورش کشور کمک کند اما با نگاهی ژرف و عمیق مشخص می‌شود که دارای ابهامات و تعارضاتی با اسناد بالادستی است.
وی افزود: تمام محتوایی که در سند ۲۰۳۰ آمده است دارای مشکل نیست و مباحث خوب هم در آن زیاد است اما برخی مباحث در سند ۲۰۳۰ آمده که دارای ابهام است. در کشور اسناد بالادستی مانند سند تحول بنیادین و نقشه جامع علمی را داریم، سند تحول بنیادین، سند مبنایی ومحوری نظام تعلیم و تربیت است و مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش نیز می‌گویند خط مشی اصلی این وزارتخانه مطابق با سند تحول بنیادین است.
* سند آموزش ۲۰۳۰ بر تحول بنیادین غلبه دارد
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه مسئولان آموزش‌وپرورش معتقدند سند ملی ۲۰۳۰ ذیل سند تحول بنیادین و مطابق با اهداف آن تدوین شده و اجرا می‌شود، گفت: زمانیکه سند ملی وچارچوب عمل آموزش ۲۰۳۰ را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که سند وچارچوب عمل ملی آموزش ۲۰۳۰ به عنوان خروجی کار مشابه یک برنامه عمل است که به لحاظ محتوایی و مفهومی بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش غلبه دارد در چنین شرایطی نمی‌توانیم بگوییم سند آموزش ۲۰۳۰ در راستای سند تحول پیش می‌رود بلکه به نوعی سند تحول را تحت الشعاع قرار داده است.
کلانتر هرمزی ادامه داد: در جای جای چارچوب عمل ملی آموزش ۲۰۳۰ سعی شده تا اعلام شود که این محتوا با توجه به سند تحول بنیادین تهیه شده است اما سند ملی آموزش ۲۰۳۰ بیشتر شبیه برنامه عمل است که خود را به محتوای سند ۲۰۳۰ یونسکو سپرده است.
وی مطرح کرد: یکی دیگر از اشکالات مطرح به سند ملی آموزش ۲۰۳۰ این است که مجاری قانونی آن مشخص نیست، زمانی که سند تحول بنیادین تهیه شد در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد اما مجاری قانونی سند ۲۰۳۰ مشخص نیست و صرف تایید در هیئت وزیران نمی‌تواند مشروعیت قانونی به آن بدهد.
* توسعه پایدار و شهروند جهانی در تضاد با سند تحول بنیادین است
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه سند آموزش ۲۰۳۰ در راستای سند تحول بنیادین نیست هر چند که برخی مسئولان می‌گویند همراستا با سند تحول است، افزود: تربیت انسان تراز در چارچوب ارزش‌های جمهوری اسلامی ایران، منبعث از مفاهیم و آموزه‌های اسلام وقرآن و حیات طیبه در سند تحول بنیادین ذکر شده است. آن چه در سند تحول بنیادین آمده این است که از منظر اسلامی، تحقق مراتب حیات طیبه در همه ابعاد، غایت مشترک نهادها و عوامل اجتماعی و مقصود نهایی همه فعالیت های فردی برای حرکت در مسیر کمال شایسته انسان، یعنی قرب الی الله است. این در حالی است که در سند آموزش ۲۰۳۰، مفاهیمی همچون توسعه پایدار و تربیت شهروند جهانی داریم و شعار اصلی سند۲۰۳۰، دگرگونی جهان ما ذکر شده است که البته می توان گفت طرح این مفاهیم در سند ۲۰۳۰ با نگاهی مادی گرایانه مطرح است. این مفاهیم به خودی خود می تواند مثبت باشد اما آنچه ایجاد ابهام می‌کند این است که در سند ملی ۲۰۳۰ طرح این مفاهیم با توجه به چه جهان‌بینی و با چه عقبه‌ای تدوین شده و چارچوب دینی، ملی و فرهنگی ما در آن کجاست؟ هدف غایی این مفاهیم در سند ملی ۲۰۳۰ چیست و کجاست؟
* هیئت وزیران اجرای برنامه آموزش ۲۰۳۰ را الزام‌آور کرد
وی با اشاره به اینکه در تصویب نامه هیئت وزیران اجرای کامل برنامه آموزش ۲۰۳۰ تکلیف شده است و ایران متعهد شده آن را اجرا کند، گفت: تا زمانی که سند آموزش ۲۰۳۰ از سوی یونسکو بود الزام آور نبود اما تصویب آن در هیئت وزیران به نوعی روند الزام آور شدن آن را شکل داده است.
کلانتر هرمزی با اشاره به اینکه در سند آموزش ۲۰۳۰ اجرای برنامه در چند سطح جهانی، منطقه‌ای و ملی پیش‌بینی و برنامه‌ریزی شده است، گفت: در سند آمده که «تدوین راهبردها و برنامه‌های اجرایی سند ۲۰۳۰ در سطح ملی و همسو با سیاست‌های جهانی است» این در حالی است که همان طور که گفته شد در سند تحول بنیادین، انسان تراز در چارچوب اسلام مدنظر است. حال سؤال این است اگرمحورها و برنامه‌هایی از سند تحول با برنامه‌های جهانی همسو نبود چه باید کرد؟ آیا باید برنامه ملی را که در چارچوب ارزش‌ها و قوانین کشور است حذف کنیم؟
* عدالت جنسیتی فرصتی برای افزایش شانس زندگی زنان
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی مطرح کرد: در سند آموزش ۲۰۳۰ در بحث آموزش دختران بر واژه برابری جنسیتی اشاره شده است و آمده است «عدالت جنسیتی آموزشی» و این مسئله اشاره به فرصت‌هایی دارد که زنان در دستیابی به سطوح مختلف آموزش و استفاده از آن به عنوان امتیازی برای افزایش شانس زندگی خود دارند یعنی عدالت جنسیتی را فرصتی برای افزایش شانس زندگی زنان می‌داند و این نگاه کاملا مادی گرایانه است، متاسفانه سطح این اهداف پایین و عام است به عبارتی هدفی ناقص بوده و در راستای انسان تراز و کامل نیست.
* ۲۰۳۰ جلوه‌های فمنیست اسلامی را مطرح می‌کند
وی ادامه داد: طبق سند آموزش ۲۰۳۰ افزایش مشارکت زنان در آموزش از حیث سیاسی منجر به دستیابی زنان به قدرت شده است و آنها را از قدرت قابل توجهی در سطح ملی برخوردار می‌سازد. با توجه به آن چه گفته شده، آیا این نکته مدنظر اسلام است؟ اسلام در کنار هم بودن و انسان کامل را مطرح می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در بحث تحصیلات زنان برخی مباحث مطرح شده در سند آموزش ۲۰۳۰ قابل قبول است اما باید بگوییم ضرورت‌ها چگونه اولویت‌بندی شده است؟ آموزش رایگان دختران و دسترسی تمام آنها به آموزش عالی ضروری است اما به عنوان مثال در بخشی از سند آموزش ۲۰۳۰ گفته شده « ممانعت از ازدواج زودهنگام دختران به خصوص در مناطق روستایی و شهرهای کوچک که مانع دستیابی بیشتر آنها به آموزش می‌شود» حال باید پرسید منظور از این جمله چیست؟ به این نکته باید توجه داشت که ازدواج زودهنگام در جامعه ما تعریف دارد آیا ۱۵ سال، سن آن است یا ۱۸ سال یا ۲۲ سال؟ و اساسا از نظر آموزه‌های دینی، ازدواج می‌تواند مانعی برای ادامه تحصیل محسوب شود؟
وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در کلاس‌های دانشگاه‌ها تعداد دختران بیشتر از پسران است، گفت: در برخی ازکلاس‌های کارشناسی ارشد بنده از میان ۱۵ دانشجو، ۱۱ نفر دختر و ۴ نفر پسر هستند یا مشابه این آمار و روند به گونه‌ای شده که ازدواج اولویت اصلی دختران نیست بلکه به فکر ادامه تحصیل هستند و مسائلی که در سند ملی آموزش ۲۰۳۰ ذکر شده در ایران در حال رخ دادن است که از دیدگاه بنده به عنوان متخصص مشاوره، این روند آسیب زا بوده و شاید بتوان گفت که نتیجه غفلت در برنامه‌ریزی در سطح عمومی و آموزش عالی باشد.در حالی که تحول بنیادین در آموزش و پرورش مبتنی بر فرهنگ اسلامی ایرانی مطالبه‌ای است فراگیر که سالیان چندی است که مورد نظر و تأکید رهبر معظم انقلاب هم بوده است.
کلانتر هرمزی افزود: طبق سند ملی آموزش ۲۰۳۰ ایران ملزم به ارائه گزارش سالانه بر اساس شاخص‌های تعیین شده به یونسکو است و اگر بخواهیم براساس سند تحول بنیادین پیش برویم و در مواردی سند ۲۰۳۰ با شاخص‌های سند تحول همسو نباشد این مسئله در حوزه بین‌الملل می‌تواند عناوین و القابی را متوجه ایران کند.