به گزارش مشرق، با وجودی که تحولات میدانی دو جبهه عملیاتی جنوب و شمال سوریه از حساسیت و اهمیت بسیاری برخوردار است، اما تحولات میدانی شرق سوریه نیز اگر مهمتر از دو جبهه شمال و جنوب نباشد، کمتر از آن نیست.
این اهمیت زمانی بیشتر نمود می‌یابد که دریابیم به موازات عملیات ارتش سوریه در شرق این کشور، نیروی بسیج مردمی عراق موسوم به «الحشدالشعبی» نیز عملیات نظامی در جبهه غربی عراق را گسترش داده و هر دو نیرو با هدف تامین امنیت مرزها بسمت مرزهای مشترک درحال پیشروی هستند.
جدیدترین تحولات شرق سوریه
بنابر اذعان گروه‌های تروریستی، ارتش سوریه جمعه گذشته موفق شد، منطقه «مثلث ظاظا» در شرق منطقه «السبع بیار» در حومه شرقی استان حمص را آزاد کند.
آزادسازی «مثلث ظاظا» که حومه شرقی استان حمص را از حومه شرقی استان ریف دمشق جدا می‌کند، بمعنای تامین امنیت محل تقاطع سه بزرگراه بین‌المللی ارتباط دهنده سه کشور عراق، سوریه و اردن توسط ارتش سوریه است.
این درحالی است که ارتش سوریه پیشتر موفق شده بود، معدن «المشیرفه» جنوبی در حومه شرقی استان حمص را آزاد و پوشش آتش خود بر جاده ارتباطی روستاهای جباب حمد، رسم حمیدة، خربة السبعة، هبرة الغربیة و هبرة الشرقیة در حومه شرقی شهر حمص را تقویت کند.
آزادسازی ۱۸۰ کیلومتر ظرف ۱۰ روز
با استفاده از غفلت محور ضدسوری و مشغول بودن این محور در جبهه‌های شمالی و جنوبی، ارتش سوریه عملیات گسترده‌ای را در شرق سوریه آغاز کرد و ظرف ۱۰ روز تا عمق ۱۸۰ کیلومتری بادیه شام پیشروی کند.
اگر بخواهیم، خط سیری برای عملیات ارتش سوریه ترسیم کنیم، باید گفت عملیات ارتش سوریه از شهرک «عدرا»، در ریف دمشق آغاز شده و پس از گذشتن از شهرک «الضمیر» و فرودگاه نظامی آن و گذر از فرودگاه «سین» به منطقه «المثلث» در مرکز بادیه شام ادامه می‌یابد.
این خط مسیر خود را از منطقه «السبع بیار» ادامه داده با قطع کردن «ظاظا» به منطقه «بتنا» می‌رسد که یک ایستگاه مانده به منطقه «التنف» در مرزهای مشترک سوریه و عراق است.
اهداف عملیات بادیه شام
اهداف متعددی برای عملیات ارتش سوریه در شرق این کشور و پیشروی در بادیه شام متصور است که مهمترین آنها شامل موارد زیر است.
یک: این پیام به آمریکا و ائتلاف بین‌المللی که ارتش سوریه و نیروهای متحدین هرگاه اراده کنند، از این قدرت برخوردارند که هر نقطه از خاک سوریه را به کنترل خود درآورده و حاکمیت خود را بر آن اعمال کنند و هیچ قدرتی یارای ایستادگی و مقاومت در برابر آنها را ندارد، لذا عدم عملیات در برخی جبهه‌ها بمعنای ضعف و ناتوانی آنها نیست، بلکه بمقتضای اولویت‌های میدانی است.
دو: تامین امنیت بادیه شام و پایان دادن به بهانه‌جویی‌های اردن که با دستاویز قرار دادن تهدید امنیت این کشور از سمت بادیه شام توسط «داعش» از ورود به عرصه میدانی سوریه سخن گفته بود
سه: پایان دادن به اشغال چند ساله مناطق شرقی سوریه شامل دشت فرات و مناطق هم مرز با عراق، به جز بخش‌هایی از شهر «دیرالزور» و حومه آن به دلیل شرایط خاص حاکم بر این شهر توسط گروه‌های تروریستی و باز گرداندن آنها به دامان وطن
چهار: تلاش دمشق برای برهم زدن مجدد معادلات میدانی و محاسبات جدید ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا
به این ترتیب، عملیات ارتش سوریه درحالی که کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با شهر مرزی التنف فاصله دارد، در دو محور اصلی همچنان دنبال می‌شود:
- امتداد بزرگراه بین‌المللی دمشق – بغداد
- حومه شهر «تدمر» در استان حمص به ویژه محور شرقی تدمر
استحکامات و مهمات رسیده به منطقه نیز تاکید می‌کند، این عملیات‌ها تا آزادسازی نقاط مرزی مشترک بین دو کشور سوریه و عراق ادامه خواهد یافت.
با توجه به این دو حقیقت که اغلب گروه‌های مسلح شرق سوریه مورد حمایت آمریکا هستند و آمریکا به هر طریق از ارتباط زمینی دمشق و بغداد جلوگیری خواهد کرد، این سوال مطرح می‌شود که واکنش ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا در قبال عملیات ارتش سوریه و پیشروی نیروهای سوری بسمت مرزهای شرقی چیست؟
نبردهای آن سوی مرزها
به موازات پیشروی ارتش سوریه بسمت مرزهای شرقی، آنسوی مرزها در خاک عراق، نیروهای «الحشدالشعبی» این کشور به نبردهای خود در راستای آزادسازی شهر «موصل» مرکز استان «نینوی» و پیشروی بسمت مناطق مرزی غرب عراق ادامه می‌دهند.
جدیدترین گزارش‌ها از موفقیت الحشدالشعبی در آزادسازی منطقه «قیروان» در جنوب غربی شهر راهبردی «تلعفر» حکایت دارد. با آزادسازی قیروان هدف بعدی الحشدالشعبی ناحیه «البعاج» خواهد بود.
اما همزمان با این عملیات «فرماندهی عملیات الانبار» نیز از آغاز عملیات پاکسازی محور جنوبی بادیه الانبار خبر داد که مرحله اول این عملیات با آزادسازی منطقه «الرطبه» همراه بود.
پس از آزادسازی الرطبه، «حیدر العبادی»، نخست وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در سخنانی با اعلام اینکه ارتش این کشور برنامه کاملی برای تأمین امنیت مرز عراق با سوریه و اردن دارد، آزادسازی مناطق «عنه» و «راوده» تا مناطق مرزی مشترک با سوریه را هدف بعدی ارتش و نیروهای نظامی عراق دانست.
«ابومهدی المهندس»، نایب رئیس کمیته الحشدالشعبی نیز طی تصریحاتی اظهار داشت: آزادسازی قیروان مرحله دوم عملیات آزادسازی غرب موصل شمرده می‌شود که هدف آن در دست گرفتن کنترل مرزهای مشترک بین عراق و سوریه و بستن آن به روی داعش است.
موضع ائتلاف بین‌المللی و آمریکا
عملیاتی که الحشدالشعبی در مرزهای غربی عراق و ارتش سوریه در مرزهای شرقی سوریه آغاز کرده‌اند، یک هدف اساسی را دنبال می‌کند و آن بستن مرزهای این کشورها به روی داعش و محاصره این گروه در منطقه‌ای است که جز تسلیم یا مرگ گزینه دیگری پیش رو نداشته باشد.
این عملیات به این جهت حائز اهمیت بسیار است که دریابیم، از ۶۱۲ کیلومتر مرز مشترک بین عراق و سوریه ۳۵۰ کیلومتر آن در تصرف داعش است و از روستای الباغوز، در غرب استان الأنبار، از توابع ناحیه رود فرات آغاز می‌شود که نقطه مقابل آن منطقه البو کمال، در استان دیرالزور سوریه است.
این خط مرزی در خاک عراق بعد از عبور از مناطق قائم، وادی الأبیض، عکاشات، معادن فسفات، بیابان سفلی الأنبار به استان نینوی رسیده از مناطق الجزیرة و البعاج نیز عبور کرده در منطقه ربیعة پایان می‌یابد.
اما با توجه به راهبرد جدید آمریکا در عراق (ادامه حضور نظامی پس از آزادسازی موصل و مرحله پساداعش) و سوریه (گسترش حضور نظامی در شمال و جنوب سوریه) این سوال مطرح می‌شود که آیا آمریکا اجازه تلاقی الحشدالشعبی و ارتش سوریه در مرزهای مشترک و تامین امنیت آنها و پایان دادن به موجودیت داعش در این مناطق را خواهد داد؟
شواهد امر تاکید می‌کند، آمریکا به دلایل زیر مانع این تلاقی خواهد شد:
- محور دیرالزور از مهمترین محورهای شرق سوریه است که آمریکا نگاه ویژه‌ای به آن دارد، دلیل این مدعا عملیات نظامی و هلی‌برن متعدد نظامیان آمریکایی در استان دیرالزور است که نشان می‌دهد، تحولات جاری در این استان به دقت توسط واشنگتن رصد می‌شود و برای آن برنامه‌هایی ریخته شده است
- در دست داشتن کنترل گذرگاه مرزی التنف، حلقه ارتباط سه کشور سوریه، عراق و اردن از جمله تاکیدات میدانی آمریکا در سوریه است، به ویژه اکنون که تحرکاتی را در اردن با هدف فعال کردن جبهه جنوبی سوریه آغاز کرده است
لذا بعید است واشنگتن اجازه تلاقی الحشدالشعبی و ارتش سوریه در مرزهای مشترک بین عراق و سوریه را دهد، مگر آنکه درپی اهدافی مقطی از این اقدام باشد.
پیش‌دستی الحشدالشعبی
عملیات الحشدالشعبی در جنوب بادیه الانبار که گام اول آن با آزادسازی منطقه قیروان و حرکت بسمت البعاج در نزدیکی مرزهای غربی عراق همراه بود، تنها بمعنای داشتن درک درست از اهداف آمریکا در بادیه الانبار و پیش‌دستی بر آن در عملیات نظامی در این منطقه نداشت، بلکه مفهوم برهم زدن محاسبات آمریکا در غرب عراق و شمال شرقی سوریه را داشت.
الحشدالشعبی می‌دانست، هدف آمریکا از نفوذ در بادیه الانبار، متصل کردن مناطق غربی عراق به مناطق شمال شرقی سوریه است که در کنترل کُردهای تحت فرمان واشنگتن هستند.
راهبرد آمریکا دادن اجازه تاخت و تاز داعش در مناطق بیابانی الانبار، ترسیم سیمایی ناامن و خطرناک از منطقه، استقرار در آن به بهانه برقراری امنیت و سرانجام احداث پایگاه‌های نظامی برای هموار کردن زمینه حضور دائمی در عراق است.
نفوذ در مناطق قیروان و البعاج، آغاز پیاده‌سازی این سناریو بود که الحشدالشعبی با عملیات خود در واقع راه را بر اجرای آن و اتصال حسکه سوریه به الانبار عراق قطع کرد.
بهمین دلیل آمریکا مخالف مشارکت الحشدالشعبی در عملیات آزادسازی استان‌های نینوی و الانبار از جمله ناحیه تلعفر است، همچنین بهمین دلیل است که فرماندهان الحشد تاکید می‌کنند، عملیات این نیرو هرچه بسمت مناطق مرزی بین عراق و سوریه نزدیک می‌شود، سخت‌تر می‌شود چون رویارویی‌های به داعش محدود نمی‌شود، بلکه غیرمستقیم ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا را در برمی‌گیرد.