به گزارش مشرق، روزنامه اینترنتی «آر. ب.کا» روسیه در تحلیلی علت و عواقب تصمیم "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا برای خروج از توافقنامه پاریس در خصوص آب و هوا را بررسی کرده است.
توافقنامه آب و هوایی پاریس چیست؟
توافقنامه پاریس در سال ۲۰۱۵ و در پایان کنفرانسی دو هفته ای در حومه پایتخت فرانسه منعقد شد. در مراسم آغازین این کنفرانس رهبران جهانی، از جمله "باراک اوباما" رئیس جمهوری آمریکا، "آنگلا مرکل" صدراعظم آلمان، "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه، "شی جین پینگ" رئیس جمهوری چین و دیگران حضور داشتند که همگی از مسئولیت تاریخی نسل کنونی برای ممانعت از ادامه گرم شدن کره زمین صحبت کردند. به همین منظور نیز در نهایت توافقنامه ای به تصویب رسید که جایگزین پروتکل کیوتو مصوبه سال ۱۹۹۷ شد که کشورها را موظف به کاهش یا با ثبات کردن انتشار گازهای گلخانه ای می کرد.
در آغاز این مذاکرات رئیس جمهوری روسیه وعده داد که بدون توجه به نتیجه این کنفرانس و حتی در صورت شکست آن، روسیه در هر صورت تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانه ای در این کشور را تا شاخص ۷۰ درصد، بر اساس سطح آن در سال ۱۹۹۰، کاهش خواهد داد. ۱۹۵ کشور جهان از سند نهایی که در این کنفرانس به توافق رسید و به نخستین توافقنامه جهانی در خصوص آب و هوا تبدیل شد، حمایت کردند و ۱۴۵ کشور، از جمله آمریکا، تا این لحظه این توافقنامه را در پارلمانهای خود به تصویب رسانده اند.
"الکساندر بدریتسکی" نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه در امور آب و هوا به این روزنامه گفته است، این توافقنامه تنها در سال ۲۰۲۱ به اجرا گذاشته خواهد شد. فعلا حتی مکانیزمی برای تحقق آن تهیه نشده است. توسعه کشورهای امضاء کننده آن تا پایان سال ۲۰۱۸ به اتمام خواهد رسید.
هدف اصلی این توافقنامه، ممانعت از رشد درجه حرارت متوسط در کره زمین از حدود ۱، ۵ درجه سانتیگراد با توجه به شاخصهای مربوطه از دوران پیش از صنعتی شدن است. این سند کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و تخصیص ۱۰۰ میلیارد دلار در سال به کشورهای در حال توسعه برای حل و فصل مشکلات محیط زیستی را در نظر گرفته است. بعد از سال ۲۰۲۵ هم برنامه ریزی شده تا این کمک مالی افزایش پیدا کند.
البته توافقنامه پاریس از لحاظ حقوقی التزام آور نیست. ایالات متحده آمریکا در این توافقنامه، برعهده گرفته که تا سال ۲۰۲۵ انتشار گازهای گلخانه ای در این کشور را به میزان ۲۸-۲۶ درصد از سطح آن در سال ۲۰۰۵ کاهش دهد و تا سال ۲۰۲۰ نیز ۳ میلیارد دلار به کشورهای فقیر کمک کند. آمریکا بعد از چین، دومین منشاء انتشار گازهای گلخانه ای در جهان است. بر اساس اطلاعات کمیسیون اروپایی، در سال ۲۰۱۵ گازهای گلخانه ای منتشره در آمریکا بیش از ۵ تن بوده که به تنهایی بیشتر از کل گازهایی است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا منتشر می کنند. بر اساس توافقنامه پاریس، کشور چین، برعکس، این حق را بدست آورده که تا سال ۲۰۳۰ سطح انتشار گازهای گلخانه ای خود را کاهش ندهد.
چرا ترامپ از این توافقنامه خارج شد؟
پنج شنبه گذشته، اول ماه ژوئن، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که تصمیم گرفته تا از توافقنامه آب و هوای پاریس خارج شود، برای اینکه وظیفه وی «دفاع از آمریکا و شهروندان آن» است و به گفته دونالد ترامپ، توافقنامه پاریس به نفع سایر کشورهاست و نه ایالات متحده، برای اینکه این سند مسئولیت مالی و اقتصادی سنگینی را بر عهده این کشور گذاشته است. ترامپ همچنین آماری را بیان کرد که بر اساس آن اجرای تعهدات این توافقنامه برای آمریکا به منزله از دست دادن ۲، ۷ میلیون فرصت شغلی تا سال ۲۰۲۵ و همچنین ۴۴۰ هزار فرصت صنعتی در داخل کشور است. وی افزود: «و این چیزی نیست که ما به آن نیاز داشته باشیم. »
این مسئله برای دونالد ترامپ پذیرفتنی نیست که چین بتواند انتشار گازهای گلخانه ای را تا ۱۳ سال دیگر ادامه دهد و هند میلیاردها دلار دریافت کند و بتواند انتشار این گازها را تا سال ۲۰۲۰ ادامه دهد.
رئیس جمهوری آمریکا از این موضوع هم شکایت دارد که آمریکا هم اکنون نیز حدود ۱ میلیارد دلار به بنیاد آب و هوای سبز که برای کمک به کشورهای در حال توسعه تشکیل شده، کمک مالی کرده، در حالیکه هیچ کشوری به این میزان در این زمینه هزینه نکرده است.
البته دونالد ترامپ برغم تصمیم برای خروج از توافقنامه پاریس اعلام آمادگی کرده که اگر مذاکرات برای رسیدن به توافقات جدیدی آغاز شده و یا شروط جدیدی برای آمریکا در نظر گرفته شود، حاضر است به این توافقنامه بازگردد، ولی به گفته وی، اگر چنین اتفاقی هم نیفتد، برای آمریکا بسیار خوب خواهد بود.
جهان به تصمیم آمریکا چه واکنشی نشان داد؟
رئیس جمهوری آمریکا قبل از اعلام خروج از توافقنامه پاریس با "ترزا می" نخست وزیر انگلیس، "امانوئل ماکرون" رئیس جمهوری فرانسه، "آنگلا مرکل" صدراعظم آلمان و "جاستین ترودو" نخست وزیر کانادا تماس تلفنی برقرار کرده و آنها را در خصوص ادامه همکاریها در زمینه محیط زیست مطمئن ساخت. با این وجود، بعد از اعلام خروج آمریکا، رهبران فرانسه، آلمان و ایتالیا در بیانیه مشترکی اعلام کردند که توافقنامه پاریس، «غیرقابل جایگزین» است.
"ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه نیز این تصمیم را محکوم کرد و در اجلاس بین المللی اقتصادی سنت پترزبورگ گفت: «می شد از این توافقنامه مهم خارج نشد، برای اینکه این یک سند اصولی است. این امکان وجود داشت که وظایف آمریکا تغییراتی پیدا کند. » البته وی یادآور شد که ترامپ از ادامه همکاریها در زمینه رفع مشکلات آب و هوایی و زیست محیطی صرف نظر نکرده است.
بسیاری از مقامات کشورهای جهان و مسئولان سازمانهای بین المللی از تصمیم ترامپ برای خارج کردن آمریکا از توافقنامه پاریس در مورد آب و هوا انتقاد کردند. "باراک اوباما" رئیس جمهوری سابق آمریکا که از جمله طرفداران اصلی این توافقنامه بود، در انتقاد از این اقدام ترامپ گفت: «دولت جدید به آن دسته از کشورهایی پیوسته که آینده را تکذیب می کنند. »
خروج آمریکا چه معنایی برای روسیه دارد؟
روسیه توافقنامه پاریس را امضاء کرده، ولی هنوز آن را به تصویب نرسانده است. به گفته "الکساندر بدریتسکی" مشاور ولادیمیر پوتین، «در حال حاضر کار بر روی آماده سازی شرایط برای تصویب این سند جریان دارد، ولی در ابتدا باید راهکاری برای توسعه تولید کم کربن، برنامه ای برای انطباق قوانین و اقداماتی ضروری برای اجرای این توافقنامه و وظایف برعهده گرفته شده، انجام شود. »
این مقام روس افزوده است: «خارج شدن آمریکا از توافقنامه پاریس برای روسیه تغییری در وضعیت نمی دهد. ما راهکار خود در این راستا را ادامه خواهیم داد و با کشورهای علاقه مند در این زمینه نیز همکاری خواهیم داشت. »
به گفته بدریتسکی، روسیه بر اساس توافقنامه آب و هوای سازمان ملل، جزو دسته کشورهای دارای اقتصاد انتقالی است و به همین دلیل تعهداتی در زمینه تامین مالی بنیاد آب و هوای سبز ندارد. ولی این کشور بطور داوطلبانه ۱۰ میلیون دلار به طرح آب و هوایی کمک به کشورهای در حال توسعه کمک مالی کرده است.
"آندری سوزدالتسیف" کارشناس مدرسه عالی اقتصاد مسکو اطمینان دارد که خروج آمریکا از این توافقنامه به آن منجر خواهد شد که صدا و نظرات روسیه در مباحثات بین المللی در زمینه تغییرات آب و هوا، بهتر از گذشته شنیده شود. به گفته وی، روسیه هنوز توافقنامه پاریس را تصویب نکرده، برای اینکه این سند بیشتر جنبه سیاسی دارد تا زیست محیطی. روسیه به خوبی درک می کند که این سند تا چه اندازه دربرگیرنده بلندپروازهای برخی شرکای غربی است و مسکو قصد ندارد فعلا وارد این بازی شود.
چه چیز در واقع تغییر خواهد کرد؟
برغم خروج آمریکا، تقریبا ۲۰۰ کشور همچنان نسبت به این توافقنامه پایبند باقی مانده اند. بر اساس اصول این توافقنامه، آمریکا باید تا سال ۲۰۱۹ منتظر بماند تا بتواند رسما از توافقنامه پاریس خارج شود و خود روند خروج نیز یک سال بطول خواهد انجامید. بنابراین با توجه به زمانبری این روند، ادامه عضویت آمریکا در این توافقنامه، یکی از موضوعات داغ مبارزات انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ خواهد بود.
البته شرکتهایی که در زمینه صادرات فعالیت دارند، ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند، همچنین تعرفه گمرکی برای واردات در زمینه کالاهای مرتبط با انتشار گازهای گلخانه ای هم ممکن است افزایش یابد. ولی از طرف دیگر تصمیم برای خارج شدن از توافقنامه پاریس در مجموع می تواند اعمال فشارهای داخلی بر دولت ترامپ از سوی طرفداران تجدیدنظر در سیاست زیست محیطی وی را کاهش دهد.
به عقیده "آندری بلویوسف" مشاور رئیس جمهوری روسیه در زمینه محیط زیست، خروج آمریکا فعلا تنها «آسیب احساسی و اخلاقی» به این توافقنامه وارد کرده است. تنها نتیجه این خروج، فعلا خوداری از تامین مالی بنیاد آب و هوای سبز است. وی افزود: «البته کاملا مشخص است که بدون مشارکت آمریکا توافقنامه پاریس چندان کارآیی نخواهد داشت، برای اینکه آمریکا بزرگترین عامل انتشار گازهای گلخانه ای در جهان است. »
"ولادیمیر چوپروف" کارشناس محیط زیست و رئیس برنامه انرژی «اصول روسیه» نیز به این روزنامه گفته است: «ترامپ عملا در جهت مخالف روند فناوریهای هدفمند حرکت می کند، در شرایطی که همه جهان به سمت راههای جدید فناوری پیش می روند. این تصمیم هیچ انگیزه اقتصادی پشت سر نداشته و دقیقا به ضرر اقتصاد آمریکا تمام خواهد شد. »
این کارشناس توضیح داد که در ایالات متحده انرژیهای تجدیدپذیر با فراز و نشیب در حال رشد است و فرصتهای شغلی در این کشور را نیز تامین می کند. برخلاف انرژی زغال سنگی که ترامپ به خاطر آن از توافقنامه پاریس خارج شده، سهم آن در تولید ناخالص ملی آمریکا بسرعت در حال سقوط است. بدین ترتیب رئیس جمهوری آمریکا عملا توسعه انرژیهای تجدیدپذیر را در معرض خطر قرار داده و در این عرصه در حقیقت راه را برای کشورهایی مانند چین، هند و اتحادیه اروپا هموار می سازد.