به گزارش مشرق، در سپتامبر ۲۰۱۵ (شهریور ۹۴)، اهداف دستور کار مبانی توسعه پایدار ۲۰۳۰ که ۱۷ هدف اصلی و ۱۶۹ هدف فرعی دارد جهت اقدام عملی همه کشورها برای تحقق حکومت یک‌پارچه در سازمان ملل ارائه شد. ایران نیز از کشورهای شرکت کننده در این اجلاس بود که متعهد به اجرای این سند شد و پس از آن سند ملی آموزش ۲۰۳۰ جمهوری اسلامی ایران با مدیریت و برنامه‌ریزی دفتر یونسکو در ایران با تشکیل ۳۰ کارگروه تخصصی تدوین و آماده و در تاریخ ۲۰ آذر ۹۵ رونمایی شد.
رهبران کشورهای عضو سازمان ملل، در سپتامبر ۲۰۱۵ در اجلاس عالی‌رتبه سازمان ملل تعهد کردند دستور کار جهانی توسعۀ پایدار ۲۰۳۰ را در سیاستگذاری‌های کلان خود در سطح ملی از اول ژانویه سال ۲۰۱۶ اجرایی کنند، براین‌اساس در بخش اهداف آموزشی موضوع آموزش و یادگیری مادام‌العمر باکیفیت، برابر و فراگیر برای همه با محوریت یونسکو تعیین شده که ایران نیز متعهد به اجرای آن است. مؤلفه‌های کلیدی در برنامه آموزش ۲۰۳۰ عبارتند از: برابری و فراگیر بودن، دسترسی برابر، عادلانه و باکیفیت، برابری جنسیتی، کیفیت آموزش و یادگیری مادام العمر.
در چارچوب عمل ۲۰۳۰ به واژه‌هایی همچون شهروند جهانی و برابری جنسیتی اشاره شده است که این مباحث از سوی برخی صاحب‌نظران و کارشناسان به‌ویژه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد نقد است و حتی برخی معتقدند که تصویب و اجرای این سند دگرگونی‌های بسیاری را در آموزش کشور ایجاد خواهد کرد که از جمله آن می‌توان به حذف کلیشه‌های جنسی و ارائه آموزش‌های جنسی به کودکان و حذف برخی مفاهیم قرآنی و ارزشی از کتاب‌های درسی به‌بهانه ترویج صلح و نبود خشونت اشاره کرد.
هرچند در سند ۲۰۳۰ در بخش آموزش پیش‌دبستانی و ابتدایی مشخصاً ذکر شده است که اغلب شاخص‌های سند ملی آموزش ۲۰۳۰ همان شاخص‌هایی است که در اسناد فرادستی نظام آموزشی کشور ایران از قبل تعیین شده‌اند، حال سؤال این است که؛ با وجود داشتن سند تحول چرا تلاش‌ها معطوف بر اجرای آن نیست؟
رهبر معظم انقلاب در دیدار با فرهنگیان به‌مناسب هفته معلم با اشاره به سند آموزش ۲۰۳۰ اشاره کردند: جمهوری اسلامی ایران تسلیم سندهایی مانند ۲۰۳۰ یونسکو نخواهد شد. به‌چه‌مناسبت یک مجموعه به‌اصطلاح بین‌المللی که قطعاً تحت نفوذ قدرت‌های دنیاست این حق را داشته باشد که برای ملت‌های دنیا تکلیف مشخص کند؟ اصل کار غلط است اینکه سندی را امضا کنیم و بعد بیاییم بی‌سروصدا آن را اجرا کنیم، نخیر، مطلقاً مجاز نیست.
رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانشجویان در تاریخ ۱۷ خرداد ۹۶ نیز مسئله «استقلال» را بسیار مهم، و موضوع سند ۲۰۳۰ را در همین چارچوب قابل ارزیابی دانستند و خاطرنشان کردند: برخی می‌گویند "ما در این خصوص تحفظ داده‌ایم و گفته‌ایم فلان بخش آن را قبول نداریم"، در حالیکه حتی اگر هیچ مورد واضحِ خلاف اسلام در آن وجود نداشت، باز هم نظام آموزشی نباید در بیرون از کشور نوشته شود، حال آنکه موارد خلاف اسلام نیز در آن سند وجود دارد و برداشت افرادی که خیال می‌کنند ما در این موضوع گزارشهای درستی نگرفته‌ایم، برداشت درستی نیست.
حضرت آیت الله خامنه‌ای تأکید کردند: اینجا ایران و جمهوری اسلامی است و این ملت، ملت بزرگی است، چرا باید چند نفر در یونسکو یا سازمان ملل، نظام آموزشی ما را بنویسند؟
برای بررسی ابعاد سند توسعه پایدار ۲۰۳۰ با خرازانی از کارشناسان حوزه آموزش‌وپرورش به گفت‌وگو نشستیم.
* دلیل اصلی امضای سند ۲۰۳۰ با این عجله و بدون بررسی‌های کارشناسی در نهادهای قانون‌گذار کشور چیست؟
* خرازانی: سوال اساسی از مسئولان این است، چرا زمانی که سند ۲۰۳۰ را می‌نوشتند از معلمان نظر خواهی نکرده و پنهانی آن را امضا کردند. چرا این سند در اختیار فرهنگیان و صاحب نظران قرار نگرفت تا اشکالات آن مشخص شود و هم‌اکنون آموزش و پرورش تا این حد تحت فشار نباشد.
متاسفانه برخی معلمان هنوز نمی‌دانند سند تحول بنیادین چه محتوا و اهدافی دارد چون از آنها نخواسته‌‌اند این سند را دقیق بخوانند، چه زمانی آموزش و پرورش از معلمان خواست تا نظر خود را در رابطه با بندهای سند تحول بگویند.
در رابطه با سند آموزش ۲۰۳۰ نیز اینگونه است، وزیر آموزش و پرورش وقت آن را امضا کرده است اما چرا محتوای سند را در اختیار عموم فرهنگیان قرار ندادند تا اشکالات آن مشخص شود. اگر یک میلیون معلم سند آموزش ۲۰۳۰ را مطالعه می‌کردند، اشکالاتی که هم‌اکنون مطرح است بسیار کمتر بود و حداقل بیان می‌شد، سند این اشکالات را دارد بنابراین فعلاً آن را امضا نمی‌کنیم تا برطرف شود.
* آموزش تنها بخشی از سند توسعه پایدار ۲۰۳۰ سازمان ملل است
موضوع آموزش تنها بخشی از سند کلی توسعه پایدار ۲۰۳۰ سازمان ملل است که در سپتامبر ۲۰۱۵ تصویب شد و ۱۷ هدف اصلی و ۱۶۹ هدف ویژه با نام دگرگون ساختن جهان ما دارد و در هدف چهارم خود به موضوع آموزش تحت عنوان تضمین آموزش با کیفیت، برابر و فراگیر و ترویج فرصت‌های یادیگری مادام العمر برای همه اشاره می‌کند.
در حقیقت موضوع آموزش قسمتی از طرح بزرگ دگرگون ساختن جهان ما است و قبل از اینکه مسئولان اقدام به امضای بخش آموزشی آن می‌کردند بهتر بود آن را مطالعه می‌کردند چرا که موضوع آموزش ۲۰۳۰ قسمتی از سند کلی توسعه پایدار است که اشکالات اساسی دارد.
* سند آموزش ۲۰۳۰ تفسیرهای فراوانی دارد
* هدف چهارم سند توسعه پایدار ۲۰۳۰ که به موضوع آموزش اشاره می‌کند، چه مواردی را در برمی‌گیرد و مسائل مطرح شده در حوزه آموزش چه تضادهایی را با قوانین و نظام ارزشی کشور دارد؟
* خرازانی: در هدف چهارم که به مسائل آموزشی اشاره دارد نکاتی مطرح می‌شود که قابل تأمل و تفسیر است. اینکه به این آسانی سندی که در هر آن حرف و تفسیر زیاد است را امضا کنیم مانند قضیه برجام است که الان هر کدام از کشورهای ۵+۱ تفسیری از آن دارند.
هدف ۴-۷ در صفحه ۳۶ به موضوع ترویج شیوه‌های زندگی پایدار اشاره دارد اما این مسئله از نظر غربی‌ها و ما چه معنایی دارد؟ مسئولان این بند را تفسیر کرده و بگویند دقیقاً چه معنایی داشته و به دنبال چه اهدافی است؟
همچنین در سند به موضوع ترویج فرهنگ صلح و نبود خشونت اشاره می‌شود، این به چه معناست؟ آیا بدین معناست که اسرائیل را به رسمیت بشناسیم، آیا بدین معناست که شهادت طلبی را به رسمیت بشناسیم یا نه، آیا بدین معناست که در کتاب‌های درسی مباحث ترویج شهادت چون از نگاه غرب به معنای خشونت است، حذف شوند در حقیقت این نکات مبهم بوده و باید روشن شوند.
* در سند به موضوع نقش آموزش‌وپرورش در تربیت شهروند جهانی اشاره شده است، منظور از شهروند جهانی چیست و آیا تربیت این نوع از شهروند با مفهوم حیات طیبه در سند تحول بنیادین در تضاد است؟
* خرازانی: شهروند جهانی در سند آموزش ۲۰۳۰ مطرح است که این مسئله نیز قابل تأمل است، مسئولان آموزش و پرورش باید بگویند تربیت شهروند جهانی به چه معناست؟ یکی از مطالبات جهانی فرقه بهاییت از دستگاه‌های جهانی ترویج شهروند جهانی است چون در تربیت شهروند جهانی فرد را موظف می‌کنیم به تمام فرقه‌ها، ادیان و فرهنگ‌ها احترام بگذارد.
* تربیت شهروند جهانی و قوانین بین‌الملل
در سند آموزش ۲۰۳۰ آمده است شهروند جهانی، احترام به تنوع فرهنگی و مشارکت فرهنگی در تحقق توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ و در تربیت شهروند جهانی موظف هستیم تا فرقه‌های ضاله را نیز به رسمیت بشناسیم.
تربیت شهروند جهانی یعنی تربیت فردی که به تمام قوانین بین‌الملل احترام بگذارد و این افراد باید به قوانین سازمان ملل نیز احترام گذاشته و اسرائیل را به رسمیت بشناسند و شهادت طلبی را خشونت بدانند مگر اینکه مسئولان ایران بگویند ما چنین نگاهی نداریم اما زمانی که سند را امضا کردند باید قید می‌شد منظور ایران از تربیت شهروند جهانی آن چیزی نیست که سازمان ملل مطرح کرده است اما این اتفاق نیفتاده و به نظر می‌رسد سند ۲۰۳۰ بسیار عجولانه امضا شده است.
* نگاه لیبرالی غرب حاکم بر سند ۲۰۳۰
* برخی کارشناسان از بحث آموزش جنسی در سند یاد می‌کنند اما مسئولان آموزش و پرورش آن را نمی‌پذیرند آیا در سند آموزش ۲۰۳۰ به چنین مسائلی اشاره شده است؟
* خرازانی: برای اجرای سند تا سال ۲۰۳۰ باید راهبردهای میانی تعریف شود و راهبردهای میان مدت ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ باید سال به سال اجرا بشوند که پس از امضای سند ۲۰۳۰ توسط کشورها، یونسکو راهبردهای میان مدت را اعلام کره است.
در صفحه ۵ راهبردهای میان مدت به موضوع ترویج آموزش جامع جنسی اشاره شده است و یونسکو از ما خواسته آموزش جامع جنسی را در تعلیم و تربیت ارائه دهیم در حقیقت با امضای سند ۲۰۳۰، موظفیم راهبردهای میانی را نیز اجرا کنیم.
کل محتوای تهیه شده توسط سازمان ملل با عنوان دگرگون ساختن جهان ما کاملاً نگاه لیبرال و غربی دارد و خوب است که افراد قبل از امضای سند می‌دیدند کدام کشورها آن را امضا نکرده‌اند و چرا؟
وقتی کل مطالب را نگاه می‌کنیم موارد مغایری را با اهداف نظام جمهوری اسلامی مشاهده می‌کنیم. سند ۲۰۳۰ ایران را موظف کرده است در بحث‌های فقهی و شرعی مثل ارثیه به قوانین بین‌المللی احترام بگذارد در حالیکه ما در ارث مبانی دینی و فقهی خود را داریم که مورد قبول نظام جمهوری اسلامی است همچنین هدف چهارم که آموزشی است بسیار مهم تلقی شده چرا که می‌تواند کل سند را تحقق بخشد و در این رابطه آمده است: آموزش که هدف چهارم دستور توسعه پایدار۲۰۳۰ است صرفاً به آموزش محدود نمی‌شود بلکه در جهت تحقق دیگر اهدف این پروژه بزرگ مانند بهداشت، تغییر اقلیم و رشد اقتصادی تأثیرگذار است.
در حقیقت با امضای سند آموزش ۲۰۳۰ خود را ملزم کرده‌ایم تا دستورات بین‌المللی را که در برخی موارد مغایر با اهداف جمهوری اسلامی در ابعاد عرفی و شرعی است اجرا کنیم. همچنین باید به این نکته اشاره کنم که وزیر آموزش و پرورش در ارائه برنامه خود به مجلس یکی از برنامه هایش را اجرای سند ۲۰۳۰ اعلام کرد و جای تعجب بود که چرا هیچ فردی اعتراض نکرد و چرا نماینده‌ها متوجه نشدند.
* در بحث تربیت معلم سند آموزش ۲۰۳۰ به چه مواردی اشاره کرده است و استفاده از ظرفیت بین‌الملل در تربیت معلم چه تهدیدات و فرصت‌هایی را به همراه خواهد داشت؟
* خرازانی: در سند ۲۰۳۰ صفحه ۳۷ آمده است، افزایش قابل ملاحظه تامین معلمان واجد شرایط از طریق همکاری‌های بین‌المللی برای تربیت معلم به ویژه در کشورهای در حال توسعه و این مسئله نیز قابل تفسیر است، آیا این موضوع بدین معناست که از خارج کشور استاد برای آموزش معلمان به ایران بیاوریم یا محتوای آنها را در دانشگاه‌های کشور تدریس کنیم یا به معنای آموزش و پرورش تطبیقی است یعنی بررسی کنیم سایر کشورها در بحث آموزش معلمان چه اقداماتی را انجام داده‌اند که اگر خوب بود ما هم انجام دهیم البته اگر منظور این باشد ایرادی ندارد اما اگر هدف آوردن اساتیدی از خارج کشور و حضور آنها در دانشگاه فرهنگیان برای آموزش معلمان باشد، این خطرناک است چرا که این اساتید، مطالبی را که در ذهن خود دارند و به معنای لیبرالی و غربی است به دانشجومعلمان ارائه می‌دهند.
کمیسیون ملی یونسکو در نشست رونمایی از گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۱۶ در تاریخ ۲۱ آذر ۹۵ تأکید می‌کند که یکی از عوامل موثر در حضور موفق کشورها در سطح بین المللی ارائه داده‌ها و اطلاعات است و فعالیت آموزشی بیشماری که در کشور انجام می‌شود باید در قالب پرسش‌های آماری به یونسکو ارائه شود. باید توجه داشت که برای یک کودتا و حمله نظامی فقط داشتن اخبار نظامی کافی نیست باید اخبار آموزشی و فرهنگی آن کشور را هم داشته باشند وما با چه اطمینانی می‌توانیم تمام اخبار و اطلاعات خود را پایش کرده و در اختیار یونسکو بگذاریم و آنها در قبال این مسئله چه چیزی به ایران می‌دهند.
بعضی وقت‌ها یونسکو اعلام می‌کند اگر این کار را انجام دهید این میزان پول به شما می‌دهیم یا این خدمات را در روستاها انجام می‌دهیم، مسئولان ما سند ۲۰۳۰ را به راحتی امضا و مطالبه خاصی را مطرح نکرده‌اند و سند ۲۰۳۰ دائم می‌گوید که باید این کارها را انجام بدهید و حال سؤال این است که اگر آن را امضا نمی‌کردیم چه چیزی را از دست می‌دادیم در حقیقت هیچ مسئله‌ای در سند وجود ندارد که به نفع ایران باشد.
در سند آموزش ۲۰۳۰ به موضوع آموزش بدون نگاه جنسیتی، توسعه آموزش و آموزش رایگان اشاره شده است که تمام این موارد را در سند تحول بنیادین داریم و نیازی نیست که سازمان‌های بین‌المللی به ما دستور بدهند که چه کاری انجام دهیم. سند ۲۰۳۰ ما را ملزم کرده که بعضی از نگاه‌های غربی را در مدارس اجرا کنیم بدون اینکه مشکلی از مشکلات ما حل کند.
اگر سند ۲۰۳۰ باعث می‌شد ایران به لحاظ اقتصادی، آموزشی و فرهنگی یک درجه بالاتر برود می‌‌گفتیم ایرادی ندارد خوب است و اشکالات موجود را برطرف می‌کنیم در حالیکه سند اینگونه نیست و ایران را ملزم به اجرای مواردی می‌کند که برخی آنها کاملاً مغایر با ارزش‌ها و قوانین کشور است.