سرویس سیاست مشرق - الف) بعثه و سازمان حج و زیارت از ابتدای سال جاری تلاشهایی را برای برگزاری مراسم حج تمتع در ماههای پیش رو انجام داده و طی توافقاتی با طرفهای سعودی با سرعت و اصرار فراوان پیگیر اعزام حدود هشتاد هزار زائر ایرانی به مناسک حج تمتع شده و در همین مسیر ضمن نهایی کردن ثبت نام حجاج ایرانی و انجام تشریفات مربوطه، اعلام نموده اند که تا سیزدهم تیرماه مجموعه پزشکی حج را برای تهیه مقدمات لازم به عربستان اعزام خواهند نمود.
ب) در این میان تغییرات در فضای سیاسی داخل و خارج عربستان در چند ماهه اخیر به گونه ای سریع و شدید بوده که ابهاماتی جدی را در مسیر مشارکت حجاج ایرانی در مراسم حج امسال ایجاد نموده و روز به روز افزایش داده و می دهد. اولین و جدی ترین ابهام در این مسیر، وقوع تغییرات جدی در ساختار قدرت درونی خاندان حاکم بر عربستان است. در چند روز گذشته شاهد حذف "محمد بن نایف" از تمامی مناصبش بودیم. او که از قدرتمند ترین چهره های امنیتی و با نفوذ بالا در عربستان (عهده دار مناصبی چون ولی عهد، وزیر کشور،معاون اول نخست وزیر و ...بود) و از نزدیک ترین افراد خاندان آل سعود به سازمانها و مجموعه های امنیتی اروپایی و آمریکایی به شمار می رفت به ناگاه از همه مناصبش عزل و جای خود را به "محمد بن سلمان" داد. محمد بن سلمان که بسیاری از او به عنوان پادشاه حقیقی و سکاندار پشت پرده این روزها در عربستان یاد می کنند بدون اغراق از ضد ایرانی ترین چهره هایی است که نظام سعودی تا کنون به خود دیده و به عنوان نمونه همانی است که مدتی پیش از کشاندن جنگ به داخل ایران سخن گفته بود. جالب این جاست که تقریبا همه مسئولان عالی نظام جمهوری اسلامی این شخص را فردی بی تجربه ، جاهل به سیاست و مسائل بین المللی، خشن و جنگ طلب می دانند! زمانی که مسئولان ایرانی با سعودیها بر سر مسائل حج امسال توافق کردند "محمد بن سلمان" در موقعیت کنونی قرار نداشت حال آن که این روزها او به حاکم بلا منازع عربستان تبدیل شده و ممکن است کار در این کشور به جنگ قدرت درونی و تسویه حسابهای خانواگی نیز برسد. در این حالت این سوال مطرح می شود که "محمد بن سلمان" تا چه میزان به توافقات انجام شده میان مسئولان ایرانی و مقامات سابق سعودی وفادار خواهد بود و اصولا چه ارزشی برای این توافقات قائل است؟
ج) احتمالا پاسخ مسئولان ایرانی حج این است که ما با حاکمیت عربستان (و نه اشخاص) توافق کرده ایم و در عرف بین الملل تغییر افراد تاثیری بر توافقات بین المللی نخواهد گذاشت. البته این سخن در مورد کشورها و نظامهای سیاسی معقول و منطقی تا حدود بسیاری صادق است اما هیچ کارشناس و فرد خبره ای ، وضعیت این روزهای نظام دیکتاتور و به شدت مستبدی مانند عربستان را در پایبندی به توافقات بین المللی تایید نمی کند و مسئولان ایرانی حج پاسخی به این سوال ندارند که اگر مقامات سعودی در هر مرحله از مراسم حج امسال به توافقات مذکور عمل نکردند ابزار مسئولان ایرانی برای وادار کردن سعودیها به پایبندی به توافقات انجام شده چیست؟ مگر مقامات سعودی در حج سال 94 به توافقات بین المللی پایبند ماندند؟
د) فرض کنیم در مراسم امسال نیروهای امنیتی سعودی با یورش به محلهای اقامت حجاج ایرانی تعدادی از مردان و زنان زائر را به اتهامات واهی (مانند تلاش برای ایجاد فتنه مذهبی و یا انجام اقدامات تروریستی و...)دستگیر و به زندان منتقل کنند. در چنین فرضی که در شرایط فعلی عجیب و دور از ذهن نیست واکنش مسئولان بعثه و سازمان حج چیست؟ جز این که اولویت را به اتمام مراسم حج و تلاش برای بازگشت سایر حجاج بدهند؟ اگر مقامات سعودی از طریق اعمال شکنجه و فشار تعدادی از هموطنان زائر را وادار پذیرش اتهامات وارده در برابر دوربینها و رسانه های بین المللی کنند واکنش مسئولان ایرانی چه خواهد بود؟ و اگر خدای ناکرده بر مبنای همان اعترافات اجباری ،تصمیم به اعدام هموطنان ما بگیرند مقامات سازمان حج با کدام ابزار مانع اجرای این تصمیم سعودیها خواهند شد؟ آن هم در وضعیت کنونی که ریاض روابط خود با کشورمان را قطع نموده و هیچ سازوکاری برای ارتباط میان دو کشور در شرایط اضطراری موجود نمی باشد!
و) اگر مقامات سعودی تصمیم به ربودن تعدادی از زائران ایرانی بگیرند ( خصوصا زائرانی مانند شهید رکن آبادی که در موارد علمی و سیاسی و یا امنیتی چهره هایی شاخص به شمار می آیند) و پس از ناپدید شدن این زائران هیچ مسئولیتی را نپذیرند ، دست مقامات بعثه و سازمان حج به کجا بند خواهد بود و دقیقا چه خواهند کرد؟ آیا این عزیزان تضمین خواهند کرد که در فرضهای محتمل فوق ،نیروهای امنیتی سعودی حرمت زائران ایرانی به ویژه نوامیس شیعه را حفظ کنند؟
ز) وضعیت فعلی حاکم بر روابط تهران و ریاض با واژه هایی نظیر مخاصمه و جنگ سرد توصیف می شود. در چنین موردی که روابط دو کشور کاملا قطع بوده و حاکمان جدید سعودی سرمست از حمایت آمریکا حتی به متحد دیروز خود( قطر) رحم نکرده اند عقل و تجربه حکم می کند جان و ناموس هزاران نفر از هموطنانمان را به دست دشمن نسپاریم چرا که عمق کینه و حقد مقامات سعودی ( خصوصا محمد بن سلمان) نسبت به جمهوری اسلامی و شهروندان آن بر همگان آشکار شده و اگر با این وجود زائران ایرانی به حج اعزام شده و با مشکلاتی مانند موارد پیش گفته روبه رو شوند هیچ عقل سلیمی حق را به مسئولان حج ایران نخواهد داد بلکه ایشان را به دلیل ساده دلی مفرط و عدم شناخت موقعیت و زمان مورد انتقاد قرار خواهند داد!
ح) در صورت عزیمت زائران ایرانی به حج تمتع در سال جاری و بروز هر مشکلی برای هموطنان زائر ( از دستگیری و ربایش گرفته تا کشتار و قتل فردی و جمعی) واکنش مقامات بعثه و سازمان حج همانی خواهد بود که پس از کشتار دوسال پیش حجاج ایرانی در " منی" شاهد آن بودیم. محکومیت جنایت در رسانه های داخلی و چند مصاحبه از سوی مسئولان بعثه و سازمان حج و تاکید بر این که مقامات سعودی لیاقت اداره حرمین شریفین را ندارند و تشییع پیکرهای احتمالی زائران شهید و پس از چند روز و سرد شدن ماجرا ،فراموشی همه چیز و تمام!! در این حالت پرونده زائران ربوده یا دستگیر شده هم مشمول مرور زمان می شود و می مانند خانواده هایی که میان سازمان حج و وزارت امور خارجه پاسکاری می شوند تا از پای درآمده و بی خیال سرنوشت عزیزانشان شوند! البته حداکثر اقدام وزارت امور خارجه ما هم در چنین مواردی جز نامه نگاری به دبیر کل سازمان ملل چه بوده و خواهد بود؟
ط) پرسش اساسی مردم ایران و زائرانی که با اعتماد به مسئولان بعثه و سازمان حج ، در سال جاری قصد تشرف به حج را دارند (و البته خانواده های آنان) از مقامات بعثه و دولت جمهوری اسلامی این است که تضمین سلامت جان و ناموس و آبروی حجاج ایرانی در حج سال جاری چیست؟ آیا حاکمان ریاض و وعده های آنها ضمانت معقول و معتبری به شمار می آیند؟ آیا می توان به قول حکومتی که محمد بن سلمان و پدرش در راس آن قرار دارند ،اعتماد کرد؟ آیا این دو به تصمیمات و تعهدات درون تشکیلات و قبیله و خانواده خود پایبند بوده اند که بخواهند به توافقات خود با دولت ایران متعهد باقی بمانند؟ آیا سازمان ملل که با دریافت پول نام رژیم سعودی را از فهرست جنایت کاران علیه بشریت و کودکان پاک کرد و این رژیم را به عضویت و ریاست کمیته های تخصصی حقوق بشر منصوب کرده است ،ضامن سلامتی جان و ناموس زائران ایرانی در حج امسال خواهد بود؟
ی) تقریبا تمامی مسئولان سیاسی و امنیتی و نظامی کشورمان حاکمان ریاض را مسئول و پشتیبان اصلی مجموعه عملیاتهای تروریستی موفق و ناموفق علیه شهروندان و منافع جمهوری اسلامی در یکی دو سال اخیر (از جمله حملات تروریستی در نیمه خرداد سال جاری در حرم امام و مجلس ) معرفی کرده اند. در چنین وضعیتی آیا بعید است که رژیم آل سعود برای ورود چند فرد یا حتی خودرو انتحاری به هتلها و اماکن اقامتی حجاج ایرانی زمینه سازی کند و البته گناه آن را هم به گردن تروریستها بیاندازد و بدون هیچ مسئولیتی، کینه خود نسبت به مردم ایران راعملی کند؟ آیا عاملی وجود دارد که مانع پشتیبانی و حمایت آل سعود از چنین اقداماتی شود؟ وقتی آل سعود برای عملیات تروریستی علیه مردم ایران در تهران زمینه چینی می کند چرا برای انجام چنین عملیاتهایی علیه جان زائران ایرانی در خاک عربستان زمینه سازی و همکاری نکند؟ آیا برای حاکمان سعودی که از صدها عملیات تروریستی علیه اتوبوسهای حامل زائران ایرانی در عراق حمایت مالی و فنی و ...کرده اند ، طراحی و زمینه سازی برای چند عملیات مشابه علیه اتوبوسهای زائران ایرانی در مسیر مدینه به مکه و ....مشکل خواهد بود؟ در صورت بروز چنین عملیاتهایی واکنش مسئولان سازمان حج و بعثه چه خواهد بود؟ و آیا واکنش آنها قربانیان بی گناه چنین عملیاتهایی را زنده خواهد کرد؟
ک) در طول یک سال اخیر شاهد اقدامات خصمانه نظامیان سعودی علیه جان و اموال شهروندان کشورمان در آبهای خلیج فارس بوده ایم (از جمله حملات اخیر به قایقهای صیادان بوشهری در میانه خلیج فارس که منجر به کشته و زخمی شدن دونفر و دستگیری سه نفر از هموطنانمان گردید) و البته در تمامی این موارد پاسخ دولت و دستگاه دیپلماسی ایران به این جنایتها سکوت و نادیده گرفتن و حداکثر صدور چند بیانیه بوده است.( و بماند پرونده گردن زدن چند ایرانی توسط آل سعود در دو سال گذشته که آن هم با سکوت کامل دولت ایران به خیر و خوشی بسته شد!) با توجه به این موارد و همچنین سابقه سیاه آل سعود در کشتار زائران ایرانی در سالهای 1366 و 1394 این سوال جدی مطرح است که آیا آل سعود برای تکرار چنین کشتارهایی در سال جاری از دولت ایران واهمه دارد؟ و آیا قاطعیتی از دولت ایران سراغ دارد که دست به چنین کشتارهایی در مراسم حج امسال نزند؟ علاوه بر این دلائل فراوانی وجود دارد که نشان می دهد محمد بن سلمان امروز شباهتهای فراوانی به صدام در سال 1980 دارد و عربستان نیز از نظر ذخیره سلاح و تجهیزات جنگی و جایگاه و موقعیت سیاسی وضعیتی مشابه عراق در مقطع آغاز جنگ تحمیلی پیدا کرده و با تحریک و هدایت آمریکا و رژیم صهیونیستی به جنگی تمام عیار با جمهوری اسلامی می اندیشد و اقدامات تحریک آمیز سعودیها علیه جمهوری اسلامی در یک سال اخیر را می توان در همین راستا ارزیابی کرد. در چنین فضایی اعزام بیش از هشتاد هزار زائر ایرانی به عربستان تا چه میزان با منطق سازگار خواهد بود نکته ای است که دست اندرکاران حج در جمهوری اسلامی باید پاسخ گوی آن باشند!
ل) به جز موارد فوق نکته قابل تامل دیگری نیز در اعزام زائران ایرانی به مراسم حج امسال وجود دارد و آن حفظ شان و جایگاه و حرمت زائران ایرانی در عربستان است. بدون شک عوامل و ماموران رژیم سعودی و شیوخ وهابی و پیروانشان در سال جاری بیش از سنوات گذشته در توهین و هتک حرمت زائران ایرانی ، آن هم به صورت سازمان یافته تلاش خواهند کرد و حداقل دلیل این مدعا افزایش شدید توهین و افترا به جمهوری اسلامی و اتباع آن در رسانه های وابسته به آل سعود در دو سال اخیر است ( توصیف جمهوری اسلامی با عنوان "صفوی" و کافر و مرتد خواندن شیعیان اهل بیت و خصوصا ملت مومن و انقلابی ایران) و طبیعی است که این تبلیغات مخرب و پر حجم ،تاثیرات جدی بر رفتار ماموران و مزدوران آل سعود و پیروان شیوخ تکفیری –وهابی با زائران ایرانی خواهد داشت و موجب گسترش اهانت و توهین به حجاج ایرانی و افزایش رفتار تحقیر آمیز با آنان خواهد شد و این مهم امری نیست که برای پیروان مکتب "هیهات منا الذله" تحمل پذیر باشد!
م) در چنین شرایطی تصمیم گیری در خصوص اعزام و یا عدم اعزام هموطنانمان به حج تمتع ، بیش از آن که رویدادی اداری و مربوط به سازمان حج و بعثه باشد ، تصمیمی تخصصی در حوزه امنیت ملی نظام جمهوری اسلامی و سلسله مراتب ناظر به آن ( از مقام ولایت فقیه و فرماندهی کل نیروهای مسلح گرفته تا شورای عالی امنیت ملی و ..) محسوب می شود و شایسته است با این نگرش به آن نگریسته شود تا خدای نکرده شرکت در مراسم حج امسال زیانهای جانی و حیثیتی برای نظام جمهوری اسلامی و هموطنان زائرمان به دنبال نداشته باشد و کلام آخر این که وظیفه مجتهدین و مراجع عظام تبیین احکام و افتا در مورد مسائل فقهی است و کشف و تعیین مصادیق از جمله وظایف مکلفین و مقلدین است لذا رجوع این مسئله (اعزام زائران ایرانی به مراسم حج امسال و یا عدم آن) به مجتهدین و مراجع ، امری غیر منطبق با رویه حاکم بر فقه شیعه محسوب می شود.