سرویس جهان مشرق - در کنار اخبار آشکار و تحلیل‌های روزمره در دنیای بین‌الملل، اخباری در لابه‌لای فضای سایبری وجود دارد که یا دیده نمی‌شود و یا کمتر مورد توجه نخبگان، تحلیلگران و مخاطبین قرار می‌گیرد؛ مشرق با استفاده از رصد و منابع خاص، اخبار ویژه دنیای بین‌الملل را برای مخاطبین عرضه می‌کند.
*******
** گذار سیاست خارجی آمریکا از صبر راهبردی اوباما به ادراک راهبردی ترامپ
تحلیلگران صهیونیست گمانه‌زنی‌هایی پیرامون دکترین ترامپ با عنوان «ادراک راهبردی» مطرح کرده‌اند. تحلیلگران امنیتی، دوره ترامپ را آغازی بر پایان «صبر راهبردی» اوباما دانسته و معتقدند ترامپ نشانه‌هایی از اتخاذ دکترین ادراک راهبردی به نمایش گذاشته است. حمله موشکی به سوریه، مقابله جدی و آشکار با کره شمالی برخلاف سه دولت پیشین و فروریختن بمب‌های عظیم در افغانستان به عنوان علائمی از این راهبرد شمرده شده است. در این راستا می‌توان گفت افزایش همکاری‌های تسلیحاتی، حمایت جدی‌تر آمریکا از عربستان در یمن و تلاش برای تحریم‌های گسترده علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز نشانی از گذار از صبر راهبردی به ادراک راهبردی در سیاست خارجی آمریکا ارزیابی می‌شود که این مهم می‌تواند به افزایش تنش‌ها و احتمال بروز درگیری‌های کم شدت در منطقه بیانجامد.
** دست خالی آمریکا برای مقابله با سپاه قدس
مشاور ارشد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا به این نکته اشاره کرده است که سپاه قدس تحت فرماندهی سردار سلیمانی بزرگ‌ترین تهدید علیه منافع آمریکا در سوریه خواهد بود. به اعتقاد او ایران تلاش خواهد کرد سرزمین‌های تحت تصرف داعش را تحت کنترل درآورد و در شرایطی که آمریکا هیچ راهبردی برای مقابله با ایران ندارد، فضا برای این کشور باز خواهد شد. آمریکا باید از روسیه برای محدود کردن فعالیت‌های ایران استفاده کند. مؤلفه اصلی و کلیدی راهبرد جدید آمریکا در سوریه هدف قرار دادن نیروی قدس و شبه‌نظامیان شیعه خواهد بود.
دنیس راس از تحلیلگران مطرح آمریکایی نیز درباره این مسئله گفته است: ترامپ قادر به شکست داعش نیست مگر اینکه پیش از آن در مورد نقش ایران در سوریه به جمع‌بندی برسد. این مهم، ضرورت همکاری هرچه نزدیک‌تر و راهبردی ترامپ و محمد بن سلمان در تقابل با ایران را بیش‌ازپیش جدی ساخته است.
** احتمال استفاده عربستان از ابزار کردی علیه ترکیه
به گزارش منابع آگاه، با افزایش تنش عربستان و قطر و ورود ترکیه به این ماجرا و حمایت آن از قطر در مقابل عربستان، این کشور به دنبال گزینه‌های جدیدی علیه ترکیه از جمله حمایت از جریان‌های کردی برآمده است. این مسئله با یک فضاسازی رسانه‌ای آغاز شده و در کمتر از دو هفته، روزنامه‌های مطرح سعودی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم تحت اشراف حکومت این کشور فعالیت می‌کنند، گفتگوهای مطبوعاتی مهمی با صالح مسلم، رهبر حزب اتحاد دموکراتیک کردی سوریه ترتیب داده و منتشر کرده‌اند. چنانچه پس از چند روز از مصاحبه الریاض سعودی با مسلم که در آن اتهامات و توهین‌ها و اهانت‌هایی به ترکیه صورت گرفته بود، روزنامه الشرق الاوسط نیز گفتگوی جدیدی با وی ترتیب داده که در آن، ترکیه و قطر به شدت مورد اتهام قرار گرفته و از محاصره قطر و اتخاذ گام‌های مستقیم علیه ترکیه استقبال شده است.
صالح مسلم در این گفتگو، از رؤیاهای عثمانی و عرب ستیزی ترک‌ها سخن گفته و از حمایت ترکیه و قطر از داعش و النصره خبر می‌دهد. وی همچنین می‌گوید اردوغان بدبختی‌های زیادی را برای منطقه به ارمغان آورده و حق تأسیس پایگاه نظامی در قطر را ندارد.
این اقدام رسانه‌های سعودی را باید در ذیل سلسله اقدامات دیگری فهم کرد که عربستان از خلال آن، در پی ارسال پیام‌های غیرمستقیم به ترکیه است مبنی بر آن که عربستان ممکن است از حربه کردی علیه آنکارا که در بحران قطر در کنار این کشور ایستاده و نیروی نظامی به این کشور اعزام کرده است، استفاده کند.
هم‌زمان کاربران فعال خلیج (فارس) پست‌هایی را در خصوص ضرورت حمایت از کردها در سوریه و ترکیه و تأسیس دولت کردی در این دو کشور در پاسخ به مواضع ترکیه منتشر کرده‌اند.
از سوی دیگر، به نقل از منابع آگاه، نشستی در شهر حسکه سوریه، میان شخصیت‌هایی از امریکا، عربستان و امارات برای حمایت از تشکیل حکومت خودگردان در شمال سوریه برگزارشده است.
** عبدالله دوم آماده مداخله مستقیم یا نیابتی در سوریه است
ملک عبدالله دوم در مراحل پایانی تدوین برنامه مداخله نظامی در سوریه است. پادشاه اردن که در زمان دیدار دونالد ترامپ از ریاض در ۲۱ می از ائتلاف بین‌المللی اجازه انجام این کار را دریافت داشت، مستقیماً مجموعه تمهیداتی با هدف ایجاد مناطق امن در طرف سوری مرز دو کشور اتخاذ کرده است.
این امر اهمیتی استراتژیک برای ائتلاف دارد زیرا آن‌ها باید مانع از شکل‌گیری ارتباط از تهران تا بیروت شوند. این برنامه توسط محمود فریحات، فرمانده ستاد مشترک ارتش و نیز عدنان عصام الجندی، رئیس جدید سازمان قدرتمند اداره اطلاعات عمومی (General Intelligence Directorate - GID) تدوین شده است؛
به دستور این دو نفر گردان‌های نیروهای ویژه به مرزهای شمالی اردن اعزام خواهند شد تا نیروهایی که از قبل در این مناطق مستقر هستند را تقویت کنند.
سربازان اردنی با کمک مأموران اداره اطلاعات عمومی بار دیگر شبه‌نظامیان متحد به مانند ارتش آزاد سوریه (SFA)را آموزش خواهند داد تا به عنوان یک گروه پیشرو در خاک سوریه وارد عمل شوند. اردن همچنین قصد دارد جامعه دروزی‌ها را در دو طرف مرز مسلح کند.
همه این گروه‌های شبه‌نظامی نسبت به نظام بشار اسد و ایران موضع خصمانه‌ای دارند.
** تنش دیپلماتیک بین امارات و اسرائیل
روابط بین ابوظبی و تل‌آویو که عموماً رو به گسترش بوده است، به ناگاه و پس از اختلافات شدید درباره نحوه اجرای توافقات تجاری بین دو طرف دچار تنش شد. وزارت دفاع اسرائیل اخیراً به صنعتگران اعلام کرده که در قراردادهای آتی با ابوظبی همگی باید از خدمات یک واسطه معین استفاده کنند.
واسطه مورد نظر شرکت آئروناتیکس‌دیفنس‌سیستمز (Aeronautics Defence Systems – ADS) است که متعلق به شاهار کراویتز (Shahar Kravitz) و رونالد لیندی (Ronald Linde)، اهل آفریقای جنوبی، است. دلیل رسمی تصمیم دولت این است که اطمینان حاصل شود تمام معاملات از طریق یک کانال ارتباطی واحد و سری انجام می‌شود و نیز از پراکنده شدن گروه‌های اسرائیلی در سراسر امارات متحده عربی جلوگیری گردد. بااین‌حال، شرکت‌هایی که انتخاب‌نشده‌اند، این اقدام دولت را صرفاً یک پارتی‌بازی نابجا قلمداد می‌کنند.
تصمیم وزارت منجر به نارضایتی ابوظبی نیز شد که عادت داشت به صورت مستقیم با گروه‌های دفاعی فعال در کشور چون البیت (Elbit) و آی‌ای‌آی (IAI) مذاکره کند. امارات خواهان ارائه توضیح از جانب اسرائیل شده است. اسرائیل و امارات دارای روابط رسمی نیستند اما روابط تجاری دوجانبه رشد کرده است. برخی ناظرین مطلع تخمین می‌زنند که قراردادهای دفاعی بین دو کشور ارزش سالیانه‌ای بالغ بر ۲ میلیارد دلار دارند.
ارتباطات در سطح سیاسی توسط محمد دحلان، رئیس سابق تشکیلات جاسوسی فتح که اکنون مشاور محمد بن زاید آل‌نهیان، ولیعهد ابوظبی، است انجام می‌گیرد.
** قاتل چینی جاسوسان آمریکایی و انگلیسی
پس از افشاگری‌های نیویورک‌تایمز در ۲۰ می درباره بازداشت یا اعدام منابع سیا توسط وزارت امنیت کشور چین گوانبو (Guoanbu) برخی از منابع اطلاعاتی از نقش تانگ چائو (Tang Chao)، دستیار ویژه وزیر، خبر داده‌اند. این استاد جاسوسی بسیار مرموز، هماهنگی برای شکار خبرچین‌ها را در وزارت امنیت کشور چین بر عهده دارد.
تحقیقات درباره فساد مالی هنوز هم سلاح مورد علاقه مقامات چینی برای «از بین بردن» عناصری است که برای سرویس‌های اطلاعات خارجی کار می‌کنند. ما جیان (Ma Jian)، نفر دوم سابق وزارت امنیت کشور چین سال گذشته به همین روش دستگیر شد. جیان ریاست اداره هشتم (Department ۸) وزارت را بر عهده داشت که مسئول جاسوسی متقابل «تهاجمی» - به‌عبارت‌دیگر جاسوسی‌های دوجانبه – است.
اما به نظر می‌رسد که فقط شبکه‌های اطلاعاتی آمریکایی در سالیان اخیر نابود نشده‌اند، بر اساس اطلاعات، انگلستان نیز که از زمان تحویل هنگ‌کنگ حضور چندانی در چین نداشت، چندین نفر از خبرچین‌ها و مأموران خود را در سه سال گذشته ازدست‌داده است.
** وزارت کشور مصر تحت‌فشار فزاینده قرار گرفته است
بر اساس اطلاعات منابع ما، مجدی عبدالغفار، وزیر کشور مصر، تحت انتقاد فزاینده محافل امنیتی مصر قرار گرفته است. درحالی‌که قبطی‌های کشور در معرض حملاتی فزاینده قرار گرفته‌اند، بسیاری از افسران ارتش و نیز مقامات اطلاعاتی ارشد درباره ناتوانی وزیر و دستیارانش برای بازبینی رویکرد دولت در نبرد علیه تروریسم – که به نظر این افراد ناکارآمد است – ابراز نارضایتی می‌کنند.
آن‌ها بیش از هر چیز دیگری نگران این واقعیت هستند که بخشی از نیروی انسانی مخابرات [سازمان اطلاعات مصر] درگیر تعقیب خبرچین‌های اخوان در داخل خود وزارت هستند و همین امر باعث تضعیف بیشتر کل سیستم می‌شود. اخیراً دفتر سیا در قاهره نیز به این منتقدین مصری پیوسته و تردیدهایی درباره ظرفیت دولت برای مقابله با افزایش فعالیت جهادی در کشور مطرح کرده است.
عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، از این انتقادات مطلع است اما با توجه به محدودیت‌های سیاسی شدیدی که دارد، تصمیم گرفته با زمان بازی کند. اکنون کنار گذاشتن مجدی عبدالغفار به معنای پذیرش علنی شکست سیاست وی در مبارزه با تروریسم خواهد بود.
** ایران و حماس اختلافاتشان را پایان دادند
هیئتی از ایران و جنبش حماس فلسطین در مذاکراتی شش ساعته برای پایان دادن به اختلافات توافق کردند. دو طرف در ۲۸ می در ضاحیه، در حومه شرقی بیروت، دیدار کردند. این دیدار توسط حزب‌الله و نیز علی برکه، نماینده حماس در لبنان، سازمان‌دهی شد. یحیی سینوار، رهبر جدید حماس در غزه، در آینده نزدیک به تهران و قاهره سفر خواهد کرد.
** جاسوسی اسرائیل از فرانسه
بر اساس اطلاعات بدست آمده، اسرائیل همان «دولت خارجی» است که از اطلاعات ارائه شده توسط یک مقام وزارت دفاع فرانسه بهره برده است. فرانسوا مولینس (Francois Molins)، دادستان پاریس، تحقیقات اولیه درباره این مقام عالی‌رتبه را انجام می‌دهد. درخواست مولینس در اواسط آوریل برای اینکه تعدادی از اسناد اداره کل امنیت خارجی (DGSE) از حالت محرمانه خارج شوند، مورد پذیرش قرار گرفت. وی قصد دارد مشخص سازد که آیا این مقام رده بالای وزارت دفاع مرتکب جرم «خیانت از طریق ارائه اطلاعات به یک قدرت خارجی» - اتهامی بزرگ – شده است یا نه. زمانی که ژان-یوس لو داریان (Jean-Yves Le Drian)، وزیر دفاع بود، فرد متهم با حلقه نزدیک به وی ارتباط داشت.
مقامات و سرویس‌های امنیتی فرانسه، این پرونده را از نزدیک دنبال می‌کنند. تحقیقات چند هفته پس‌ازآن آغاز شد که روزنامه لوموند اطلاعاتی منتشر و اعلام کرد که موساد سعی داشته در یک عملیات اطلاعاتی مشترک بین دو کشور در سال ۲۰۱۰ به سرویس‌های اطلاعاتی فرانسه نفوذ کرده و از این کشور جاسوسی کند.
** چگونه واشنگتن اجازه تهاجم علیه قطر را داد
عربستان سعودی و امارات متحده عربی پیش از اینکه تهاجم دیپلماتیک علیه قطر را آغاز کنند، منتظر ماندند تا دونالد ترامپ در پایان ماه می حمایت از امیر تمیم بن حمد آل‌ثانی را پایان بخشد. در ادامه گزارش اختصاصی ما درباره دیداری که منجر به این گسست شد را می‌خوانید.
به لطف چندین منبع دیپلماتیک و امنیتی حاضر در نشست آمریکا و کشورهای خلیج [فارس] در ریاض در پایان ماه می، می‌توانیم آنچه را که در این دیدار رخ داده و سرنوشت قطر را رقم زد، تشریح کنیم. چند روز پیش از آنکه در ۵ ژوئن عربستان سعودی و ابوظبی و سپس بحرین و مصر، تصمیم به قطع هم‌زمان روابط دیپلماتیک با قطر بگیرند، امیر تمیم بن حمد آل‌ثانی مجبور شد به مجموعه اتهاماتی گوش دهد که دونالد ترامپ علیه وی مطرح کرد.
در این دیدار بسیار تنش‌آلود که در ۲۱ می پشت درهای بسته انجام شد، رئیس‌جمهور آمریکا به گزارش‌های سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا اشاره داشت که طرف مقابل قطری وی را متهم می‌کردند نیروهای اسلام‌گرای جبهه فتح الشام (جبهه النصره سابق) را در سوریه تأمین مالی می‌کند. ترامپ تا جایی پیش رفت که تهدید نمود نام اخوان که تحت حمایت قطر قرار دارد را وارد لیست سازمان‌های تروریستی آمریکا خواهد کرد.
اما علت اصلی اختلاف به موضوع ایران برمی‌گردد. عربستان سعودی و آمریکا، بیش از هر چیز دیگری، از روابط صلح‌آمیز قطر با ایران خشمگین شده‌اند. قطر در میادین عظیم گازی گنبد شمالی پارس جنوبی با ایران سهیم است.
عربستان سعودی برای چندین روز توجهات را به یک دیدار سری در بغداد بین محمد بن عبدالرحمان آل‌ثانی وزیر خارجه قطر و یک مقام ایرانی جلب کرده و به این ترتیب زمینه را برای یورش به قطر فراهم نمود.
امیر تیم پس‌ازاین رویارویی با ترامپ، نشست تیم ارشد سیاسی‌اش شامل محمد بن عبدالرحمان آل‌ثانی، وزیر خارجه، سیف احمد آل‌ثانی، مدیر ارتباطاتی‌اش و عزمی بشاره، مشاور فلسطینی‌اش را برگزار کرد تا پاسخی آماده سازند. این امیرنشین اعتقاد دارد که عربستان سعودی عامل تغییر موضع واشنگتن است. شورای همکاری خلیج [فارس] پیش‌تر و در چند سال اخیر نیز چندین بحران مشابه را تجربه کرده است
** درباره آینده پایگاه العدید سؤالاتی مطرح شده است
پایگاه نظامی العدید، نقطه کانونی تمام عملیات‌های آمریکا در خاورمیانه، همیشه به عنوان بیمه عمر قطر در منطقه عمل کرده است. این پایگاه مقر اصلی قرارگاه فرماندهی مرکزی آمریکا است (US Central Command - CENTCOM) و تمام عملیات‌های نظامی آمریکا در منطقه، شامل افغانستان، عراق و یمن از آنجا هدایت می‌شوند. بااین‌حال، متعاقب تهاجم اخیر دیپلماتیک علیه قطر صداهایی در واشنگتن به گوش می‌رسد که خواهان انتقال این پایگاه به مکان دیگری هستند.
دنیس راس (Dennis Ross)، دیپلمات ارشد سابق که مشاور ویژه هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین آمریکا بود، چندین بار در تلویزیون عربستان اعلام کرده که تمام احتمالات می‌توانند بررسی شوند، بالاخص انتقال قرارگاه فرماندهی مرکزی به عربستان.
اد رویس (Ed Royce)، رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا و رابرت گیتس (Robert Gates)، وزیر پیشین دفاع که به امارات نزدیک است، در کنفرانسی که در اواخر ماه می در بنیاد دفاع از دموکراسی (Foundation for Defense of Democracy - FDD) برگزار شد به طور مستقیم سؤال کردند که آیا بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا باید در قطر باقی بماند یا نه. رویس افزود که در حال آماده‌سازی طرحی برای تحریم کشورهایی است که به سازمان فلسطینی حماس و نیز نهادهای مرتبط با گروه اخوان کمک مالی ارائه می‌کنند. این طرح مستقیماً قطر را هدف قرار داده است.
** صنایع نظامی عربستان سعودی بر توسعه پهپادهای رزمی متمرکز می‌شود
بخش اعظم قراردادهای دفاعی که در سفر اخیر ترامپ به عربستان سعودی اعلام شد یادداشت تفاهم‌های غیرالزام‌آور بودند. بااین‌حال، تأسیس صنایع نظامی عربستان سعودی (SAMI) که تنها چند روز قبل از سفر ترامپ اعلام شد، می‌تواند وضعیت را واقعاً تغییر دهد.
چندین ماه پیش، محمد بن حمد الماضی تأسیس این سازمان تسلیحاتی دولتی جدید و بزرگ را که از همتایش در امارات متحده عربی الگوبرداری شده است، طرح‌ریزی کرد.
الماضی ریاست شرکت دولتی صنایع نظامی (Military Industries Corp - MIC) و نیز شرکت انتقالی موسسه عمومی صنایع نظامی (General Establishment for Military Industries) را بر عهده دارد که ستون فقرات شرکت صنایع نظامی عربستان سعودی (SAMI) را فراهم خواهد کرد.
زمانی که ملک سلمان بن عبدالعزیز در اوایل سال ۲۰۱۵ بر تخت نشست، محمد بن سلمان، وزیر دفاع، قصد داشت این سازمان را در مرکز قراردادهای تسلیحاتی بزرگ با شرکت‌های خارجی قرار دهد. نخستین سرمایه‌گذاری‌های صنایع نظامی عربستان سعودی (SAMI) بر توسعه تکنولوژی رصد و پایش و نیز پهپادهای رزمی متمرکز خواهد بود.
** پوتین حمایت از ژنرال حفتر را افزایش می‌دهد
کرملین در حال تقویت حمایتش از خلیفه حفتر، یکی از طرف‌های اصلی در جنگ داخلی لیبی، است.
بر اساس گزارش منابع ما، روسیه چندین فروند هواپیماهای جنگی شامل میگ-۲۷ به این ژنرال شورشی اهداء کرده است.
این مدل که بر اساس میگ-۲۳ تولید شده، مختص نبردهای هوا به زمین است. روسیه تکنیسین‌هایی نیز به لیبی فرستاده تا وظیفه نگهداری این هواپیماها که از انبارهای خود روسیه بیرون آمده‌اند را عهده‌دار شوند.
در ماه‌های اخیر، جی‌آریو ((GRU، سرویس اطلاعات نظامی روسیه، چندین مشاور برای کمک به وی اعزام کرده است. حفتر در ابتدا تنها از پشتیبانی مصر و امارات متحده عربی برخوردار بود اما اکنون فرانسه و آمریکا نیز به صورت پنهانی از وی حمایت می‌کنند.