به گزارش مشرق، 10 فیلم پرفروش هرسال سینمای جهان را با پرفروش‌ترین‌های سینمای ایران مقایسه کنید. فارغ از قدرت پخش بین‌المللی این فیلم‌ها، فقط به لحاظ ژانری و نوع ساخت این فیلم‌ها را مرور کنید. هرساله، سر لیست فیلم‌های پرمخاطب سینمای جهان، فیلم‌های حادثه‌ای و اکشن با جلوه‌های ویژه میدانی و رایانه‌ای است و پرفروش‌های سینمای ایران فیلم‌های کمدی و تک و توک فیلم‌های اجتماعی خانوادگی جای گرفته است.
مخاطب سینمای ایران به فیلم‌هایی که در کم خرج‌ترین حالت ممکن ساخته می‌شوند، عادت کرده است. مخاطب ایرانی نیاز به دیدن فیلم‌های پر رنگ و لعاب با صحنه‌های بدلکاری، کات‌های سریع و جلوه‌های بصری را در صفحه تلویزیون و شبکه‌های ماهواره‌ای تامین می‌کند. سینمای ایران میدان دید مخاطبان را محدود کرده به صحنه آرایی‌های ساکن و شنیدن دیالوگ‌هایی که قصه را پیش می‌برد. بار دیگر به این گزاره پرتکرار سالهای اخیر می‌رسیم که چرا فیلم‌ها در فضاهای محدودی از شهر تهران ساخته می‌شوند و فیلمنامه‌ها خالی از قهرمان‌های ورزیده‌ای هستند.
ارشا اقدسی ازجمله بدلکاران بین‌المللی سینما که علاوه‌بر فیلم‌های ایرانی فرصت بازی در فیلم‌های مطرح سینمای جهان را هم داشته معتقد است یکی از دلایل تعدد فیلم‌های تکراری و فاقد قهرمان، کم بضاعتی فیلمنامه‌ها در نگارش صحنه‌های اکشن سینمایی است. اقدسی می‌گوید: «فیلمنامه‌نویس‌ها با همان پیش فرضی که از تهیه و تولید فیلم‌ها در سالهای اخیر دارند در همان مرحله نگارش، بخش‌های اکشن را از بخش‌های درام فیلم کم می‌کنند. بی‌توجهی به صحنه‌های اکشن در سینمای ایران، یک پدیده محرز است. برخی اوقات، عوامل فیلم، صحنه‌های اکشن را جدی نمی‌گیرند در صورتی که ممکن است یک صحنه‌ای چند ثانیه‌ای یا چند روز وقت بدلکار را بگیرد.» عدم توانایی بدلکاران، نبود تجهیزات و همچنین پرهزینه شدن صحنه‌های اکشن، ادعایی است که برخی تهیه‌کنندگان مطرح می‌کنند.
اقدسی در این‌باره می‌گوید: «صحنه‌های اکشن، کارگردانی و طراحی مختص خودش را می‌طلبد؛ حتی نوع فیلمبرداری و نوع تدوین این صحنه‌ها باید با دقت و وسواس بیشتری انجام شود.»این بدلکار سینمایی می‌گوید: «تعجیل در فیلمبرداری صحنه‌های جذاب سینمایی، آفت این کار است. برای خلق یک صحنه اکشن احتیاج به هزینه و زمان بالا است. این‌طور نیست که فکر شود برای یک صحنه دو ثانیه‌ای، یک روز وقت گذاشتن کافی است.»کم کردن زمان فیلمبرداری، یعنی کم کردن هزینه‌های تولید و نزدیک شدن فیلم به اکران و بازگشت سرمایه نیز آفتی شده است برای فیلم‌هایی که پیش از ساخت هم در مرحله استوری برد ضعیف دارند.
محسن روزبهانی متخصص جلوه‌های ویژه میدانی در این باره می‌گوید: «جلوه‌های ویژه فیلم، رنگ و لعاب یک اثر سینمایی هستند و شوق دیدن چند باره فیلم را برای مخاطب می‌آورد. فیلمسازان هم این موضوع را می‌دانند ولی به‌دلیل پرخرج شدن ساخت یک فیلم تهیه‌کنندگان، زمان و هزینه جلوه‌های ویژه میدانی را حذف می‌کنند تا مثلا فیلم‌شان را به جشنواره فجر یا پرده اکران برسانند.»
روزبهانی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاران فیلم اولویت‌شان، بازگشت سرمایه است، ادامه داد: «در حال حاضر فیلم‌هایی فروش دارد که خانوادگی و کمدی باشند. فیلمساز هم ریسک نمی‌کند تا خرج اضافی برای فیلم بتراشد. متاسفانه گیشه سینماها وضعیت مناسبی ندارند. یک دوره‌ای فیلم‌های دفاع مقدس که صحنه‌های اکشن با جلوه‌های بصری داشت، بخش مهمی از اکران سینماها را به خود اختصاص داده بود اما الان معدود فیلم دفاع مقدسی ساخته می‌شود که صحنه جنگی داشته باشد حتی این فیلم‌ها هم آپارتمانی شده‌اند.»
رکورددار دریافت جایزه از جشنواره فیلم فجر در مورد این ادعا که جلوه‌های رایانه‌ای می‌تواند جایگزین کم خرج شدن جلوه‌های ویژه میدانی باشد، گفت: «من این را قبول ندارم. سینمای دنیا با وجود مجهز بودن به ابزارهای قوی رایانه‌ای، هنوز از بدلکاران و جلوه‌های ویژه میدانی استفاده می‌کنند. جلوه‌های ویژه میدانی هم حس و حال صحنه فیلم را به بازیگر منتقل می‌کند. ضمن اینکه در ایران، آدم‌های کاربلد حرفه‌ای در حوزه جلوه‌های رایانه‌ای کم هستند و گاهی هزینه‌های آن بیشتر می‌شود.» چرخه معیوب سینما، از تولید تا اکران، بر نگارش فیلمنامه‌ها، شخصیت‌پردازی آدم‌های روی پرده هم تاثیرگذار است.
آدم‌های نق زن در فضای محدود آپارتمان با کمترین تحرک در کنش‌های انسانی‌شان، بر پرده عریض سینما جاخوش کرده‌اند. دو سال پیش، میزگردی با حضور دو کارگردان جوان، «هادی مقدم‌دوست» و «دانش اقباشاوی»، در مورد آرمان‌خواهی و قهرمانی در سینمای ایران، برگزار شد که در لابه‌لای صحبت‌هایشان اقباشاوی گفت: «ما فکر می‌کنیم مرد 45 سالهای که بترسد با مسائل مواجه شود لیاقت دیده شدن بر پرده 16 متری سینما را ندارد. از نمایش مرد ترسو و سوسول بر پرده سینما خسته شده‌ایم، مرد بودن، عمیق بودن و جدی بودن را فراموش کرده‌ایم و به‌طور کلی مرد خانواده جدی را خیلی کم در سینما دیده‌ایم. نقشی که مدام در فیلم‌ها به صورت تکراری می‌بینیم، مرد 45سالهای که مانند دانشجویان 25 ساله است و دیگر بیش از حد تکراری شده است.» این پدیده واضح سینمای امروز ایران است که بخش مهمی از شکل‌گیری این مدل قهرمان نق زن، فراتر از متن سینما، جایی میان هزینه- فایده جیب سرمایه‌گذار فیلم تعریف می‌شود.
منبع: فرهیختگان