سرویس فرهنگ و هنر مشرق - نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه»، یک کمدی موقعیت است که در آن مأموران رضاخان، قصد کشف حجاب سوگلی ناصرالدین شاه قاجار را دارند و در پی آن اتفاقاتی پیش می‌آید.21 تیر سالروز قیام خونین گوهرشاد علیه کشف حجاب رضاخانی است که در پی آن تعداد زیادی از مردم در مسجد گوهرشاد حرم امام رضا(ع) به شهادت رسیدند به طوری که تعداد شهدا را تا چندهزار نفر هم گفته‌اند. «یک مضحکه برای پادشاه»، نمایش‌نامه‌ای رادیویی درباره این واقعه تاریخی است، با نویسنده این اثر گفتگویی کردیم که می‌خوانید.

فرهاد امینی نویسنده «یک مضحکه برای چند پادشاه» در گفتگو با «...» در مورد این نمایش رادیویی گفت: سفارش نوشتن و ساخت نمایشی رادیویی با موضوع کشف حجاب در دوره رضاخان موجب شکل گیری ایده اولیه نگارش نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» شد؛ البته نتیجه کار نگارش سه اثر با موضوع کشف حجاب شد.

وی افزود: حاصل نگارش این سه کار با موضوع کشف حجاب و واقعه مسجد گوهرشاد دو کار با رویکرد کمیک و یک کار با رویکرد تراژیک شد؛ نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» به همراه دو کار دیگر از جمله تولیدات ما در دفتر ادبیات نمایشی رادیو در سال 94 است.

این نویسنده ادامه داد: نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» بعد از تولید برای حضور در جشنواره عمار به دبیرخانه این جشنواره ارسال شد؛ در کتار این نمایش رادیویی اثر دیگری در همین موضوع با نام «خواستگاری» تولید شد که در همان سال جایزه جشنواره بین المللی صدا را از آن خود کرد.

امینی خاطرنشان کرد: دو نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» و «خواستگاری» رویکردی کاملا کمدی و طنز به مسئله کشف حجاب دارند زیرا در کنار مشاهده بُعد تراژیک که شامل درگیری‌ها، رشادت ها و شهادت افراد در ماجرای مسجد گوهرشاد است شاهد ابعاد طنزی از سوی افرادی هستیم که قصد داشتند با استفاده از موضوع کشف حجاب خود را صاحب موقعیتی کنند.

وی اضافه کرد: بُعد دیگر طنز این واقعه تصور و توهم رضاخان مبنی بر فشار آوردن بر مردم برای برداشتن پوشش سنتی خود به منظور مدرن‌تر کردن فضای جامعه آن روز ایران بود؛ نتیجه این توهم رضاخان در نهایت به نگارش نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» ختم شد.

این نویسنده یادآور شد: نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» سفری خیالی در زمان برای ناصرالدین شاه قاجار است؛ در این سفر او به همراه همسر خود به دوران رضاخانی می آید و در جریان ماجرای کشف حجاب قرار می‌گیرد. در این هنگام، مأموران همسر به ناصرالدین شاه را مجبور به کش حجاب می‌کنند که در پی آن، درگیری‌هایی بین او و ماموران پیش می‌آید.

امینی تصریح کرد: مخاطبان در نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» که در مدت زمان 30 دقیقه و در سال 1394 ساخته شده با یک کمدی موقعیت روبرو هستند.

این نویسنده در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: ترس از گرفتار شدن در چرخه کلیشه سازی، یکی از دلایل کم‌توجهی هنرمندان و نویسندگان به واقعه گوهرشاد و کشف حجاب رضاخانی است.

امینی ادامه داد: به عنوان یک نویسنده زمانی که ایده طنز ساخت این نمایش رادیویی را مطرح کردم با ترس و هراس در میان همکاران و دوستانم مواجه شدم چرا که احتمال می‌دادند ممکن است با ساخت این کار فضایی ایجاد شده و تابوشکنی هایی رخ بدهد و به دنبال آن درگیری ها و ممیزی هایی برای کار پیش بیاید.

وی خاطرنشان کرد: بعد از تولید و اجرای این نمایش رادیویی اتفاق خاصی رخ نداد و حتی در دو جشنواره نیز موفق به کسب جوایزی شد؛ به نظر من پرداختن به چنین موضوعاتی مقداری جسارت نیاز دارد.

این نویسنده اضافه کرد: اگر برخی بی مهری ها و عدم تعامل سازمان های سفارش دهنده و افرادی که خود را مالک آن حوزه می دانند با نویسندگان، پیش نیاید، شاهد تولید کارهای بیشتر و زیبایی خواهیم بود که هم از روایت تاریخ برخوردار بوده و واقعیت را بیان می‌کند و هم خلاقانه و هنرمندانه باشد.

امینی یادآور شد: درمورد تأثیر تولید این آثار در روایت درست تاریخ برای مردم باید به این نکته اشاره کنم که روایت تاریخ یک بحثی است و اینکه بیاییم یک اثر تاریخی بنویسیم بحث دیگری است؛ زمانی ما با یک مستند تاریخی روبرو هستیم که با شیوه ای هنرمندانه سعی در بیان تاریخ دارد و نعل به نعل به تاریخ وفادار است. اما اینکه اثری را در بستر تاریخی طرح کنیم لزوما به معنای وفاداری آن اثر به تاریخ نیست.

وی تصریح کرد: تمام تلاش من در نمایش رادیویی «یک مضحکه برای چند پادشاه» این بود که درگیری بین یک شاه سنتی به نام ناصرالدین شاه با رضاخان را در یک محیط مدرن که در حال شکستن فضای سنتی است، به نگارش در بیاورم زیرا این واقعه در قالب نمایشی رادیویی یک درگیری جذاب بود.

این نویسنده در پایان گفت: این نوع کارها معمولا دقت تاریخی خوبی ندارند و حتی بنا ندارند که از دقت تاریخی برخوردار باشند؛ این قبیل کارها بیشتر در حال انتقال بستر، فضا و یک بافت به مردم و جامعه امروز هستند.