به گزارش مشرق، اول نوامبر یعنی یازدهم آبان بود که پایگاه علمی «نیچر» مدعی جعل مقالات علمی در کشور شد؛ مساله‌ای که واکنش‌های بسیاری در پی داشت و مسئولان آموزش عالی از برخورد شدید با این موضوع خبر دادند. ناشر مجله «نیچر» (Nature) به‌عنوان مهم‌ترین مجله علمی جهان ۵۸ مقاله علمی متعلق به ۲۸۲ پژوهشگر ایرانی را به اتهاماتی چون سرقت ادبی، دستکاری در نام نویسندگان و دستکاری در فرآیند ارزیابی علمی با هدف فریب سیستم ارزیابی علمی و انتشار و اختصاص غیرقانونی نویسندگی مقالات متهم کرد.
ماجرای سرقت علمی تنها به هیات‌علمی دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی ختم نمی‌شد و پای برخی از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این میان به چشم می‌خورد.
وحید احمدی، معاون پژوهشی وزارت علوم گفت: «درمورد تخلفات علمی به صورت جدی به تمام دانشگاه‌ها ابلاغ کرده‌ایم هیچ مسامحه‌ای صورت نگیرد و برخورد شود.» احمدی همچنین تاکید کرد: «پیگیر این موضوع هستیم تا لایحه‌ای که دررابطه با پایان‌نامه‌فروشی به مجلس ارائه شده از طریق نمایندگان تاکید شود و در اولویت فوریت قرار گیرد و زودتر ابلاغ شود تا هم دست مجموعه قضایی و هم اجرایی در این مساله باز بوده و بتوانند برخورد لازم را داشته باشند.»
حالا و پس از گذشت چندماه یک‌بار دیگر این موضوع سر از شبکه‌های ماهواره‌ای درآورده است. در کلیپی که شبکه ماهواره‌ای «من و تو» منتشر کرده است، ذیل تصویر محوطه دانشگاه ارومیه و بی‌آنکه از تصویر گوینده خبری باشد، رئیس این دانشگاه متهم به سرقت علمی می‌شود. در پی این اقدام دانشگاه ارومیه بیانیه‌ای صادر کرده و از رفتار نهاد دانشجویی رسمی دانشگاه که به‌زعم دانشگاه، عامل تبلیغات یک تلویزیون ماهواره‌ای ضدانقلاب و نظام شده، ابراز تاسف کرده است.»
ماجرای سرقت علمی رئیس دانشگاه ارومیه چه بود؟
همزمان با ادعای مجله «نیچر» در دانشگاه ارومیه نیز زمزمه‌هایی مبنی‌بر سرقت علمی رئیس این دانشگاه به گوش می‌رسید. دانشگاه ارومیه در توضیح تخلف علمی گزارش‌های مجله «نیچر» گفته است: «موضوع فوق در دو سطح دانشگاه ارومیه (توسط کمیته مستقل رسیدگی به تخلفات علمی) و در وزارت علوم در کمیته‌ای متشکل از معاونان پژوهشی و حقوقی وزارت و مسئول دفتر رسیدگی به تخلفات مورد رسیدگی واقع شده و در هر دو سطح دفاعیات حب نقی، رئیس دانشگاه، مورد تایید و پذیرش قرار گرفت.»
این دانشگاه همچنین در توضیحاتی گفته است: «دانشجوی دکتری تخصصی پاتولوژی دانشگاه تهران که قبلا دانشجوی دانشکده دامپزشکی ارومیه بوده و پایان‌نامه خود را با راهنمایی حب نقی گذرانده بود، بعد از شروع دوره تخصصی در دانشگاه تهران با تشکیل تیمی و با وعده چاپ مقاله ISI به دانشجویان سال آخر، پایان‌نامه‌های آنها را بدون اجازه استاد راهنما به مقاله تبدیل کرده و در این مقالات علاوه‌بر اسم دانشجو و استاد راهنما، اسامی تیم مذکور که گاهی به بیش از هشت نفر هم می‌رسید، درج می‌کرد.
درواقع با هماهنگی دانشجوی فارغ‌التحصیل یک نوع پایان‌نامه‌دزدی صورت می‌گرفت.
حتی قبل از افشاگری «نیچر» بعضی همکاران در گروه پاتوبیولوژی با مشاهده چنین مقالات عجیبی با هماهنگی مدیرگروه وقت نامه‌ای اعتراض‌آمیز به معاون پژوهشی ارسال می‌کنند. بعد از گزارش «نیچر» و شروع تحقیقات سایبری وزارت علوم مشخص شد نامبردگان خودشان به‌نام استاد راهنما ایمیلی تقلبی باز کرده، سردبیران مجلات مذکور با آن ایمیل‌ها با نویسندگان و استادان راهنمای مقاله (که گاهی به‌عنوان نویسنده اول درج شده بود) تماس پیدا کرده و موافقت‌شان را می‌گرفتند!
جالب‌تر اینکه فرد متخلف اشاره‌شده با این روش‌ها و از نتیجه کارهای دیگران مقالات بی‌شماری برای خود و دوستانش به دست آورده و به‌عنوان پژوهشگر برتر در بخش «نوروساینس» یکی از بیمارستان‌های بزرگ تهران استخدام شده بود!» حالا وزارت علوم در مرحله نهایی صدور رای برای فرد و افراد مرتبط خاطی با او بوده و حب‌نقی نیز مستقلا از فرد مذکور شکایت کرده است.
نکته قابل تامل دیگر این ماجرا به کارکردی از تشکل‌های یک‌بار مصرف بازمی‌گردد؛ دانشگاه ارومیه انتشار این کلیپ در شبکه «من و تو» را به موضوع تغییر کابینه دولت دوازدهم مرتبط دانسته و می‌نویسد: «حالا که وقت تشکیل کابینه و تغییر مدیریت‌های کلان کشور است عده‌ای فرصت را غنیمت شمرده و بدون تفحص و توجه به اصول اخلاقی و برای اغراض فردی از هول حلیم به دیگ افتاده‌اند!
ما می‌دانیم دانشجو آرمان‌طلب و ضدظلم و ضدفساد است ولی دانشجویان نیز باید بدانند نباید با ساده‌اندیشی در دام سیاست‌بازان و سیاست‌زدگان بیفتند.»
منبع: روزنامه فرهیختگان