به گزارش مشرق، هوشیاری مصرف‌کننده تنها راه عقلانی و شدنی در راستای مبارزه با مصرف فرآورده‌های تقلبی است. این امر از طریق راه‌اندازی سامانه کنترل اصالت امکان‌پذیر شده و آخرین گام اجرایی‌شدن این سامانه، عمومیت یافتن عمل استعلام توسط مردم است.
در سالیان گذشته اخبار و گزارشات متعددی مبنی بر آثار سوءمصرف کالاهای تقلبی بر سلامت افراد مختلف منتشر شده است. بازار شایعات و دروغ‌پردازی‌ها نیز در چنین فضای پر از ابهام رونق بسیاری گرفته است.
با این حال، خطر استفاده از فرآورده‌های سلامت محور که از سوی سازمان غذا و دارو برچسب اصالت دریافت نکرده‌اند، همواره در کمین مصرف‌کنندگان کم‌دقت قرار دارد چرا که این محصولات در هیچ آزمایشگاهی امتحان‌شان را پس نداده و در مورد سلامت‌شان ابهام وجود دارد.
یکی از بهترین و موثرترین راه‌های مبارزه با مصرف کالاهای تقلبی، به‌ویژه محصولاتی که با جان مردم سر و کار دارند، مانند داروها، مکمل‌های غذایی و لوازم آرایشی-بهداشتی، افزایش آگاهی جامعه نسبت به عوارض و آسیب‌های ناشی از مصرف این فرآورده‌هاست.
به همین خاطر در این گزارش سعی شده تا خطرات مصرف کالاهای تقلبی که با سلامت مردم در ارتباط است، با دقت بیشتری بررسی شود.
تجهیزات و ملزومات پزشکی
تقلبی بودن تجهیزات پزشکی، ارتباط مستقیمی با سلامت مردم و نقش زیادی در بروز خطاهای بیمارستانی دارد چرا که هرگونه جسم خارجی که در چشم، استخوان، مغز، قلب یا ... کار گذاشته می‌شود، نام تجهیزات و الزامات پزشکی را بیدک می‌کشد. بدون شک تجهیزات پزشکی تقلبی، خطرات جبران‌ناپذیری برای سلامت افراد جامعه خواهند داشت و می‌توانند بر اعتماد مردم به مراکز درمانی خدشه وارد کنند. چندی پیش، آقای محمد نعیم امینی فرد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از قاچاق سالانه ۶۰۰تا ۷۰۰ میلیون دلار تجهیزات پزشکی سخن گفت. اگر چه این آمار خیلی زود از سوی مدیر کل دفتر بازرسی، پاسخگویی به شکایات و امور حقوقی سازمان غذا و دارو تکذیب شد اما همین مساله خطر تجهیزات پزشکی نامرغوب را بیش از پیش آشکار کرد. برای نمونه، آقای رضا شهریار کامرانی، یکی از اعضای هیأت مدیره انجمن ارتوپدی ضمن تاکید بر ضرورت نظارت دقیق بر تجهیزات پزشکی، از وجود پیچ‌های غیر استاندارد و تقلبی که در بدن بیمار هرز می‌چرخد و عوارض بسیاری را برای او در پی دارند، پرده برداشته بود.
تصور اینکه افراد با آرزوی رفع مشکل خویش وارد چنین گردابی شده و علاوه‌بر متحمل شدن هزینه‌های گزاف، سلامت خود را نیز از دست رفته می‌بینند، دردناک و غیر قابل هضم است.
بنابر اقرار مدیرکل تجهیزات و ملزومات سازمان غذا و دارو ۱۵ تا ۲۰ درصد بازار تجهیزات پزشکی کشور را کالاهای تقلبی تشکیل‌می‌دهد.
مکمل‌های غذایی
در چند سال گذشته با توجه به اقبال نوجوانان و جوانان نسبت به حضور در باشگاه‌های بدنسازی، استفاده از مکمل‌های غذایی رونق گرفته اما وجود کالاهای تقلبی یک از معضلات اساسی استفاده از مکمل‌های غذایی است.
آقای سامان قربانیان، کارشناس بدنسازی و پاورلیفتینگ ضمن بیان اینکه مکمل‌های تقلبی به‌وسیله افراد سودجو و به‌صورت گسترده درکشور تولید و عرضه می‌شود، می‌گوید: اغلب این مکمل‌های تقلبی، آلوده به هورمون‌های غیرمجاز و کورتون بوده که موجب کم‌کاری تیروئید، کبد و کلیه‌ها می‌شوند. مصرف برخی از مکمل‌های تقلبی موجب کم‌کاری کلیه‌ها می‌شود و به همین دلیل سدیم یا همان آب‌نمکی که باید از طریق ادرار دفع شود، به زیر پوست مصرف‌کننده نفوذ می‌کند. فرد با مصرف این نوع مکمل‌ها تصور می‌کند که چاق شده و وزن عمومی‌اش رو به افزایش است درصورتی که جز تجمع آب زیر پوست چیز دیگری اتفاق نیفتاده است.
خطر استفاده از مکمل‌های تقلبی به همین جا ختم نمی‌شود و عوارض جدی برای مصرف‌کننده در پی دارد. آقای حسین رستگار، مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو در این زمینه می‌گوید: اخیراً نمونه مکمل‌های مختلفی از برخی باشگاه‌های ورزشی به‌دست ما رسیده که متاسفانه منجر به موارد مرگ و میر یا از بین رفتن اعضای بدن شده است.
فرآورده‌های دارویی
بر اساس آمار اعلام شده از سوی دبیر انجمن علمی داروسازان ایران، حدود ۵ تا ۱۰ درصد داروهای مصرفی در ایران قاچاق یا تقلبی هستند. رئیس سازمان تعزیرات حکومتی در آبان‌ماه سال گذشته از شناسایی ۱۰ میلیون عدد داروهای تقلبی و قاچاق خبر داد. اعداد و ارقام مذکور نشان می‌دهند داروهای تقلبی همواره در کمین مصرف‌کنندگانی قرار دارند که نسبت به استفاده از داروی مورد نیاز خود از دقت کمتری برخوردارند.
رئیس انجمن آترواسکلروز ایران با اشاره به خطرات جبران‌ناپذیر استفاده از داروهای تقلبی می‌گوید: تقلب در ساخت دارو یک روش سودجویانه و تقلبی بسیار پرخطر است که در بسیاری از مواقع به مرگ مصرف‌کننده منجر می‌شود.
بخش زیادی از داروهای تقلبی دارای ترکیبات شبه آمفتامینی است که دارای عوارض روانی، پوستی و قلبی و عروقی‌اند. آسیب‌های غیر قابل جبران این داروها و خطرهای آن سبب شده است که مسوولان بارها از مردم بخواهند فقط از مراکز مجاز، اقلام دارویی را تأمین کنند.
فرآورده‌های آرایشی-بهداشتی
در این حوزه به دلیل تعدد آمارهای نامعتبر، عدم شفافیت و همچنین حجم بالای کالاهای قاچاق و تقلبی در بازار نمی‌توان رقم دقیقی برای مصرف کالاهای آرایش-بهداشتی مشخص‌کرد.
نزدیک‌ترین آمار مربوط به مصرف لوازم آرایشی که از سال ۲۰۱۵ وجود دارد، مربوط به سایت مجله «Beauty world middle East» است که بر اساس آن ایران دومین رکورددار مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در خاورمیانه و هفتمین کشور در سطح جهان است. تخمین این سایت از بازار لوازم آرایشی و بهداشتی کشور ایران، ۳.۶۸ میلیارد دلار معادل ۱۲ هزار و ۶۹۶میلیارد تومان است.
آقای بهروز جنت، مدیر کل نظارت بر فرآورده‌های غذایی آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو در این زمینه می‌گوید: آمار جعل، تقلب و قاچاق در حوزه آرایشی و بهداشتی متفاوت است، به طوری که میزان آن را از ۴۵ تا ۷۰ درصد اعلام می‌کنند. از طرفی ما باور داریم که ۹۰ درصد موارد قاچاق، تقلبی و جعلی‌اند. بنابر تازه‌ترین آمار ارائه شده از سوی سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، لوازم بهداشتی و آرایشی با یک‌میلیارد و ۵۴۹ میلیون دلار، بعد از پوشاک رتبه نخست از لحاظ بیشترین حجم قاچاق ورودی را به خود اختصاص داده است. این مساله زمانی حائز اهمیت است که بدانیم اکثر کالاهای قاچاق، در این حوزه یا تقلبی‌اند یا به‌دلیل وضعیت نامساعد حمل و نگهداری، خاصیت خود را از دست داده و مصرف آنها عوارض شدیدی برای مصرف‌کننده در پی خواهند داشت.
آقای محمد جواد فرزانه، رئیس صنف فروشندگان لوازم آرایشی و بهداشتی مشهد، در این زمینه ضمن اشاره به اینکه حدود ۷۰ درصد از لوازم آرایشی و بهداشتی موجود در بازار ایران وارداتی‌اند، بیان می‌کند: اکثر لوازم آرایشی و بهداشتی قاچاق از طریق گمرکات رسمی کشور وارد می‌شوند.
فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی
بر کسی پوشیده نیست که بخشی از موادغذایی مصرفی، غیر‌رسمی و از طریق کوله‌بری، چمدانی و ته لنجی وارد کشور می‌شوند و این مساله همواره موجب نگرانی مصرف‌کنندگان است چرا که هیچ گونه اطمینان خاطری نسبت به تاریخ مصرف، کیفیت، اصالت و ترکیبات ادعا شده در کالایی که روی قاطر یا در زیر کامیون و یا ته قایق جاسازی شده و وارد کشور می‌شود، وجود ندارد.
با توجه به اینکه بسیاری از کالاهای تقلبی با بسته‌بندی برندهای اصلی اما با قیمت ارزان‌تر ارائه می‌شوند، بسیاری از مردم به علت ناآگاهی از نشانه‌های سلامت تنها با دیدن نام محصول که همان برند معتبر است، آن را خریداری می‌کنند و درنهایت ناخواسته هم باعث تقویت بازار قاچاق شده و هم سلامت خود و خانواده‌هایشان را به خطر می‌اندازند.
در هفته‌های گذشته انتشار برخی از کلیپ‌های تصویری مبنی بر افشای مواد اولیه تقلبی برخی از مواد غذایی و همچنین محیط نامناسب نگهداری و تولید این مواد، دست به دست چرخیده و نگرانی عمومی نسبت به مصرف مواد غذایی را افزایش داده است.
سامانه کنترل اصالت، آبی بر آتش کالاهای تقلبی
یکی از پروژه‌های ملی که پس از تلاش‌های چندساله سازمان غذا و دارو به بار نشسته، سامانه کنترل اصالت است که با هوشیار کردن مصرف‌کننده نسبت به اصالت فرآورده‌های سلامت‌محور، از مصرف کالاهای غیراصیل جلوگیری می‌کند.
بر اساس شیوه کارکرد سامانه کنترل اصالت، وجود برچسب روی فرآورده‌های بهداشتی به هیچ وجه ضمانت‌کننده اصالت کالا نیست بلکه مصرف‌کننده باید از طریق استعلام شناسه اصالت که روی برچسب کالا درج شده، از اصیل بودن آن اطمینان حاصل کند. بدین ترتیب مردم می‌توانند از سه طریق سایت www.ttac.ir سامانه پیامکی ۲۰۰۰۸۸۲۲ و همچنین اپلیکیشن موبایل که از سایت سازمان غذا و دارو قابلیت دانلود دارد، اصالت فرآورده را استعلام کنند و اگر اطلاعات برچسب با اطلاعات سامانه منطبق بود، به خرید و استفاده از آن اقدام کنند. انتظار می‌رود با تکمیل بهره‌برداری از سامانه کنترل اصالت از طریق فعال‌سازی بیشتر مصرف‌کنندگان و افزایش میزان استعلام، بساط تقلب و قاچاق از حوزه فرآورده‌های سلامت‌محور، برچیده شود.
منبع: صبح نو