به گزارش مشرق، «کیووک میرزایان»، استاد علوم سیاسی دانشگاه اقتصاد مسکو طی یادداشتی که خبرگزاری «نووستی» آن را منتشر کرد، به ارزیابی نقش روسیه در حل بحران سوریه می‌پردازد.
بازیگری به نام ترکیه
این تحلیلگر روس می‌نویسد: کشورهای روسیه، ترکیه، ایران و سوریه و همچنین معارضان سوری در داخل طی مذاکرات آستانه درباره تشکیل مناطق «کاهش تنش» در مناطقی از سوریه که درحال حاضر تحت تصرف گروه‌های مسلح است، توافق کردند.
صحبت‌ها برسر تشکیل این مناطق در استان‌های إدلب، لاذقیة، حمص و درعا است و فرض بر این است که آتش‌بس در این مناطق تا زمان حل بحران سوریه برقرار باشد.
همچنین براساس توافق قرار است، نیروهای چندملیتی بر اجرای آتش‌بس نظارت داشته باشند. اما اجرایی شدن این طرح سوالات چندی را به خصوص درباره ترکیب و ساختار این نیروها و مهمتر از آن وابستگی و تبعیت این نیروها مطرح می‌کند.
در این راستا، میرزایان بر این باور است که ارتش ترکیه مجری این ماموریت در استان ادلب باشد، اما برخی کارشناسان این گفته را تایید نمی‌کنند، بلکه اعتقاد دارند، آنکارا تلاش می‌کند، نفوذ خود در مناطق تحت تصرفش در سوریه را از طریق بازوهای اجرایی اقتصادی و اجتماعی خود حفظ و تحمیل کند.
این کارشناسان تاکید می‌کنند، اگر ماموریت نظارت بر آتش‌بس در سوریه به نیروهای نظامی ترکیه واگذار شود، آنها هیچ‌گاه خاک سوریه را ترک نخواهند کرد.
میرزایان دیدگاه ومخالف این نظریه دارد و می‌گوید: این نگرانی‌ها بی‌اساس است، چون ترکیه اکنون از انزوای بین المللی رنج می‌برد، مناسباتش با اروپا به تیرگی گراییده و با آمریکایی‌ها درباره کُردهای سوریه اختلاف نظر دارد.
در این فرآیند، این تنها روس‌ها هستند که به عنوان یک ابرقدرت با آنکارا روابط خوبی دارند و به نفع آنکارا نیست، موجبات تیرگی این روابط را فراهم کند.
افزون بر آن، اشغال مناطقی از سوریه توسط ترکیه، لاجرم به تقابل آنکارا و شماری از کشورهای عربی منجر خواهد شد که نمی‌خواهند، تحت نفوذ ترکیه باشند. به همین دلیل آنکارا اقدامی در راستای تصرف شمال سوریه نخواهد کرد و به محض ارائه پیشنهادی قابل توجه خاک سوریه را ترک خواهد کرد.
گره کوری به نام اسرائیل
میرزایان در ادامه تحلیلی بر اجرای آتش‌بس در جنوب سوریه و منطقه بلندی‌های جولان دارد و در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان ماموریت نظارت بر آتش بس را به ایران سپرد؟ می‌گوید: تل‌آویو با هرگونه حضور ایران در مناطق جنوبی سوریه و اطراف بلندی‌های جولان مخالفت خواهد کرد.
چون صهیونیست‌ها بر این باورند، به محض هموار شدن حضور ایران در جنوب سوریه و با پایان بحران این کشور، اقدام به یاری دمشق جهت باز پس گیری بلندی‌های اشغالی سوریه خواهد کرد.
اما درباره آمریکا، این سوال مطرح است که واشنگتن چطور، آیا آمریکایی‌ها توان نظارت بر آتش‌بس را دارند؟ و پاسخ می‌دهد: با اینکه واشنگتن تلاش دارد، بر گروه‌های مسلح سوریه مسلط شود، اما ممکن است، رئیس جمهوری آمریکا به برگه کُردها برای حل ماموریت‌های تاکتیکی و راهبردهایش از جمله آزادسازی شهر «رقه» و تاثیرگذاری بر وضعیت سوریه، ترکیه و عراق، اکتفا کند.
در اینجا این کارشناس منطقه‌ای روس این سوال را مطرح می‌کند که آیا می‌توان این ماموریت را به روسیه سپرد و آیا مسکو به چنین ماموریتی نیاز دارد؟
گروهی از کارشناسان قبلا گفته بود، سوریه برای روس‌ها افغانستانی دیگر خواهد شد. اما مسکو از زمان ورود به عرصه نظامی بحران سوریه به حملات هوایی علیه گروه‌های تروریستی و کمک‌های نظامی و غیر نظامی به دمشق بسنده کرده است.
به دور از مانع‌تراشی
آنگونه که میرزایان خاطر نشان کرده، تمرکز مسکو در این مقطع زمانی آزادسازی شرق سوریه از تصرف داعش است، چون ارتش سوریه نمی‌تواند، توامان در دو میدان نظامی، یکی شرق سوریه در مقابل داعش و دیگری در مرکز این کشور برابر گروه‌های مسلح سوریه حضور داشته باشد.
در این بین اولویت با غلبه بر داعش است، به همین دلیل باید با معارضان داخلی سوریه به توافق آتش‌بسی در مرکز سوریه دست یافت. چنین توافقی به نیروی هوایی سوریه و روسیه، فرصت می‌دهد تا عملیات‌های خود را جهت مبارزه با داعش متمرکز کند.
پس از شکست داعش هم می‌توان با این گروه‌ها که در مناطق کاهش تنش حضور و فعالیت دارند، مذاکره را از سرگرفت و مشکلات و موضوعات مورد اختلاف را حل کرد.
ارتش سوریه از توافق آتش‌بس استفاده کرده و به سمت شهر «طبقه» در حومه شمالی استان رقه درحال پیشروی است و در هم زمان از شهر تدمر در تدارک برای حمله به دیر الزور است، در عین حال که به پاکسازی مناطق جنوبی سوریه نیز ادامه می‌دهد.
راهی جز توافق 50-50 وجود ندارد
میرزایان در بخش دیگری از یادداشتش می‌نویسد: دیر یا زود، موضوع تعیین سرنوشت گروه‌های مسلح سوری مطرح خواهد شد که در این صورت دو گزینه یکی نظامی و دیگری سیاسی مطرح خواهد بود.
در صورتی که درباره تشکیل نیروهای چندملیتی حافظ صلح در مرکز سوریه، توافقی حاصل شود، در این صورت موضوع حاکمیت مجدد دمشق بر این مناطق با زور و قدرت بسیار سخت خواهد بود، لذا دستیابی به راه حل سیاسی گزینه محتمل‌تر خواهد بود.
در این بین به اعتقاد این کارشناس روس، مسکو درصدد تحقق پیروزی هم در بُعد نظامی و هم در بُعد دیپلماتیک است. در این‌باره روسیه قدرت و توان تحقق پیروزی در سوریه و برقراری صلح در این کشور را داراست، به شرط آنکه منافع تمام طرف‌های درگیر در بحران را در نظر بگیرد.
پیاده‌سازی این راهبردی ثابت می‌کند که روسیه می‌تواند، در پوشش یک ابرقدرت واقعی ظاهر شده و به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام جهانی چند قطبی قدرت اقدام در صحنه بین الملل را دارا می‌باشد.