به گزارش مشرق، حملات آمریکا طی سال های گذشته بسیاری از غیرنظامیان را به دلیل سهل انگاری، اشتباهات محاسباتی و یا عمدی به کام مرگ کشانده است و معمولا از آن به عنوان « تلفات جانبی»[1] نام می ­برند. از جنگ جهانی دوم تا ویتنام، خلیج فارس،‌حمله به هواپیمای مسافربری ایران، جنگ در افغانستان، عراق و سوریه و... به تعدد حمله نظامی به اصطلاح اشتباه از سوی نیروهای نظامی آمریکا صورت گرفته است. در طول بمب‌گذاری‌هایی که در مناطق جنگی سراسر جهان رخ می‌دهد پنتاگون از آرایش نظامی ماهواره‌ای جهت هدایت موشک‌ها و بمب‌ها استفاده می‌کند که تقریبا همیشه آسیب‌زا هستند. آمریکایی‌ها مدعی‌اند که این آسیب‌ها اغلب به دلیل خطای انسانی و یا اشکالات فنی رخ می‌دهد و در قبال آن خود را پاسخگو ندانسته و آن را در جنگ یک امر عادی القاء می­ کنند. با توجه به اینکه ارتش آمریکا به بالاترین تکنولوژی تسلیحات نظامی مجهز است، این مسئله که چنین حملاتی اشتباه استراتژیک و یا ضعف لجستیک ارتش آمریکا است و یا اینکه به قصد و عمد است یا اشتباه،‌ همواره مورد تردید و سوال کشورهای درگیرجنگ می­باشد. اما طبق برآوردهای کارشناسی آنچه در سوریه و عراق به عنوان اشتباه حمله نظامی آمریکا رخ می­ دهد، محاسبات نظامی علیه داعش را بهم زده و به نفع داعش و در جهت تضعیف نیروهای مقابل عمل کرده است.

در اینجا نگاهی داریم به برخی مصادیق حملات به اصطلاح اشتباه نظامی آمریکا به مناطق و نیروهای غیرنظامی و نیروهای غیردشمن:

مصادیقی از حملات به اصطلاح اشتباه نیروی نظامی آمریکا در جنگ ­های مختلف

- ویتنام:

« شهر بِن تره در جنوب ویتنام، فوریه 1968 »

در زمان جنگ ویتنام، اصطلاح تلفات جانبی چندان در رسانه‌های متداول نبود. در آن زمان یکی از مقامات رسمی ارتش آمریکا در گزارشی به آسوشیتدپرس از این واژه برای شرح حملات به شهر بن تره استفاده کرد.

آن فرمانده به پیتر آرنت، خبرنگار آسوشیتدپرس، گفت: «برای نجات شهر لازم است که آن را ویران کنیم.» درست است که صحت این نقل قول مورد سوال قرار گرفته است، اما به حال بازگوی سیاست‌های کلیِ ایالات متحده آمریکا در آن سال‌ها بود. وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا می‌گوید که در جریان عملیات تندر غلتان [یک رشته عملیات پیوسته و تدریجیِ بمباران هوایی از سوی نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا و نیروی هوایی جمهوری ویتنام علیه جمهوری دموکراتیک ویتنام (ویتنام شمالی) بین سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۸ میلادی]، بیش از 864 هزار تن بمب بر شهرهای ویتنام ریخته شد. این در حالی است که در طول تمام درگیری جنگ اقیانوس آرام [نام کلی برای جبهه‌ی اقیانوس آرام جنگ جهانی دوم] حدود 503 هزار تن بمب استفاده شد.

- ایران:

« پرواز مسافربری شماره ۶۵۵»

پرواز مسافربری شماره ۶۵۵ شرکت هواپیمایی ایران‌ایربا شناسه «IR655» ازتهرانبه مقصددوبیدر تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۶۷ (۳ ژوئیه۱۹۸۸میلادی) پس از توقف بین راهی دربندرعباسبه سمت دوبی در حرکت بود که با شلیک موشک هدایت شونده ازناویواس‌اس وینسنسمتعلق بهنیروی دریایی ایالات متحده آمریکادر ارتفاع ۱۲ هزار پایی بر فرازخلیج فارسسرنگون شد و تمامی ۲۹۰ سرنشین آن که شامل ۴۶ مسافر غیر ایرانی و ۶۶ کودک بودند، جان باختند و شهید محسوب شدند. این اتفاق از نظر میزان تلفات انسانی، هشتمین جنایت مرگبار هوایی تاریخ است.

دولت آمریکا مبلغ 8/ 61 میلیون دلار به خانواده‌های قربانیان و همچنین ۷۰ میلیون دلار برای خسارت ناشی از سقوط هواپیمای مسافربری پرداخت کرد. این مبالغ به صورتبلاعوضو بدون قبول مسئولیت حادثه پرداخت شد و مبلغ بسیار کمی به تک تک خانواده‌ها پرداخت شد و هیچ‌کدام از خدمه ناو وینسنس تحت پیگرد قرار نگرفتند؛ حتی ویلیام راجرز فرمانده ناو جنگی آمریکا در پایان خدمت خود مدال شجاعت گرفت و به درجات بالات ارتقا یافت.

- آلبانیا:

« پناهندگان آلبانیایی – آوریل 1999 »

در جریان جنگ کوزوو، جنگنده‌های ناتو به رهبری آمریکا با «عملیات نیروی ائتلافی» وارد درگیری شدند؛ آن‌ها فکر می‌کردند که دارند خودروهای زرهی صرب را بمباران می‌کنند، اما در نهایت مشخص شد که آن‌ها پناهندگانی بوده‌اند که صحنه‌های درگیری را ترک می‌کردند. در آن اتفاق، 73 نفر غیرنظامی کشته شدند.

- افغانستان:

 «حمله به عروسی در افغانستان – ژوئیه 2002 »

در سال‌های ابتدایی حضور نیروهای افغان، دو جنگنده آمریکایی به یک مجلس عروسی حمله کرد و منجر به کشته شدن 48 غیرنظامی شد. در این مراسم، چند تیر هوایی برای گرامیداشت سنت‌ها شلیک شد که جنگنده‌های آمریکایی تعبیری اشتباه را از آن داشتند. دو روز پس از آن حادثه، جرج بوش در تماس تلفنی با همتای افغان خود، حامد کرزای، ابراز همدردی کرد. با این حال، پنتاگون همچنان زیر بار مسئولیت آن نرفت. پس از آن حمله، چندین حمله مشابه از سوی جنگنده‌های آمریکایی صورت گرفت.

« در هلمند؛ کشته شدن ۱۶ نظامی افغان در حمله اشتباهی هوا نیروی آمریکایی»

حمله هوایی نیروهای آمریکایی در شهرستان گرشک ولایت هلمند زمانی صورت گرفت که یک عملیات به رهبری نیروهای امنیتی و دفاعی افغان با پشتیبانی نیروی هوایی امریکا در این شهرستان در حال اجرا بود.

وزارت دفاع آمریکا، پنتاگون، کشته شدن «شماری از مأموران امنیتی افغان» بر اثر حمله هوایی آمریکا را تایید کرد.

«حمله هوایی بالگرد آتشبار آمریکا به بیمارستان «پزشکان بدون مرز» شهر قندوز»

حمله هوایی هلیکوپتر آتشبار آمریکا به بیمارستان «پزشکان بدون مرز» شهر قندوز افغانستان منجر به کشته شدن 42 نفر شد. این اتفاق از زمانی شروع شد که هلیکوپتر آتش بار ac-130 با هدف از بین بردن تعداد زیادی از طالبان فرستاده شد که سیستم هدایت‌کننده آن به طور اشتباه منطقه دیگری را مورد هدف قرار داد. با وجود آنکه به فرماندهان آمریکایی هشدار داده شده بود که حمله را سریعا متوقف کنند اما آنها خالی بودن این بیمارستان را از نیروهای طالبان تایید نکردند و به حمله خود ادامه دادند. در این حمله 16 نفر از نظامیان آمریکایی از جمله یک ژنرال به دلیل نقش داشتن در این حمله مجازات شدند.

جزئیات حمله به این بیمارستان نشان می‌دهد که کارکنان کلینیک پزشکان بدون مرز در جریان این حمله کشته شدند. موسسه خیریه پزشکان بدون مرز نیز این حملات را «جنایت جنگی» قلمداد کرده است. در این بین اما صحبت‌هایی هم از عمدی بودن این حمله به گوش می‌رسد که مقامات آمریکایی عمدی بودن آن را رد کرده‌اند.

ژنرال جان کمپبل، فرمانده نیروهای آمریکا در قندوز، می‌گوید که این بیمارستان در شمال شهر قندوز قرار دارد و پس از آنکه نیروهای افغان درخواست کمک هوایی را صادر کردند، این بیمارستان به اشتباه مورد حمله قرار گرفت. وی ادامه داد: «در سه اکتبر نیروهای افغان به ما اطلاع دادند که دشمن به آن‌ها کمک کرده و از ما کمک هوایی درخواست کردند. به همین دلیل حمله هوایی برای نابودی عناصر طالبان صادر شد و در این بین چندین غیرنظامی بی‌گناه نیز کشته شدند. این فرمانده مسئولیت را به عهده نگرفت. ارتش آمریکا پیشتر از این اتفاق با عنوان «تلفات جانبی» یاد کرد. عنوانی که شاید به داستان ژنرال کمپبل همخوانی داشته باشد. 

عراق

سابقه حملات اشتباهی نیروهای امریکایی و یا تحت رهبری آمریکا در عراق قابل توجه است. در جریان عملیات نیروهای عراقی برای آزادسازی موصل، رسانه های محلی به نقل از سرقومندانی اردوی عراق از کشته شدن 90 فرد و زخمی شدن 100 نظامی عراق در نتیجه حمله اشتباهی نیروهای هوایی امریکا، خبر دادند. در ارتباط با این حمله نیز گفته شد که وسایل و تاسیسات نظامی ارتش عراق به شدت آسیب دید و نظامیان مجبور به ترک منطقه بعد از این حمله شدند. حمله اشتباهی نیروهای آمریکایی در موصل همچنین به اسارت برخی نظامیان عراقی بدست نیروهای داعش منجر شد.

آن چه که تقریبا ویژگی مشترک بیشتر این حملات به ظاهر اشتباه می‌باشد، تغییر معادله بر روی زمین به نفع شورشیان و گروه‌های تروریستی پس از وقوع حملات این چنینی بوده است. حمله اشتباهی آمریکایی‌ها اگرچه اشتباه عنوان شده، اما حقیقت آن که صحنه عملیات‌ها را حداقل در کوتاه مدت به نفع نیروهای داعش تغییر داده است.

« العامریه عراق – فوریه 1991 »

در 13 فوریه 1991 و در جریان جنگ اول خلیج فارس، جنگنده‌های آمریکایی پناهگاهی در العامریه بغداد را بمباران کردند که منجر به کشته شدن 48 غیرنظامی گشت. بمب‌های استفاده شده از نوع بمب هدایت‌شونده‌ی لیزری بودند که آن پناهگاه به عمد هدف قرار گرفته بود. مقامات پنتاگون و سیا معتقد بودند که از آن پناهگاه به عنوان پست فرماندهی استفاده می‌شده است. کاخ سفید بعدها در گزارشی از این حمله حمایت کرد. در آن گزارش، رژیم صدام حسین به عمد از خانه‌های مسکونی غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کرده است.

« روزنامه نگاران بغداد – ژوئیه 2007 »

در ژوئیه 2007، چندین هلیکوپتر نظامی آمریکایی عملیاتی را در عراق انجام دادند. ویکی لیکس با انتشار ویدیویی مشخص کرد که دو روزنامه نگار رویترز و چندین غیرنظامی دیگر کشته شدند.

 «حمله اشتباهی آمریکا به نیروهای عراقی، 8 کشته برجای گذاشت»

حمله اشتباهی ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا به مواضع نیروهای عراقی در شهر موصل منجبر به کشته و زخمی شدن چندین نیروی عراقی شد. ائتلاف موسوم به ائتلاف بین‌المللی ضد داعش به رهبری آمریکا نیروهای عراقی را هدف قرار داد. رسانه‌های عراقی با اعلام این خبر گزارش دادند این حمله به صورت اشتباهی و در غرب موصل صورت گرفته است. بر این اساس، بالگردهای ائتلاف آمریکا به مواضع نیروهای عراقی درگیر با داعش در منطقه «باب‌لکش» واقع در موصل قدیم حمله کرده‌اند که بر اثر آن 8 نفر تا به این لحظه کشته‌ و چند تن دیگر زخمی شده‌اند. ائتلاف آمریکا پیش از این نیز به صورت اشتباهی مواضع نیروهای عراقی را هدف قرار داده است.

« حمله اشتباه آمریکا در عراق که منجر به کشته شدن 200 غیرنظامی شد.»

یکی از فرماندهان آمریکایی در عراق اذعان کرد که به احتمال زیاد این حمله هوایی به سمت ساختمانی هدایت شده و منجر به کشته شدن غیرنظامیان شده است. در صورتی که مقامات دیگر آمریکا اعلام کردند که ممکن است داعش این قربانیان را در این ساختمان جمع‌آوری کرده و یا ممکن است انفجاری از سوی شبهه‌نظامیان در این ساختمان رخ داده باشد.

 « حمله هوایی آمریکا در سال­های 2015 و 2016 در موصل»

اشتباه نظامی آمریکا در حمله هوایی سال­های 2015 و 2016در موصل باعث شد تعدادی غیرنظامی در نزدیکی هدف تعیین‌شده کشته شدند. در 12 فوریه سال 2016 و چهار روز بعد از آن حملات هوایی در کارخانه‌های خودروسازی داعش در موصل صورت گرفت. فرماندهان آمریکایی‌ معتقد بودند که دو غیرنظامی به طور ناخواسته در نزدیکی منطقه هدف کشته شدند. همچنین آنها به این نتیجه رسیدند که در سال 2015 و در حمله به ساختمان مرکز فرماندهی داعش در موصل 4 غیرنظامی در اطراف این ساختمان کشته و 2 نفر دیگر زخمی شدند.

 « آمریکا اذعان می­کند که در حمله هوایی موصل در "محل" = 200 فرد غیرنظامی جان خود را از دست داد»

پنتاگون آمریکا به حمله هوایی دیگری در موصل اعتراف کرد که گفته می شود بیش از 200 غیر نظامی از جمله زنان و کودکان را کشته است. این گفته به عنوان «فاجعه بشری» توسط اسامه نجیفی معاون رئیس جمهور عراق توصیف شده است و مقامات سازمان ملل گفته اند که این حمله عمیقا نگران هستند.

پنتاگون اعلام کرده است که از اواسط سال 2014، 220 غیرنظامی را در عراق و سوریه کشته است، اما گروه های نظارت مستقل نظیر Airwars.org در لندن می گویند این تعداد می تواند نزدیک به 3000 باشد.

« اشتباه مرگ بار نیروی هوایی آمریکا در عراق»

حمله نیروی هوایی آمریکا که در آن به اشتباه محل استقرار ارتش عراق در مرکز این کشور هدف قرار گرفت، موجب کشته شدن حدود ۷۵ سرباز عراقی شد. پایگاه خبری پانوراما الشرق الاوسط اعلام کرد ، منابع نظامی آمریکایی اعلام کردند که نیروی هوایی این کشور در دو نوبت و به اشتباه مرکز استقرار نیروهای ارتش عراق را در استان صلاح الدین در مرکز این کشور را بمباران کرد که در اثر آن حدود 75 سرباز عراقی جان باختند. این حملات در چارچوب حمله ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا علیه داعش صورت گرفت.

به گفته ، مایک هریس ، کارشناس سیاسی ، ( در واکنش به ادعای حمله موشکی اشتباهی آمریکا به گردانهای سید الشهداء نزدیک مرزهای عراق و سوریه ) نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه از تروریست های داعش حمایت می کنند...نیروهای آمریکایی در هر دو کشور عراق و سوریه مرتکب جنایات جنگی شده اند. نیروهای آمریکایی در عراق مکان های غیر نظامی را با توپخانه و جنگنده های خود هدف قرار داده اند. آنها بارها نیز در سوریه غیر نظامیان را هدف قرار داده اند و به اعتراف خودشان تاکنون بیش از 600 غیر نظامی در عملیات نیروهای ائتلاف تحت امر آمریکا در سوریه و عراق کشته شده اند. این اقدامات تصادفی نیست بلکه از پیش طراحی شده است...آمریکا از سالها پیش از داعش پشتیبانی کرده است. آیا به خاطر دارید چه تعداد از کمک های نظامی و تدارکاتی که هواپیماهای آمریکایی به زمین ریخته اند در سرزمین های تحت اشغال داعش فرود آمده است؟ این موارد به اصطلاح تصادفی و اشتباهی بسیار زیاد بوده است و داعش از این کمک ها بهره مند شده است.

سوریه

« پنتاگون: حمله اشتباهی ائتلاف آمریکایی به اعضای نیروهای سوریه دموکراتیک»

پنتاگون اعلام کرد در حمله هوایی 11 آوریل ائتلاف تحت فرماندهی آمریکا در سوریه به اشتباه 18 نفر از اعضای «‌نیروهای سوریه دموکراتیک» کشته شدند. پنتاگون در رابطه با این حمله گفت: با توجه به اطلاعات جمع‌آوری شده منطقه مورد حمله با نام داعش نام‌گذاری شده بود. در حالی که موقعیت داعش به موقعیت نیروهای دموکرات سوریه کسانی که در تلاش برای مبارزه با داعش بودند، تبدیل شد.  فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در بیانیه‌ای ضمن اعلام این خبر گفت: این حمله (به شهر الطبقه) به درخواست شرکای آنها (کُردها) انجام شده بود که این منطقه را از مواضع داعش اعلام کرده بودند.

« ارتش آمریکا اذعان می کند که به اشتباه نیروهای وفادار سوری هدف قرار گرفته و کشته شده اند»

در حملات اشتباه " حداقل 15 نفر در دیرز زور کشته شدند. ارتش آمریکا به طور رسمی اعتراف کرده است در یک حمله مهم در سپتامبر در شرق سوریه حداقل 15 مبارز وفادار به رژیم بشار اسد را کشتند .

«حمله اشتباهی چندین باره ائتلاف آمریکا، این بار علیه کردهای سوریه»

باردیگر نیروهای ضد داعش در سوریه بر اثر آن چه که حمله اشتباهی عنوان شده، هدف حملات جنگنده‌های آمریکایی قرار گرفتند. پنتاگون اعلام کرد در بمباران نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا، اشتباها مواضع نیروهای سوریه دموکراتیک  مورد حمله قرار گرفت. گفته شده در این رویداد ۱۸ مبارز کرد وابسته به "نیروهای دموکراتیک سوریه" کشته شدند.

خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز از قول فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) نوشت، هواپیماهای ائتلاف بر اساس اطلاعات و هماهنگی‌های نادرست حمله‌ای را که قرار بود مواضع گروه داعش در جنوب الطبقه را هدف قرار دهد، علیه نیروهای دموکراتیک سوریه انجام داد. با وجود آن که آمریکا انجام این جمله اشتباهی را از جانب ائتلاف تحت رهبری خود تائید کرده است؛ اما هنوز مشخص نیست که بطور دقیق هواپیماهای کدام کشور هم پیمان آمریکا این حملات را انجام داده‌اند.

آن چه تحت عنوان حمله اشتباهی نیروهای آمریکایی در سوریه عنوان شده نخستین بار نیست که به وقوع می‌پیوندد. شهریور ماه (سپتامبر) گذشته نیز در ماه‌های پایانی ریاست جمهوری باراک اوباما، بمب افکن های آمریکایی در عملیاتی هماهنگ مواضع نیروهای ارتش و بسیج مردمی سوریه مستقر در استان های دیرالزور (شرق) و قنیطره (جنوب غرب) را بشدت بمباران کردند. در اثر این حمله اعلام شد که بیش از 120 تن از رزمندگان سوری کشته و 100 تن زخمی و به تجهیزات نظامی آنها نیز صدمات جدی وارد آمده است. این سربازان در زمان حمله در محاصره عناصر داعش قرار داشتند که به ناگهان با بمباران نیروهای آمریکایی مواجه شدند. 

در آن زمان ساعتی پس از حملات هوایی آمریکا به دیرالزور، مواضع نیروهای ارتش سوریه در استان قنیطره نیز مجددا هدف حمله هوایی رژیم صهیونیستی قرار گرفت. در این حملات دو مرکز ارتش و بسیج مردمی سوریه در اطراف شهرک خان ارنبه واقع در استان قنیطره (جنوبی غربی) این کشور هدف بمباران شدید قرار گرفت.حمله اشتباهی آمریکایی‌ها به دیرالزور در زمانی که نیروهای داعش در آن منطقه حضور داشتند، از جانب برخی تلاش برای جلوگیری از پیشروی ارتش سوریه عنوان شد، بویژه آن که تنها چند ساعت پس از بمباران نیروهایی آمریکایی، جنگنده‌های صهیونیستی نیز مواضع ارتش سوریه را بمباران کردند.

 از طرف دیگر بمباران دیرالزور در آن مقطع به عنوان تلاش واشنگتن برای پایان آتش بس موافقت شده با مسکو ارزیابی شد. آتش بسی که به ضعف نیروهای ضد دولتی و شورشی منجر گردیده بود. در همین ارتباط وزارت دفاع آمریکا در بیانیه ای اعلام کرد که حملات ائتلاف آمریکایی ضد داعش به مواضع نیروهای ارتش سوریه در ماه سپتامبر ناشی از یک خطای انسانی بود، هرچند سفیر وقت روسیه در سازمان ملل امکان وقوع اشتباه در جریان این حمله را رد کرد. 

سفارت چین در بلگراد صربستان

« سفارت چین در بلگراد – مه 1999 »

در سال 1999 و در حمله بمب‌افکن AB-2 آمریکا به سفارت چین در بلگراد پایتخت صربستان ، سه خبرنگار چینی و 20 نفر زخمی شدند که آمریکا مدعی است این حمله به طور اشتباه صورت گرفته است.  این حمله بازتاب فراوانی در سطح بین‌المللی داشت. بیل کلینتون به خاطر این بمباران رسما عذرخواهی کرد و گفت که آن حمله اتفاقی بوده است. سازمان سیا نیز اعلام کرد که تحلیلگران مختصات اشتباهی را انتخاب کرده بودند و هدف جایی دیگر در همان خیابان بوده است. پکن این حمله آمریکا را «اقدامی وحشیانه» نامید. این اتفاق اعتراضات فراوانی را به همراه داشت.