به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق به نقل از پایگاه اطلاع رسانی شهید ستاری، یکی از دلایل مهمی که امروز، جمهوری اسلامی ایران را تبدیل به امن ترین کشورهای جهان تبدیل کرده، عملکرد درخشان پدافند هوایی است که میراث گرانبهای شهید منصور ستاری و همرزمان او در حدود چهار دهه گذشته است. یکی از بازوهای قدرتمند پدافند هوایی، در اختیار داشتن هواپیماهای جنگنده ای است که در حوزه رهگیری و برتری هوایی، قدرت مانور قابل ملاحظه ای دارند. یکی از این جنگنده ها، جت جنگنده میگ 29 «mig-29 » است که در پاییز سال 1990 (مهرماه 1360) با درایت شهید ستاری و مداومت او در به کارگیری دیپلماسی دفاعی، به ارتش جمهوری اسلامی ایران تحویل داده شد.
میگ 29 یا فالکروم (به معنای نقطه اتکا) با هدف ایجاد یک رهگیر نقطه ای برای دفاع هوایی از مناطق مهم سیاسی و صنعتی با استفاده از آخرین یافته های مراکز پژوهشی و تجربیات میگ های قبلی در شوروی سابق طراحی و ساخته شد و در اکتبر 1977 برای نخستین بار پرواز کرد. با توجه به مأموریت تعریف شده، این جنگنده برد و مداومت پروازی زیادی نداشت ولی کارایی آن در نبردهای نزدیک با توجه به مانورپذیری بسیار بالا، پرنده ای فوق العاده بود. این ویژگی ها میگ-29 را از همان ابتدا به عنوان رقیب مستقیم اف-16 آمریکایی در رویارویی هوایی مطرح کرد.
جت جنگنده دوموتوره و دوسکانه میگ۲۹ شباهت زیادی به جنگنده بزرگ‌تر سوخو۲۷ دارد که همزمان با آن طراحی و تولید شد. این دو جنگنده به منظور رقابت با جنگنده‌های آمریکایی اف۱۵ ایگل و اف۱۶ فالکن ساخته شدند.
میگ۲۹های نیروی هوایی آلمان در تمرینی به همراه اسکادران ۵۱۰ نیروی هوایی آمریکا شرکت کردند که از جنگنده اف ۱۶ استفاده می‌کردند. در پایان کار خلبانان اف۱۶ اعلام کردند که میگ ۲۹ به علت موتورهای قدرتمندتر و بهره‌گیری از موشک ویمپل و همچنین میدان دید بهتر برای خلبان برتر از اف۱۶ است.
میگ 29 به ایران چه زمانی به ایران آمد؟
نیاز به بازسازی ناوگان جنگنده های نهاجا در دو مأموریت تخصصی رهگیری و بمب افکن ضربتی پس از پایان جنگ تحمیلی باعث شد تا میگ-29 برای مأموریت اول و سوخو-24 به عنوان بمب افکن تاکتیکی خریداری شود. در سال 1368 قرارداد منعقد شده و در سال بعد اولین سری از هواپیماها تحویل داده شدند. در تبریز هم اولین میگ-29ها در سال 1371 مشغول به خدمت شدند. بنا بر اعلام منابع خارجی 25 فروند میگ-29 شامل 18 فروند نمونه تکنفره و دو فروند نمونه دو نفره برای امور آموزشی به ایران تحویل داده شد. همچنین به گفته همین منابع در اوائل دهه 1990 تعدادی از هواپیماهای عراقی بدون اجازه در حالی که دو کشور پس از جنگ در حال آتش بس بودند وارد ایران شدند که چهار فروند میگ-29 نیز در میان آنها بوده است.
یار ستاری در بهره مندی از میگ 29
در عکس بالا، فردی که کنار منصور ستاری، از نخستین میگ 29 وارد شده به ایران، بازدید می کند، تیمسار سرتیپ خلبان مهدی دادپی است. او خدمات شایانی در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به جا گذاشته است. دادپی متولد ۲ اردیبهشت ۱۳۱۹ است. او دارنده نشان رشادت فتح، ازفرماندهان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ایران و عراق و از مدیران خطوط هواپیمایی ایران در دهه هفتاد و هشتاد هجری شمسی بود. همچنین از اولین خلبانان مافوق صوت ایران و از اولین خلبانان و هنرآموزگاران هواپیمای جنگده اف ۴ بود که در دهه پنجاه هجری شمسی شاگردان بسیاری را در نیروی هوایی تربیت کرد. با آغاز جنگ تحمیلی به عنوان یکی از فرماندهان و طراحان عملیاتی نیروی هوایی ایران در هدایت وبرنامه ریزی عملیات‌های مختلف و پشتیبانی هوایی منطقه جنوب، شرکت فعال داشت. آخرین سمت او در نیروی هوایی فرماندهی منطقه اول هوایی مهرآباد بود که تا زمان بازنشستگی در ۱۳۷۱ در این سمت به انجام وظیفه مشغول بود. بعد از بازنشستگی از نیروی هوایی به کار در خطوط هواپیمایی روی آورد. تیمسار دادپی در مردادماه سال ۱۳۸۸ در یک سانحه سقوط هواپیمای ایلوشن در فرودگاه مشهد دار فانی را وداع گفت.
میگ29 یو بی، در آسمان ایران
پس از ورود فالکروم های خریداری شده به ایران روند عملیاتی شدن این جنگنده ها به دلیل مشکلات ایجاد شده توسط روسها مورد رضایت ایران نبود. در واقع اگر جسارت و توان بالای متخصصان ایرانی نبود پشتیبانی ناقص و نامطلوب روسها تا به حال فالکروم های ایرانی را مانند برخی کشورهای دیگر از رده خارج می کرد. اما با وجود در دسترس نبودن برخی دفترچه های فنی که باید تحویل داده می شد میگ های نهاجا نه تنها از پا نیافتادند بلکه روند نگهداری آنها بهتر نیز شده و در چند سال اخیر چندین فروند از فالکروم های زمینگیر شده به خط پروازی بازگردانده شده اند به طوریکه این هواپیما با تنها یک سانحه منجر به سقوط هم اکنون ایمن ترین جنگنده نهاجا لقب گرفته است در حالی که اف-14 تامکت های نهاجا حتی قبل از انقلاب نیز سانحه منجر به سقوط داشته اند.
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران این کار را حتی پیش از اینکه روسها میگ های خودشان را به چنین سامانه ای مجهز کنند انجام داد. در واقع زمانی که ایران نخستین آزمایشات طرح طالع را انجام می داد هنوز میگ-29های خود روسیه توانایی سوختگیری هوایی را نداشتند. البته اخبار رسمی از نتیجه نهایی طرح طالع و وضعیت طرح طلیعه منتشر نشده و مدتهاست دیگر تصاویر و اخباری از سوختگیری هوایی روی همه فالکروم های ایرانی در رزمایش ها و یا نمایشگاه ها دیده نشده است.
نصب مخزن سوخت زیر بال هر چند بر محدودیت فضای حمل تسلیحات زیر بال فالکروم ها می افزود اما در مأموریت های آموزشی، عزیمت به نقاط مختلف کشور برای حضور در تمرین ها و رزمایش ها و برخی مأموریت های عملیاتی مانند گشت هوایی که معمولآً آن را با تعداد کمی موشک انجام می دادند مفید بود. این بهینه سازی هم هنوز به عنوان یک ارتقاء روی همه میگ های ایرانی حتی در رژه نیروهای مسلح دیده نشده است.
برای کاهش وابستگی به کشور سازنده خیلی زود تلاش برای ساخت برخی اقلام پرمصرف در این جنگنده آغاز شد از جمله چتر ترمز که برای کاهش سرعت هواپیما پس از فرود مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه ایرانی حتی در سرعت های فرود تا 5 درصد بالاتر نسبت به نمونه روسی قابل استفاده است.
نقش ستاری در آمدن میگ 29 به ایران چه بود؟
بهروز نقدی‌بیک، خلبان بازنشسته نیروی هوایی از خلبانانی است که در دوران دفاع مقدس در پایگاه سوم شکاری همدان آبدیده شد. بارها به قلب دشمن زد و در عملیات‌های متعددِ درون و برون مرزی از منافع کشور دفاع کرد. بعد از پایان جنگ و با شروع جنگ اول خلیج فارس و پناهنده شدن تعدادی از هواپیماهای عراقی به ایران از جمله تعدادی جنگنده میراژ، بعد از چند ماه تحقیق و کنکاش، بدون هیچگونه آموزش و بدون کمک طرف فرانسوی، موفق به پرواز در آوردن میراژ شد. امری که خوشحالی زایدالوصفی را برای منصور ستاری، فرمانده وقت نیروی هوایی به ارمغان آورد که با چشمانی نگران در کنار باند پایگاه همدان، اولین پرواز میراژ زیر دستان یک خلبان آموزش ندیده ایرانی را دنبال می‌کرد.
او درباره ستاری میگوید: ایشان تنها فرمانده نیروی هوایی بود که خلبان نبود. این تصور بین بدنه نیرو پیش آمده بود که ستاری چون از بدنه پدافند به فرماندهی نیرو رسیده و یک نیروی پدافندی است، به جنگنده زیاد اهمیت نمی‌دهد ولی در واقع امر اینگونه نبود. یادم است در یکی از سخنرانی‌هایش می‌گفت از زمانی که فیلم عملکرد جنگنده میگ-29 را دیدم تا زمانی که چرخ این جنگنده باند مهرآباد را لمس کرد، دو سال طول کشید. آن مرحوم دو سال دوندگی و پیگیری کرد تا این جنگنده وارد ناوگان نیروی هوایی شود. میگ-29 خرید، سوخو-24 خرید، اف-7 خرید ولی چون ذاتا خلبان نبود این ذهنیت ایجاد شده بود که توجهی به جنگنده ندارد در صورتی که واقعا این طور نبود.
میگ 29 در جنگ هشت ساله ایران و عراق چه کرد؟
اولین حضور فالکروم در میدان نبرد در اواخر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران توسط خلبانان روس و عراقی بوده است. برخی منابع اظهار داشته اند یک فروند از این جنگنده ها نیز توسط نیروی هوایی ایران ساقط شده است. کمی بعد در جنگ خلیج فارس 5 فروند میگ-29 عراقی در نبرد هوایی با نیروهای متحد از بین رفت و چند مورد پیروزی هوایی ادعا شده برای این جنگنده نیز مورد تأیید واقع نشد.
تعمیر نخستین جنگنده میگ 29 در ایران
فرمانده اسبق نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال 89 و هنگام پرواز این هواپیما گفت: تمام مراحل بازسازی و تعمیرات اساسی این هواپیمای راهبردی که 9 سال زمینگیر بود، به‌دست کارکنان متعهد و مجرب پایگاه دوم شکاری تبریز انجام شده است.
سرتیپ شاه صفی افزود: کارکنان متعهد نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در سراسر کشور هم اکنون در این زمینه رقابتی سازنده دارند و دیگر هواپیمای زمین گیر در یگان‌ها نداریم.وی با اشاره به آمادگی کامل نیروی هوایی برای دفاع از آسمان کشورمان گفت: نهضت قطعه‌سازی و ارتقا و بهینه سازی انواع هواپیما اکنون و با جدیت هر چه تمام در این نیرو پیگیری می‌شود.
سرتیپ حلت‌آبادی، فرمانده پایگاه دوم شکاری تبریز نیز گفت: این جنگنده، با بهره‌گیری از دانش و تجربه متخصصان 18 رشته مرتبط و صرف 14 هزار ساعت کار، بازسازی و آماده پرواز شده است.همزمان با پرواز این هواپیما نخستین گردان تاکتیکی هواپیماهای آموزشی بدون سرنشین نیز در پایگاه دوم شکاری تبریز آماده فعالیت شد.