به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، در هنگام جنگ تحمیلی 8 ساله، بدلیل نامساعد بودن وضعیت جغرافیایی مناطق عملیاتی، حجم آتش دشمن و قرار گرفتن شهدا در محدوده‌ای بین نیروهای خودی و دشمن، امکان جابه جایی و انتقال ابدان شریف تعداد زیادی از شهدا فراهم نشد. بعد از پذیرش قطعنامه 598 و پایان گرفتن جنگ تحمیلی یکی از مهمترین موضوعاتی که در دستور کار مسئولین نظام اسلامی قرار گرفت، تلاش برای تفحص(جستجو) و کشف مفقودین جنگ تحمیلی بود.
تفحص پیکر مطهر شهدا سال‌هاست که در مناطق عملیاتی مختلف جنوب و غرب کشور و مناطق برون مرزی در کشور عراق انجام شده و تاکنون تداوم یافته است، در این بین پیکر مطهر 45هزار شهید دوران دفاع مقدس طی این جستجوها کشف شده و در این راه تا کنون بیش از 50 تن از اعضای تیم تفحص(جستجوگران نور)، شهید و بیش از 120 نفر جانباز شده‌اند.
یکی از موضوعات مهم در میدان تفحص توسط اعضای تیم کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح، تشخیص پیکر شهدا از اجساد عراقی است:
1- کلاه: کلاه عراقی‌ها کاملاً با کلاه ایرانی تفاوت دارد.
2- چفیه: برخی از شهدای ایرانی دارای شال گردن و عموماً دارای چفیه هستند در حالیکه در نظام عراق از این البسه‌ها استفاده نشده است. چفیه‌های ایرانی سفید رنگ با خطوط سیاه رنگ و یا سیاه با خطوط سفید رنگ هستند.
3- پیراهن ایرانی‌ها
الف) لباس فرم سپاه سبز رنگ و نازک می‌باشد و ممکن است که آرم سپاه نیز بر روی آن حک باشد.
ب) لباس بسیجی‌ها
ج) لباس‌های کره‌ای نیز حالت نخی نداشته و فاقد سردوشی و غیره هستند.
د) لباس برادران ارتش
هـ) لباس گرم بسیج و سپاه از نوع لباس‌های ورزشی گرمکن هستند که بلوز و شلوار معمولاً با هم هستند.
ی) در زمستان نیروهای ایرانی از اورکت‌های معروف به کره‌ای استفاده می‌کردند.
پیراهن عراقی‌ها؛
الف) پیراهن عمومی آنان کاملاً ضخیم و سبز رنگ می‌باشند دارای سردوشی و نیز بغل بلوز دارای دکمه و جنس آن‌ها معلوم است.
ب) رده‌های کماندویی عراقی دارای لباس لجنی با رنگ مشخص هستند.
ج) رانندگان تانک عراقی دارای لباس‌های یک تیکه سبز رنگ به اصطلاح خلبانی هستند.
د) عراقی‌ها دارای ژاکتی سبز رنگ و دارای سردوشی هستند که هنوز در ارتش فعلی آن‌ها به کار می‌رفت.
4- شلوار: نیروهای ایرانی هم ضمن اینکه با همدیگر تفاوت دارند با شلوراهای عراقی تمایزاتی دارند، شلوار نیروهای بسیج از جنس بلوزهای خاکی دارای جیب‌هایی از بغل پا است جای کمربند و یا فانسقه هم به اندازه خاص خود می‌باشد. لباس نیروهای ارتش و ژاندارمری هم از نوع لباس‌های کره‌ای مانند بوده و برخی از آن‌ها شلوارهای چینی قدیم به رنگ سبز بر تن دارند.
5- فانسقه: فانسقه ایرانی چند نوع می‌باشد، فانسقه پاسداری که سبز رنگ می‌باشد، فانسقه خاکی رنگ که متعلق به نیروهای بسیجی و یا ارتش بوده قفل بندهای آن‌ها، همچنین تعداد سوراخ‌های تنظیم با فانسقه‌های عراقی تفاوت دارد اما فانسقه عراقی‌ها خاکی رنگ با جنس مرغوب و قفل بندهای خاص خود می‌باشند.
6- پوتین: پوتین ایرانی و عراقی از نظر شکل ظاهری تفاوت دارد ضمن اینکه در زیر پوتین‌های عراقی نوشته‌هایی مانند (صنع فی العراق) – (رقم) و علامتی بصورت مثلث که با حرف (ج) که به معنی جیش (نیروهای مردمی عراق را جیش الشعبی گویند) هستند. اما پوتین‌های ایرانی چند نوع است. یک نوع زیر آن‌ها با حروف لاتین کلمه (تاف) نوشته شده و یا کلماتی مانند (پیروزی – وین) درج شده است، اکثر نیروهای بسیجی و پاسدار برای سهولت از زیپ‌های بغل پوتین استفاده و یا از پوتین‌هایی باساق پارچه‌ای استفاده می‌کردند.
7- بعضی از نیروهای ایرانی حتی پرسنل ارتش و ژاندارمری در دوران دفاع مقدس از کفش‌های کتانی استفاده کرده که در عرف نظامی عراق از این نوع کفش‌ها استفاده نشده است.
مناطقی که شهدا در آنجا کشف می‌شوند
گستره تفحص:
1. تفحص درون مرزی:
باتوجه به اینکه ارتش بعثی عراق از ابتدا تا پایان جنگ تحمیلی بخش های مختلفی از خاک کشورمان را در اشغال داشت و یا در عملیات های مختلف رزمندگان اسلام در خطوط پدافندی مذکور تردد داشته اند لذا پیکر شهدا معمولاً در معرکه باقی می‌ماندند که برخی از آن‌ها در خلال جنگ به عقبه انتقال داده شد و تعداد زیادی هم تا پایان جنگ در محل درگیری و نبرد بوسیله دشمن مدفون شده‌اند.
2. تفحص برون مرزی:
با توجه به اینکه بنا به مقتضیات سیاسی و نظامی جنگ، رزمندگان اسلام دشمن بعثی را در خاک عراق تعقیب و در آنجا اقدام به تک و پاتک می‌نمودند در نتیجه تعدادی از آنان بعد از شهادت در خاک عراق تا پایان جنگ باقی ماندند.
از دلائل دیگر وجود پیکر شهیدان در داخل خاک عراق آن بود که رژیم بعثی با بی‌رحمی افراد مجروح و اسیر را در جدار مرز خود و تا عمق خاک عراق بصورت دسته جمعی به شهادت می‌رساند لذا پس از سالهای 77 گروه‌هایی به نام گروه تفحص برون مرزی تشکیل یافت و با هماهنگی وزارت خارجه دو کشور(در زمان صدام) پیکرهای مطهر شهدا طی مراسم و تشریفات تبادل در مرز به میهن اسلامی منتقل شد.