به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، علاوه بر نمایش غرورآفرین دستاورد جدید موشکی کشورمان به نام "خرمشهر" در رژه ۳۱ شهریورماه امسال نیروهای مسلح، سامانه های مهم دیگری نیز در این مراسم حضور داشتند که به علت عدم آشنایی اهالی رسانه و فقدان اطلاع رسانی جامع بخش های اطلاع رسانی نیروهای مسلح، توجهی چندانی به آنها نشد. از جمله این اتفاقات مهم و مسرت بخش، آن بود که رادار مدرن و مهم "گاما" برای اولین بار در معرض دید عموم قرار گرفت. البته پیش از این در بهمن ماه سال ۹۲ خبری در خبرگزاری های داخلی منتشر شد که بر اساس آن، امیر اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) از مواضع پدافندی در استان سمنان بازدید کرده بود و در این خبر برای اولین بار، نامی از رادار پیشرفته گاما و عملیاتی شدن آن در ایران، منتشر شد.
رادار گاما در رژه روز جمعه نیروهای مسلح
رادار Gamma یکی از محصولات پیشرفته شرکت آلماز آنتنی به شمار می آید. این رادار در دو گونه DE و S۱E طراحی و ساخته شده است و با توجه به اینکه موسسه مطالعاتی مشهور CSIS در گزارشی سالهای گذشته خود درباره وضعیت ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس در حوزه های گوناگون از جمله نظامی اشاره ای به برنامه ایران برای در اختیار داشتن گونه DE این رادار مطرح کرده است. بر اساس این پیش فرض، به معرفی توانایی های این گونه از رادار گاما خواهیم پرداخت.
سامانه Gamma DE یک مجموع راداری آرایه فازی فعال سه بعدیUHF در باند L است که وظیفه جستجو و کشف اهداف هوایی شامل پرنده های بال ثابت با سطح مقطع راداری پایین و بالگردها، موشکهای کروز و مهمات هدایت شونده و همچنین موشکهای بالستیکی تاکتیکی کوتاه و میان برد را بر عهده دارد. این سامانه معمولا به منظور هدایت و کمک به هواپیماهای رهگیر و یا سامانه های یکپارچه پدافند هوایی عمل می کند. قابلیت شناسایی اهداف با سطح مقطع راداری پایین و همچنین مقاومت بالا در برابر جنگ الکترونیک دشمن از جمله نکات مثبت این سامانه راداری به حساب می آید.
یکی از قابلیتهای پیشرفته این سامانه توانایی "کشف بدون کمک اهداف" یاNCTR است. در این حالت رادار گاما با استفاده از ارتباط برقرار کردن بین نشانه های شناخته شده از هر هدف پرواز جداگانه، آنالیز امواج بازتابانده شده از اهداف گوناگون و همچنین مشخصه های خاص پروازی هر هواگرد و همچنین در مورد بالگردها با آنالیز تغییرات موجود در امواج ایجاد شده در حرکت پره های بالگردها می تواند به شناسایی آنها اقدام کند.
در کنار سامانه راداری گاما، سیستمی برای مقابله با موشکهای ضد رادار با عنوان Gazetchik E نیز ارائه می شود که وظیفه آن هشدار دادن در مورد نزدیک شدن موشکهای ضد رادار، پخش امواج گمراه کننده و فریب دادن موشکهای ضد رادار است. همچنین سامانه های پخش کننده چف و فلیر و همچنین دودزا نیز برای این سامانه راداری تعبیه شده است.
در منابع رسمی اعلام شده است که میزان موفقیت این سامانه دربرابر موشک های ضد رادار در حدود ۸۵ تا ۹۵ درصد است. این سامانه همچنین می تواند سامانه های جستجوگر الکترو اپتیک موجود در مهمات هدایت شونده را نیز از کار بیاندازد. در رادار گاما تماما از فناوری حالت جامد استفاده شده است. رادارها و در کل قطعات الکترونیکی که بر اساس این فناوری تکمیل شوند به نسبت سایر قطعات الکترونیکی از عملکرد بسیار بهتری برخوردار بوده و زمان کارکرد آنها بسیار بالاتر است. به طور معلوم احتمال خرابی این گونه قطعات بسیار پایین تر بوده و در بحث سرعت انتقال جریان های الکترونیک، خصوصا در قالب اطلاعات، بسیار سریع تر عمل می کنند.
برد کشف هدف در گونه های مختلفGamma DE در برابر هدفی با سطح مقطع راداری ۱ متر مربع بین ۳۱۰ تا ۴۰۰ کیلومتر و هدفی با سطح مقطع راداری ۰.۱ متر مربع ۱۷۵ تا ۲۴۰ کیلومتر اعلام شده است. البته شرکت سازنده اعلام کرده است که این رادار می تواند موشکهای بالستیک را که از ارتفاع بالا به سمت زمین می آیند را از فاصله ۱۱۱۱ کیلومتری شناسایی کند. این سامانه راداری توان پوشش دادن تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری از سطح دریا را دارد. گاما می تواند در شرایط جوی سخت از دمای +۵۰ تا -۵۰ درجه سانتی گراد به عملیات بپردازد. این سامانه می تواند در رطوبت ۹۸ درصد و بادهایی با سرعت ۲۵ متر در ثانیه و در ارتفاع ۲۰۰۰ متری از سطح دریا عملیات کند. کل خدمه مورد نیاز برای کار با این سامانه ۵ نفر است.
سامانه Gamma DE و متعلقات مربوط به آن بر روی دو دستگاه کامیون حمل می شود و می تواند در مدت زمان ۵ دقیقه برای کار آماده شود. گونه کششی این رادار نیز موجود است که زمان آماده سازی آن در حدود ۲۰ دقیقه می باشد. این سامانه راداری از یک سیستم یکپارچه تشخیص دوست از دشمن بهره می برد. بهره بردن از قابلیت آرایه فازی فعال این قابلیت را به این رادار می دهد که بتواند در زوایای مثبت و منفی ۶۰ درجه در سمت و ارتفاع را دارد. این رادار توانایی ردگیری همزمان ۲۰۰ هدف را دارد.
گاما همچون سایر رادارهای پیشرفته روسی مانند کاستا و نبو، توانایی مرتبط شدن با سامانه های دفاع هوایی موشکی مدرن روسی همچون اس-۳۰۰ و اس-۴۰۰ را دارد. در نتیجه این رادار به عنوان تکمیل کننده این سامانه ها نیز عمل می کند. با توجه به اینکه پیش از ورود سامانه اس-۳۰۰ به ایران، رادارهای نبو و کاستا در ساختار پدافند هوایی ایران وارد شده بودند، امروزه با عملیاتی شدن اس-۳۰۰، اطلاعات این رادارها همچون نمونه های پیشرفته ایرانی در اختیار آتشبارهای موشکی دفاع هوایی قرار می گیرد.
نکته مهم دیگر این است که ایران امروزه خود به یکی از قطب های طراحی و ساخت رادارهای پیشرفته آرایه فازی تبدیل شده و نه تنها نمونه های بومی از رادارهای مطرح روسی و چینی را به تولید رسانده بلکه نمونه هایی با طراحی های کاملاً داخلی نیز توسط متخصصان جوان کشورمان در یگان های عملیاتی پدافند هوایی در حال خدمت هستند که پیش از این نمونه های متعدد آنها معرفی شده بودند. استقرار این سامانه راداری در منطقه ای مانند سمنان ضمن آنکه عمق دفاعی کشورمان را از گزند سامانه های موشکی دشمن دور می کند، توانایی انتقال این رادار به مناطقی را می دهد که دشمن هیچگونه اشرافی از طریق سامانه های ماهواره ای خود ندارد و گاما در کنار کاستا، نبو، مطلع، غیر و ثامن، شبکه ای مطمئن از سیستم های راداری را در اختیار نیروهای مسلح ایران قرار می دهد که عمدتا متحرک و با قابلیت جابجایی بالا هستند.