سروس سیاست مشرق - حامیان برجام که پیش از این مطرح می‌کردند توافق هسته‌ای را فقط باید با کدخدا بست و همه تخم‌مرغ‌هایشان را در سبد آمریکا چیدند حالا با چرخش 180 درجه‌ای و نفی کلی استدلال قبلی خود دست به دامان اروپا برای حفظ برجام شده‌اند. این افراد حالا با مطرح کردن سناریو «برجام منهای آمریکا» سعی دارند به هر نحوی نشان دهند که برجام پس از خروج آمریکا هم ادامه خواهد یافت و در این راستا تنها کاری که ایران باید انجام دهد این است که در مقابل تحرکات آمریکا احساسی نشود و کاری انجام ندهد. به نظر می‌رسد که برای این عناصر کیفیت و توخالی بودن برجام مهم نیست و تنها به حفظ این توافق تاکید می‌کنند.
در همین راستا علی خرم، کارشناس اصلاح‌طلب و مشاور ظریف با این عنوان این مطلب که «اروپا برای بقای برجام آماده پرداخت هزینه است» می گوید:
« این کشورها حاضر به صرف هزینه برای حفظ صلح جهانی هستند، به گونه ای که این دولت ها اعلام کرده اند می توانند حمایت های خود را به صورت سوبسیدی از این نهادهای خصوصی تجاری داشته باشند که این موضوع هفته پیش هم توسط خانم هلگا اشمیت مطرح شد. این دست از تلاش ها و کمک های کشورهای اروپایی با محوریت آلمان، انگلیس و فرانسه در کنار حمایت های جدی روسیه و چین برای حفظ صلح و ادامه برجام در دوران زمامداری ترامپ که نزدیک به سه سال از آن باقی مانده است، سبب شده که مسئولیت حفظ و نظارت بر برجام را به گونه ای خود این کشورها در بستر و فضای عدم حضور آمریکا بر عهده بگیرند. اما در مقابل هم ایران باید در مقابل تحریکات آمریکا از هر گونه اقدام احساسی و آنی که به دور از عقلانیت است، دوری کرده که البته نباید در این میان عزت نفس کشور هم نادیده گرفته شود. لذا این نوع از رفتارها نیازمند یک دیپلماسی هوشمند و منعطف است که باید به صورت جدی در دستور کار قرار بگیرد.»
این درحالی است که خرم یکی از کسانی است که همواره در مورد ایجاد رابطه با آمریکا سخن گفته و بخش اعظمی از یادداشت‌ها و گفت‌وگوهای وی در همین زمینه است. وی در گفت‌وگو با روزنامه شرق درباره رابطه ایران آمریکا می‌گوید: « به نظر من همه رفتارهای ایالات‌متحده پس از انتخاب حسن روحانی به ریاست‌جمهوری دگرگون شد و امروز می‌توان چرخشی جدید در نوع نگاه آمریکا به ایجاد رابطه بین دو کشور دید. به‌صورت ویژه، رفتار آمریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران تغییر کرده است.»
وی حتی به لابی‌سازی در آمریکا نیز اشاره و بیان می‌کرد:« باید ایران هم به سهم خود آستین بالا زند و به کمک دولت آمریکا، دموکرات‌ها و عقلای این کشور، که همه از حامیان توافق ایران و آمریکا هستند، بشتابد تا این بحران فروکش کند؛ بدین معنا که ایران باید درصحنه سیاسی و لابی‌های مؤثر در آمریکا نقش‌آفرینی کند.»
همچنین یکی از روزنامه‌های اصلاح‌طلب نیز با مطرح کردن سناریو نامفهوم «برجام منهای آمریکا» از قول یک کارشناس بین الملل نوشت:
« ایران ممکن است به دنبال مدل جدیدی از توافق با اروپایی‌ها و روسیه و چین باشد، به عبارتی1+5 مبدل به 1-5 خواهد شد تا ایران بتواند دوباره به کار خود در اجرای برجام ادامه دهد. به هر رو مدل‌هایی برای تصمیم مطلوب و مصلحت اندیشانه درباره یک رفتار متناسب با شرایط خروج آمریکا از برجام وجود دارد.»
البته این کارشناس که حسابش بسیار ضعیفی است و به جای کسر آمریکا از 1+5 دو کشور را از این گروه حذف کرده به نظر می‌رسد که با معادلات جهانی نیز آشنا نیست.
این درحالی است که الهه کولایی استاد اصلاح‌طلب دانشگاه تهران با نفی تلویحی این طرح می‌گوید:
« با توجه به جایگاه آمریکا در نظام بین‌الملل و با در نظر گرفتن ماهیت توافق برجام، خروج آمریکا از برجام می‌تواند به این توافق صدمه وارد کند. به‌رغم اینکه در صورت خروج آمریکا از برجام سناریوهایی وجود دارد، باید این واقعیت را پذیرفت که قدرت‌های جهانی هرگز در این مذاکرات احتمالی قادر نخواهند بود که یک توافق پایدار و اثرگذار را به وجود آورند. تجربه‌های پیش از این که شامل توافقاتی همچون بیانیه‌های سعدآباد، پاریس و بروکسل می‌شد، همگی بدون حضور آمریکا بوده و از حداقل پایداری لازم هم برخوردار نبودند.»
وی افزود: «باید این نکته را در نظر داشت که در غیبت آمریکا، حفظ برجام، حتی با حضور روسیه و چین و همچنین اتحادیه اروپا، بسیار سخت خواهد بود. همه کشورهای یادشده به‌خوبی از واقعیت‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان آگاهی دارند و اولویت اولشان حفظ روابط کشورهایشان با آمریکاست.»