سرویس سیاست مشرق - روزانه می‌توان از لابه‌لای گزارش‌ها و عناوین خبری رسانه‌های مکتوب و حتی غیر مکتوب، نکات قابل‌توجهی استخراج کرد؛ موضوعاتی که می‌تواند برای مخاطبین قابل‌استفاده و محوری برای تحلیل باشد، در گزارش روزانه "ویژه‌های مشرق" نکات و تأملات قابل‌استخراج از رسانه‌ها برای مخاطبین عرضه خواهد شد؛ با «ویژه‌های مشرق» همراه شوید.
*******
** باید برجام موشکی را با فرمول برد-برد کلید بزنیم!
روزنامه بهار در گزارشی با عنوان «اروپا، آمریکا نیست» نوشت:
«برخی به دنبال همسان‌سازی کشورهای اروپایی و آمریکای‌ترامپ هستند. این خط تبلیغی که در صداوسیما و خطبه‌های نماز جمعه این هفته شهرهای گوناگون کشور روشن بود می‌کوشد به جای برجسته‌سازی اختلافات واقعی به وجود آمده بین کشورهای غربی در موضوع برجام با نگاهی ساده انگارانه غرب را به شکل یک کل یکپارچه نمایش داده و درصدد آن است که به جامعه این مطلب را القا کند که سیاست‌های تندروانه‌ترامپ مورد قبول کشورهای اروپایی نیز قرار گرفته است. اصطلاحاتی نظیر «پلیس خوب – پلیس بد» و یا «آمریکا و اروپا سر و ته یک کرباسند» و مانند آن که در روزهای اخیر به دفعات شنیده شده است به همین دلیل به کار می‌رود».
این روزنامه اصلاح طلب در ادامه نوشت:
«کشورهای اروپایی همصدا با ایران بر این عقیده‌اند که اختلافات و تنش‌های دیگر موجود میان ایران و غرب (حتی بحث توانمدی‌های موشکی) هیچ گونه ارتباطی با برجام نداشته و نمی‌بایست این مسائل را یکسان تلقی کرد. این نگاه دقیقاً در نقطه مقابل سیاست‌های آمریکای‌ترامپ است که درصدد آن است که تمامی اختلافات را به برجام گره بزند و همین امر مایه تعجب است که چگونه عده‌ای این دو نگاه را یکسان می‌دانند!. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند برای خنثی کردن تهدیدات و فشارهای احتمالی آمریکا مذاکراتی را بر اساس الگوی برجام که مبتنی بر سیاست «برد – برد» بوده است را با کشورهای اروپایی آغاز کرده و با توجه به توانمندی‌های دیپلمات‌های کشور موانعی را در مسیر دولت‌ترامپ که در پی افزایش فشارها به کشورمان است ایجاد کند».
در هفته‌های اخیر برخی از رسانه‌های اصلاح طلب رسماً به سخنگوهای ترامپ در ایران تبدیل شده‌اند.
در حال حاضر باید ایران طلبکار باشد که چرا در ازای محدودیت گسترده در صنعت هسته‌ای، تحریم‌ها لغو نشده است و غرب به تعهدات خود پایبند نبوده است. اما آمریکا و اروپا با تغییر صورت مسئله، طلبکار شده و ایران را مورد بازخواست قرار می‌دهند.
در حالیکه مقامات اروپایی همصدا با آمریکا و با لحنی طلبکارانه نسبت به توان موشکی و قدرت منطقه ایران موضع گیری کرده‌اند، باز هم رسانه‌های اصلاح طلب با تحریف این مسئله، اینطور وانمود می‌کنند که میان اروپا و آمریکا شکاف ایجاد شده است.
تاکید اصلاح طلبان مبنی بر مذاکرات موشکی و منطقه‌ای با اروپا در حالی است که خسارت محض برجام در مقابل دیدگان همه قرار دارد. اولین تجربه شکست خورده را می‌توان با تسامح به حساب‌اشتباه و بی‌تجربگی گذاشت. اما وقتی ریل حرکت به سمت تکرار یک تجربه اشتباه است، دیگر نمی‌توان آن را فقط یک خطا و سهل اندیشی دانست.
مقامات آمریکایی ظرف ۴ سال اخیر بارها تاکید کرده‌اند که مذاکرات هسته‌ای با ایران مانند بازی روبیک است، بازی مکعبی که هر کدام از ۶ مربع (وجه) آن از ۹ قسمت قابل جابه‌جایی تشکیل شده و این قسمت‌ها باید به نحوی جابه‌جا شوند که هر ۹ قسمت یک مربع- با یک رنگ خاص- کنار هم قرار گیرند. آنها البته تلاش کردند این جورچین پیچیده را طبق منافع خود سرهم کنند. اما فراتر از سرانجام مذاکرات که به «برجام» منتهی شد، واقعیت این است که ماجرای هسته‌ای با همه ابعاد و پیچیدگی‌هایش تنها یک وجه و یک مربع از مکعب چالش آمریکا و غرب با ایران است.
یکی از اندیشکده‌های معروف آمریکا، در زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما»- رئیس‌جمهور سابق آمریکا- پروژه «نرمال سازی ایران» را پیشنهاد کرد. براساس این پروژه آمریکا می‌بایست سلسله اقداماتی را درخصوص ایران اجرا کند.
اولین مورد آن بحث هسته‌ای و از بین بردن دستاوردها و پیشرفت هسته‌ای ما بود به طوری که مقامات آمریکایی با اجرای برجام تاکید کردند که واشنگتن توانست بدون شلیک حتی یک گلوله برنامه هسته‌ای ایران را از بین ببرد. محدودکردن و توقف فعالیت‌های موشکی، قطع حمایت ایران از محور مقاومت، پذیرفتن اینکه ایران نباید قدرت منطقه‌ای باشد، پذیرفتن شروط غرب در مسئله حقوق بشر و در نهایت به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی.
در حقیقت برجام نه به عنوان عاملی برای لغو تحریم‌ها، بلکه نقشه راهی برای نرمال سازی ایران است. به همین دلیل است که تاکنون تقریباً و تحقیقاً هیچ دستاوردی برای ایران نداشته است. با این وجود، روزنامه‌های اصلاح طلب همچنان تاکید دارند که باید یکطرفه امتیاز بدهیم تا تنش‌ها رفع شود!
** سانسور عهدشکنی «رنو» و «توتال» در روزنامه‌های اصلاح طلب
روزنامه ایران در گزارشی با عنوان «هشدار برجامی سران ۲۸ کشور اروپایی به ترامپ» نوشت:
«تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا در جدیدترین اظهاراتش در تشریح سیاست واشگتن نسبت به برجام اعلام کرده که امریکا در تعاملات اقتصادی ایران و اروپا مداخله نمی‌کند».
گفتنی است «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی-بهمن ۹۵- گفت:
«آمریکا تاکنون کار خاصی انجام نداده یا آن‌گونه که باید عمل می‌کرد عمل نکرده است، به‌ویژه در چراغ سبز نشان دادن به بانک‌های بزرگ، کوتاهی کرده است تا این بانک‌ها همچنان با تردید و دودلی با ایران تعامل داشته باشند گویا در این زمینه سخن شفافی را از آمریکایی‌ها نشنیده‌اند، آمریکا در ظاهر وانمود می‌کند در این زمینه به وظیفه‌اش عمل کرده است اما در خفا و پشت‌پرده نه‌تنها کاری انجام نداد بلکه سعی کرد همه چیز را به بن‌بست بکشاند».
در حالی که دولت روحانی، قراردادهای تجاری چرب و نرم با غربی‌ها را تضمینی برای اجرای برجام می‌دانست، حال در یک فاصله زمانی کوتاه، شرکت خودروسازی «رنو» و شرکت نفتی توتال از احتمال تعلیق فعالیت‌هایشان در ایران خبر دادند.
در همین رابطه، «پاتریک پویانه» مدیرعامل توتال در مصاحبه با نشریه «اینترنشنال اویل دیلی» گفت: «توتال پیامدهای تصمیم ترامپ را بررسی خواهد کرد و اگر قوانینی باشد که توتال را وادار کند از ایران خارج شود، در این صورت از آنها پیروی خواهد کرد. توتال در حال بررسی گزینه‌های موجود بوده و همه چیز به کنگره امریکا و تصمیمش برای برقراری مجدد تحریم‌ها و نوع تحریم‌های تصویب شده بستگی دارد».
همچنین در روزهای گذشته، «کارلوس گوسن» مدیر ارشد اجرایی شرکت رنو از احتمال تعلیق فعالیت‌هایش در ایران خبر داد.
متأسفانه در حالی فرانسوی‌ها به راحتی از احتمال تعلیق فعالیتشان در ایران می‌گویند که دولت روحانی از زمان اجرای برجام، امتیازات ویژه‌ای برای شرکت‌های فرانسوی – حتی آنهایی که در ایران بدسابقه هستند- تدارک دید.
این امتیازات تا جایی پیش رفت که دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اظهار کرد «ریتم مسئولان خودرویی کشور با فرانسوی‌ها تنظیم می‌شود» و رئیس‌این انجمن هم گفت که «فرانسوی‌ها به کمک مسئولان داخلی در حال مهندسی بازار خودروی ایران هستند».
اما بعد از آن همه امتیازات فرانسوی‌ها در قرارداد با ایران، حالا به فاصله کوتاهی از اظهارات مسئولان رنو برای خودروسازی کشور، حالا یک شرکت فرانسوی دیگر هم برای نفت ایران شرط می‌گذارد و از احتمال توقف فعالیتش در ایران سخن می‌گوید.
منتقدان از همان ابتدا گفتند که این شرکت‌ها بدسابقه‌اند و با کوچکترین اتفاقی، عهدشکنی خواهند کرد اما دولت مدعی بود قرارداد با شرکت‌های خارجی مانع بازگشت تحریم‌ها خواهد شد.
در روزهای گذشته «حسین راغفر» کارشناس اقتصادی حامی دولت در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشته بود: «اروپایی‌ها نشان دادند با یک تهدید آمریکا به سهولت راضی می‌شوند تمام شرکت‌های خود را از ایران جمع کنند و بروند. این امر طبیعی نیز هست، آمریکا همواره همه شرکت‌ها را در مقابل دوراهی انتخاب میان همکاری با خود یا ایران می‌گذارد. هر چند اقتصاد آمریکا آینده روشنی ندارد، اما حداقل تا چند دهه آینده یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان خواهد بود و بازار مصرف سودآور و باثبات‌تر این کشور، می‌تواند برای هر فعال اقتصادی جذاب باشد. اروپایی‌ها نیز با آگاهی از این ماجرا به شکل باج‌گیرانه‌ای با ایران برخورد می‌کنند. مثلاً انتظار فرانسه این است که بازسازی اقتصاد خود را با انرژی ارزان ایران و امتیازهای مالی سنگین پیش ببرد».
** ژنرال‌ها! مانع اصلی بهره مندشدن از استعدادهای جوانان
روزنامه آرمان در یادداشتی با عنوان «اعتدال و اعتماد به جوانان دو روی یک سکه» نوشت:
«بدون شک با توجه به حجم بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در کشور که نخبگان بسیاری نیز در بین آنها حضور دارند، این سرمایه نباید نادیده گرفته شود، زیرا عدم استفاده از این جوانان در سیستم مدیریتی این نگرانی‌ها را قوت بیشتری خواهد بخشید که نوعی رخنه برای انتقال تجربه بین نسل‌های مدیریتی به وجود آید و با عنایت به اینکه در نتیجه بی‌توجهی طی سال‌های گذشته فاصله قابل‌ملاحظه‌ای بین مدیران کهنسال و جوان ایجاد شده که باعث می‌شود تجربه مدیران دیروز به جوانان و مدیران امروز منتقل نشود، اتخاذ تصمیم جدی در این‌باره تا حدی حیاتی به‌نظر می‌رسد. فراموش نکنیم درحالی که ما بر سر اعطای یک پست مدیریتی به جوانان در حد وزارت یا معاون وزیری با امساک و احتیاط بسیار رفتار می‌کنیم، هم‌اکنون جوانی ۳۱ ساله در اتریش زمام نخست‌وزیری یک کشور مهم اروپایی را برعهده دارد. یا ماکرون با ۴۰ سال و ترودو با ۴۵ سال ریاست دو کشور مهم فرانسه و کانادا را برعهده دارند».
گفتنی است اصلاح طلبان از یک سو بی‌توجه به لزوم چرخش نخبگان، اصطلاح «ژنرال» را اختراع کرده و تقدیس می‌کنند و در معادله‌ای واژگونه، نشانه حقانیت افراد معرفی می‌شود! و از سوی دیگر، حضور آقازاده ها-بدون هیچگونه سابقه کاری- را به عنوان یک حق و یک امر طبیعی و بدیهی تعبیر می‌کنند. در نهایت این دو مسئله موجب می‌شود که استعدادها و منابع ملی کشورمان نادیده گرفته شده و از دست می‌رود.
محمدرضا تاجیک مشاور رئیس دولت اصلاحات پیش از این در مصاحبه با روزنامه آرمان گفته بود: «ژنرال‌ها یک‌عده چهره‌های تکراری هستند که هر موقع سفره قدرت پهن است حضور دارند».
تاجیک همچنین پیش از این در مصاحبه با جماران گفته بود: «اگر کسی در شرایط کنونی رئیس جمهور می‌شود مردم انتظار دارند که در زندگی روزمره آنها تغییر حاصل شود؛ بنابراین دولت کنونی باید تلاش کند که موفق شود؛ و این امکان ندارد مگر اینکه تغییر ساختاری بزرگی دهد و بسیاری از مدیران سنگین‌پای بی‌طراوت کنونی را تغییر دهد و در رویکردهای متصلبی که در عرصه‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی پاسخ نداده تغییر ایجاد کند و با شادابی و توان افزون‌تر وارد صحنه شود و به نیازهای مردم پاسخ دهد».
بی تحرکی دولت یازدهم موجب شد تا بسیاری از کارشناسان عنوان «دولت پیر و خسته» را برای آن انتخاب کنند. انتظار بر این بود که در دولت دوازدهم این نقص بزرگ‌ترمیم شود که متاسفانه چنین نشد.
** ایجاد بانکداری اسلامی با بانکداری موجود پیش نخواهد رفت!
روزنامه قانون در مطلبی نوشت:
«ایجاد بانکداری اسلامی با بانکداری بدون ربای کنونی یا بانکداری موجود، پیش نخواهد رفت».
گفتنی است یش از ۳ دهه از تصویب و اجرای قانون بانکداری بدون ربا در ایران می‌گذرد. قانونی که به‌رغم تمام فرازونشیب‌های موجود در طول این سال‌ها و به رغم اثبات ناکارآمدی‌اش همچنان بدون کوچکترین تغییر، به‌روزرسانی یا اصلاح با همان روال گذشته در حال اجراست. اگرچه در دولت دهم و در راستای اصلاح این قانون، لایحه‌ای در دولت و مجلس وقت مطرح شد اما این پیش‌نویس هرگز فرجامی نیافت و در حال حاضر همان روند گذشته در حال تداوم است. سقوط بی‌سابقه سهام بانک‌ها در بورس، وضعیت مؤسسات اعتباری غیرمجاز، رکود بی‌سابقه در اقتصاد کشور و... باعث شده موضوع نظام بانکی به مهم‌ترین مساله اقتصادی کشور تبدیل شود. موضوعی که چنان از اهمیت برخوردار است که یک سر تمام تصمیمات اقتصادی دولت دوازدهم در ماه‌های گذشته به بانک و نظام بانکی کشور برمی‌گردد.