به گزارش مشرق، بعد از اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای برجام توسط دولت آمریکا به ریاست «دونالد ترامپ»، دو سناتور آمریکایی از طرحی رونمایی کردند که همراستا با موضع کاخ سفید، ایران را به پذیرش شرایط جدید در این توافق ملزم کرده و خواستار مذاکره یکجانبه درباره آن است.
طرح پیشنهادی «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا و «تام کاتن»، نماینده ضد ایرانی این مجلس حاوی مفادی است که در راستای تلاش برای آنچه «اصلاح نقائص برجام» خوانده می‌شود در صدد تغییر این توافق هسته‌ای و ملزم کردن ایران به شرایطی مانند ابدی کردن محدودیت‌های ایران، بازگرداندن خودکار تحریم‌ها و بازرسی‌های نظامی است.
ائتلاف کنگره-ترامپ علیه برجام
ترامپ در نطق چند هفته پیش خود گفت که به دولت خود دستور داده تا با همکاری کنگره و متحدان آمریکا، برطرف کردن «نقائص جدی» این توافق را آغاز کنند.
وی گفت: «من به دولتم دستور داده‌ام تا با همکاری نزدیک با کنگره و متحدانمان، نقائص بسیار جدی این توافق را برطرف کنند. در صورتی که نتوانیم با کنگره و متحدانمان به توافق برسیم، برجام لغو می‌شود».
پس از اظهارات ترامپ، «کورکر» در یک کنفرانس خبری در جمع خبرنگاران گفت: «در طول چند ماه گذشته، ما برای تدوین یک راهبرد قانونی جهت رفع نگرانی‌های فراحزبی درباره برجام، همکاری نزدیکی با وزارت خارجه آمریکا، شورای امنیت ملی و تام کاتن داشته‌ایم».
مفاد طرح جدید
آسوشیتدپرس، چند روز پیش جزئیاتی از این طرح فراهم کرد. به نوشته این رسانه طرح سناتورهای آمریکایی، معیارهایی را که می‌توانند به بازگشت تحریم‌ها علیه ایران منجر شوند گسترده‌تر کرده‌اند.
موارد ذیل از جمله معیارهایی هستند که می‌توانند به بازگشت تحریم‌ها علیه ایران منجر شوند: ساخت یا استقرار کلاهک‌های قابل نصب به‌روی موشک‌های بالستیک قاره‌پیما و یا آزمایش پروازی این موشک‌ها؛ هر گونه تلاش برای تبدیل سکوهای پرتاب موشک‌های ماهواره‌بر به پرتاب‌کننده‌های موشک‌های بالستیک قاره‌پیما و «هر گونه فعالیت مخفیانه برای دستیابی به مواد هسته‌ای یا تجهیزات لازم برای تولید مواد هسته‌ای از خارج از ایران».
دائمی‌کردن محدودیت‌های ایران ذیل برجام
طرح جدید قانونگذاران آمریکا به‌علاوه دارای بندهایی جدید درباره «زمان گریز» هسته‌ای ایران است. منظور از این زمان، مدت زمانی است که ایران در صورت لغو برجام برای انباشت مواد هسته‌ای لازم جهت ساخت یک سلاح هسته‌ای نیاز دارد.
برجام، زمان گریز ایران را یک سال تعیین کرده و سناتورهای آمریکایی، شرایط جدیدی را مشخص کرده‌اند که با متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران، این زمان را برای مدت‌های نامعلوم در این حد نگاه می‌دهد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته این طرح عملاً محدودیت‌های ایران در زمینه غنی‌سازی اورانیوم، ذخیره‌سازی مواد هسته‌ای و راه‌اندازی برای دستگاه‌های سانتریفیوژ را دائمی می‌کنند.
ملزم‌کردن ایران به بازرسی‌های نظامی
طرح مورد نظر همچنین خواستار آن است که در صورت امتناع ایران از اعطای دسترسی‌های لازم به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازرسی از سایت‌های این کشور، از جمله سایت‌های نظامی، این کشور را ناقض توافق هسته‌ای اعلام کند.
کورکر و کاتن به‌علاوه محدودیت‌های جدیدی علیه ایران وضع کرده‌اند که خواستار از بین بردن کامل بندهای موسوم به «غروب آفتاب» یا بندهای زوال‌پذیر توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 هستند.
رژیم صهیونیستی و منتقدان برجام در آمریکا در ماه‌های گذشته این انتقاد را مطرح کرده‌اند که برخی از محدودیت‌های ایران در زمینه غنی‌سازی و کار با سانتریفیوژها ظرف 10 تا 15 سال بعد از اجرایی شدن توافق هسته‌ای از بین می‌روند.
منع دائمی استفاده از سانتریفیوژ
خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته کاتن و کورکر در طرح پیشنهادی خود خواستار آن شده‌اند که ایران برای مدت نامعلوم از داشتن 5060 سانتریفیوژ منع شود. توافق برجام، در حال حاضر، استفاده ایران از سانتریفیوژها را به همین تعداد دستگاه محدود می‌کند.
ممنوعیت دائمی برای اندازه غنی‌سازی ایران
ایران همچنین تا اطلاع ثانوی از تولید اورانیوم با غنای بالای 3.67 درصد منع شده و مجاز به نگه‌داری بیش از 300 کیلوگرم مواد هسته‌ای نخواهد بود.
ملزم‌کردن ایران به تعهدات غیرهسته‌ای
دیگر مفاد طرح پیشنهادی جدید، گسترده‌تر کردن گزارش‌دهی‌های دولت آمریکا درباره پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای است. دولت آمریکا ملزم خواهد شد هر 6 ماه گزارشی در این باره تقدیم کنگره کند.
آسوشیتدپرس نوشته حیطه‌های تحت پوشش در گزارش‌دهی‌های دولت به کنگره نیز گسترده شده‌اند. دولت آمریکا، مطابق این طرح، می‌تواند دیگر موضوعات محل اختلاف با ایران، از جمله حقوق بشر را نیز در گزارش‌های خود درباره پایبندی ایران به برجام بگنجاند.
تبدیل‌شدن طرح به قانون ظرف 90 روز
کورکر دو هفته پیش گفت امیدوار است که با طی روال قانونی و پیشبرد طرح تا 90 روز آینده، آن را به قانون تبدیل کند. وی گفت که تا کنون با چاک شامر، نماینده دموکرات ایالت نیویورک و بن کاردین عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا درباره این طرح رایزنی کرده است.
چرا طرح کورکر-کاتن نقض برجام است؟
این طرح، چنانکه حتی رسانه‌های آمریکایی از جمله آسوشیتدپرس اذعان کرده‌اند با ملزم کردن ایران به شرایط جدیدی که مورد موافقت قبلی این کشور قرار نگرفته، توافق را از مسیر خود خارج کند.
وبگاه فارن‌پالیسی هم نوشته کورکر و کاتن گمان می‌کنند آمریکا با بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، در حالی که این کشور به تعهداتش ذیل برجام پایبند است، موفق خواهند شد آمریکا را از اهرم فشار علیه ایران برخوردار کنند.
با وجود این، این وبگاه اضافه کرده که انجام این اقدام، نقض تعهدات آمریکا در برجام به شمار می‌رود. فارن‌پالیسی می‌نویسد: «طرح‌هایی مانند این پیشنهاداتی پشت‌پرده برای فروپاشاندن برجام از طریق قانونگذاری هستند.»
مجله آمریکایی نوشته است: «بنیادی‌ترین تعهد آمریکا در برجام این است که ما بایستی تعهدات هسته‌ای خود علیه ایران را تعلیق کرده و از اعمال تحریم‌های جدید خودداری کنیم.»
در ادامه آمده است: «طرح جدیدی که کورکر و کاتن پیشنهاد داده‌اند تحریم‌های هسته‌ای ما علیه ایران را، حتی در شرایطی که تهران به تعهداتش پایبند است، به صورت خودکار بازمی‌گرداند و این نقض تعهدات آمریکا در توافق است.»
به همین دلیل حتی خود کورکر و کاتن هم در فکت‌شیتی که درباره طرحشان ارائه کرده‌اند نتوانسته‌اند به صراحت اذعان کنند که این طرح «نقض» توافق هسته‌ای نیست و به جای آن نوشته‌اند: «این طرح تعارضی با برجام ندارد.»