به گزارش مشرق، معاون وزیر خارجه گفت: برای تضمین اجرای برجام، روی هیچ کشور خاصی حساب خاصی باز نکردیم. این در حالی است که وی- آذر ماه 94- تاکید کرده بود که برجام در مرحله اجرا با هیچ‌گونه صدمه‌ای مواجه نمی‌شود، چون «کری» این تضمین را به عنوان وزیر خارجه آمریکا به صورت کتبی با امضای رسمی داده است.
در جلسه علنی روز چهارشنبه مجلس شورای اسلامی گزارش کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مورد روند اجرای برجام قرائت شد. پس از آن عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه و رئیس کمیته پیگیری اجرای برجام به بیان نظرات وزارت خارجه در خصوص عملکرد آمریکا در اجرای برجام پرداخت.
عراقچی در ابتدا از کمیسیون امنیت ملی به خاطر تهیه گزارشی معتدل تشکر کرد و گفت: از کمیته هسته‌ای کمیسیون امنیت به خاطر گزارش متعادلی که تهیه کرده‌اند و در آن هم در مورد گشایش‌هایی که از طریق برجام به دست آمده و هم موارد نقض عهد و بدعهدی آمریکا را به خوبی تشریح کرده است.
گزارش معتدل!
تشکر عراقچی از گزارش معتدل! کمیسیون امنیت ملی مجلس در حالی است که پیش از این- شهریور 96- کیهان در تحلیل دومین گزارش کمیسیون امنیت ملی درباره روند اجرای برجام تاکید کرد که «گزارش کمیسیون امنیت ملی، گزارشی است که یکی به میخ و چند تا به نعل می‌زند! و طوری تنظیم شده است که نه دل برجامیان را بشکند و نه صدای دلواپسان امنیت ملی دربیاید. این در حالی است که مروری بر روند واقعی اجرای برجام هر ناظر منصفی را با واقعیت‌هایی بس دردناک مواجه می‌کند که متاسفانه ردپای ضعیف و کمرنگی از آن را می‌توان در گزارش کمیسیون امنیت ملی مجلس دید».
معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: بزرگ‌ترین چالش ما در اجرای برجام از ابتدا تاکنون سوءنیت آمریکا در اجرای برجام بوده است.
وی تصریح کرد: این سوءنیت هم در دولت قبلی و هم در دولت فعلی آمریکا وجود داشته است. آمریکا در اجرای تعهدات خود در برجام همواره با سوءنیت و در راستای تلاش برای کاهش منافع ایران از برجام عمل کرده است. ربطی به دولت فعلی آمریکا ندارد، در دولت گذشته آمریکا نیز ما با این مشکلات مواجه بودیم اما واقعیت این است که در چند ماه اخیر این روند شدت بیشتری به خود گرفته و موارد بدعهدی و نقش برجام توسط دولت جدید آمریکا افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.
عضو تیم مذاکره‌کننده تیم هسته‌ای در تشریح موارد نقض برجام گفت: ایجاد محدودیت در صدور ویزا، تاخیر در صدور مجوز صادرات هواپیما، ایجاد قوانین دست و پا گیر بانکی، افزایش تحریم‌های غیرهسته‌ای، اضافه کردن افراد به لیست تحریم‌ها، اظهارات خصومت‌آمیز توسط رئیس‌جمهور جدید آمریکا که برخلاف بند ۲۸ برجام است، اقدامات غیرمتعارف دیپلماتیک مانند سفر نماینده آمریکا در سازمان ملل به وین و تلاش برای فشار به سازمان انرژی اتمی، همه این موارد در تعارض با روح برجام و مفاد و متن برجام به ویژه بندهای ۲۶، ۲۸ و ۲۹ است.
به گزارش مهر، عراقچی تاکید کرد: آمریکا تلاش دارد فضای منفی ایجاد کند و نگذارد کمپانی‌ها و بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی با ایران فعالیت اقتصادی داشته باشند و با فضای عدم اطمینان جلوی سرمایه‌گذاری‌ها را بگیرند.
وی گفت: ما در مقابل خصومت آمریکا از استحکام و قدرت کافی برخورداریم. کشورهای جهان از موضع ایران حمایت می‌کنند. ما در تماس مستقیم با کشورهای اروپایی و سایر کشورها هستیم. ما برای تضمین اجرای برجام روی هیچ کشور خاصی حساب خاصی باز نکردیم. اتکای ما به خودمان و توانمندی‌های داخلی خودمان است. وزارت خارجه به صورت روزانه گزارش خدمت مقامات عالی نظام و رئیس‌جمهور ارائه می‌دهند.
معاون وزیر امور خارجه اظهار داشت: هرگونه تلاش را برای مذاکره مجدد درخصوص برجام توسط ما مردود است و توسط سایر اعضای 1+5 نیز کاملا مردود شناخته شده اعتبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که آمریکا سعی کرده آن را زیر سوال ببرد توسط سایر کشورها مرتبا مورد تاکید قرار گرفته، همه دنیا معتقدند که برجام هیچ داور و قاضی دیگری غیر از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ندارد.
امضای کری تضمین است!
عراقچی تاکید کرده است که «ما برای تضمین اجرای برجام روی هیچ کشور خاصی حساب خاصی باز نکردیم».
گویا آقای عراقچی دچار فراموشی شده است. تا همین چند وقت پیش علی‌رغم کارنامه سیاه آمریکا در اجرای تعهدات بین‌المللی و نقض‌عهدهای مکرر در تعهدات مختلف و عهدشکنی‌های مکرر پس از برجام، مقامات وزارت امور خارجه همچنان از لزوم اعتماد به قول آمریکایی‌ها سخن می‌گفتند و روزنامه‌های زنجیره‌ای نیز که ماموریت بزک برجام و چهره خبیث آمریکا را داشتند با ذوق‌زدگی خاصی تاکید می‌کردند که باید به قول آمریکایی‌ها در اجرای برجام اعتماد کرد. برای نمونه، روزنامه زنجیره‌ای شرق- 1دی‌ماه ۹۴- در تیتر یک نوشت: «اطمینان تهران از اجرای برجام، امضای کری تضمین است». در متن گزارش آمده بود: «به دنبال اعتراض ظریف[به قانون محدودیت ویزا که نقض برجام از سوی آمریکا بود] جان کری، وزیر خارجه آمریکا، در نامه‌ای خطاب به ظریف نوشت این قانون به‌هیچ‌وجه مانع ما نمی‌شود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم... عراقچی-30 آذر 94- تأکید کرد که این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را تضمین کرده است. وی تاکید کرد: آنچه برای ما مهم است این است که برجام در مرحله اجرا با هیچ‌گونه خدشه و صدمه‌ای مواجه نشود، آقای کری این تضمین را به عنوان وزیر خارجه آمریکا به صورت کتبی با امضای رسمی داده است».
عراقچی در حالی بر تضمین امضای کری تاکید کرد که روند نقض برجام و زیر پا گذاشتن آن از دولت اوباما شروع شده بود و دولت اوباما به دفعات برجام را به صورت فاحش نقض کرد. تمدید قانون تحریمی آیسا و غارت ۲ میلیارد دلاری اموال ایران تنها بخش کوچکی از این عهدشکنی است. اوباما در آخرین روزهای ریاست جمهوری در اقدامی مزورانه، قانون وضعیت اضطراری علیه ایران را تمدید کرد.
نامه آرامش‌بخش!
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه- شهریور 95- گفت: «اگر فضاسازی‌های رسانه‌ای توسط گروه‌های مخالف توافق هسته‌ای در آمریکا، دوستان را نگران کرده، ما آمادگی داریم از اداره نظارت وزارت خزانه‌داری ایالات متحده برای بانک‌هایی که مایل به همکاری با جمهوری اسلامی هستند نامه آرامش‌بخش تهیه کنیم که بدون نگرانی بتوانند با ایران ارتباط داشته باشند».
این اظهارنظر موجب تعجب کارشناسان شد. زیرا وقتی آمریکا به تعهدات مکتوب خود در برجام پایبند نیست، چطور می‌توان انتظار داشت که به نامه‌های آرامش‌بخش پایبند باشد!.کارشناسان در آن مقطع، اظهارات ظریف را نشان‌دهنده وضعیت ناخوشایند برجام و تایید نقض تعهدات از سوی آمریکا عنوان کردند.
آسوشیتدپرس در ماه‌های گذشته در گزارشی نوشت:«شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی از وزارت خزانه‌داری آمریکا خواسته‌اند با صدور یک دستورالعمل مکتوب به تشریح قواعد و قوانین تعامل با ایران بپردازد ولیکن دولت آمریکا به عمد از صدور هرگونه سند مکتوب در این باره امتناع کرده است بنابراین شرکت‌هایی که قصد ورود به ایران را دارند فعلاً در این باره دست نگه داشته‌اند».
اعتماد به قول آمریکا!
آقای روحانی در سال گذشته، پس از بازگشت از سفر نیویورک در جمع خبرنگاران گفت:«آمریکا قول داد به وعده‌های قبلی خود عمل کند!». این اظهارنظر تأمل‌برانگیز این سؤال را در افکار عمومی ایجاد کرد که آمریکا که به تعهدات مکتوب و وعده‌های امضا شده خود عمل نکرده است براساس کدامین معیار و مبنا و الزامی به قول شفاهی خود پایبند خواهد بود؟!
برای نمونه تجربه قانون محدودیت ویزا در دولت اوباما به‌طور کاملاً مشخص نشان داد که آمریکا به تعهد مکتوب خود نیز پایبند نبوده است؛ تعهدی که حتی شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز با وضع قطعنامه 2231 اجرای آن را الزام‌آور کرده بود.
براساس مستندات متعدد، روند امضا و اجرای برجام از نوعی خوش‌خیالی و خوش‌گمانی یک طرفه دولت حکایت می‌کند.
اکنون حدود 21 ماه از اجرای برجام و حدود 27 ماه از امضای این توافق می‌گذرد. ایران به تمامی تعهدات خود پایبند بوده است ولیکن آمریکا از اولین روز اجرا، برجام را به صورت فاحش نقض کرده و تاکنون این عهدشکنی ادامه داشته است.
به دلیل اینکه در برجام اصول بدیهی همچون «توازن تعهدات»، «همزمانی اجرای تعهدات»، «اخذ تضمین از طرف مقابل» و «پیش‌بینی برگشت‌پذیری امتیازات واگذار شده در صورت نقض عهد» رعایت نشده، امتیازات برجام منحصرا برای طرف آمریکایی و خسارت‌ها و محدودیت‌هایش صرفا به سمت ما سرازیر می‌شود.
مذاکره و توافق یک توجیه بیشتر نداشت. چه آنها که غیرت فناوری ملی در عرصه هسته‌ای را داشتند و چه آنها که به این سرمایه بزرگ ملی بهای لازم را نمی‌دادند، در یک نکته مشترک بودند و آن اینکه در پسِ همه امتیازهایی که واگذار می‌شود، باید تحریم‌ها لغو شود.آقای روحانی روز 23 تیر 94 به هنگام اعلام توافق، تصریح کرد «در روز اجرای توافق، همه تحریم‌های اقتصادی و مالی و بانکی و حتی موشکی و تسلیحاتی بالمرّه (یکجا) برداشته خواهد شد». خب! اگر قرار بود این تحریم‌ها یکی در میان برداشته شود به نحوی که مثلا هیچ سرمایه‌گذار بزرگی نتواند با ایران همکاری کند یا در میانه راه، همان تحریم‌های نصف و نیمه تعلیق شده، در پوشش بزرگتری به نام مادر تحریم‌ها بازگردد، پس برای چه معامله کردیم؟!
اقدام متقابل
اکنون افکار عمومی از دولت انتظار دارد تا به جای فشار ایمیلی، پیام توئیتری، گلایه محترمانه، نامه‌نگاری و توجیه عهدشکنی، برای یک‌بار هم که شده، اقدام متقابلی در مقابل گستاخی آمریکا انجام دهد.
با توجه به قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» مصوب مجلس، خلأ قانونی برای مقابله با اقدامات خصمانه طرف مقابل وجود ندارد. در بند 3 این قانون آمده است: «دولت موظف است هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل در زمینه لغو مؤثر تحریم‌ها یا بازگرداندن تحریم‌های لغو شده یا وضع تحریم تحت هر عنوان دیگر را به دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نماید و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد به طوری که ظرف مدت 2 سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به 190 هزار سو افزایش یابد.» این ماده قانونی به وضوح تکلیف دولت در برابر هرگونه نقض برجام را مشخص کرده است اما متاسفانه دولت آقای روحانی تاکنون از اجرای این قانون شانه خالی کرده است.