سرویس ورزش مشرق- بسیاری از کارشناسان معتقدند که فوتبال مورینیو یک فوتبال محافظه‌کارانه محتاط‌گونه است که به دنبال کسب عناوین می‌گردد. فوتبالی که نه تنها زیبا نیست که شجاع هم نیست. در این میان، اظهارات جنجالی اریک کانتونا به عنوان تازه‌ترین منتقد وی، فصلی دیگر از بحث‌ در این مورد را بر سر زبان‌ها انداخته است. مورینیو اما این انتقاد را قبول ندارد. گزارش حاضر، به بررسی این موضوع می‌پردازد.

اخیرا «اریک کانتونا» -اسطوره فرانسوی منچستر یونایتد- در یک مصاحبه گفت که واقعا نمی‌فهمد که چرا مدیران این باشگاه یک سرمربی دارای تفکرات تدافعی را برای شیاطین سرخ برگزیدند. وی، ضمن انتقاد از اندیشه «ژوزه مورینیو»، ابراز امیدواری کرد که مدیران متمول سرخ‌ها، «پپ گوآردیولا» را به عنوان سرمربی این تیم در خدمت بگیرند.

او که در بیست و پنجمین سالگرد ورودش به منچستر یونایتد با BBC گفتگو کرد، به تحسین منچستر سیتی گوآردیولا که اکنون با 8 امتیاز اختلاف در صدر جدول لیگ برتر قدرت‌نمایی می‌کند پرداخت (این مصاحبه قبل از دیدارهای هفته چهاردهم لیگ برتر انگلیس انجام شده است) و اندیشه‌های پپ را ستود و اظهار داشت: «من مورینیو را دوست دارم اما ترجیح می‌دهم که سبک بازی بارسلونا را به تماشا بنشینم. من هیچگاه بازی‌های منچستر سیتی را نگاه نمی‌کنم چون تیم رقیب است اما از زمانی که گوآردیولا به این تیم آمده، آنقدر زیبا بازی می‌کند که نمی‌توانم جلوی خودم را برای تماشای بازی‌هایش بگیرم. ببینید ... اشتباه نشود. ژوزه کاریزماتیک و باهوش و فداکار است و یک مربی بزرگ. اما تفکر دفاعی او به درد ما نمی‌خورد. فلسفه منچستر یونایتد در حمله است. بازی دفاعی، در فلسفه و شان ما نیست».

در حالی انتقاد کانتونا و دیگر منتقدان مورینیو نثار او می‌شود که خود وی معتقد است که اندیشه‌اش اصلا دفاعی نیست. جایی در دفاع از خودش می‌گوید: «من به راستی نمی‌دانم که چه کسی از ما جاه‌طلب‌تر است. ما اکنون پوگبا، راشفورد، مارسیال، ماتا، و لوکاکو را داریم که شکل بازی همه آنها تهاجمی است. والنسیا و اشلی یانگ هم که فراتر از مدافع کناری، پیستون هستند و باز در فضای حمله. من نمی‌دانم که دیگر چه می‌خواهید».

«آدام بیت» تحلیلگر ورزشی «اسکای اسپورتس» در تحلیل اخیر خود در مورد اینکه آیا به راستی مورینیو یک مربی با تفکر کاملا تدافعی و عدم توجه به جوانان و آکادمی است، می‌نویسد: ژوزه مورینیو شخصیت خاص و متخاصمی دارد و به همین دلیل، خود او اجازه داده که هر کس طی دهه اخیر نظری در موردش داشته باشد. او، پیروز بسیاری از میدان‌ها بوده و افتخارات زیادی را کسب کرده است اما به راستی پاسخ این اتهام کارشناسان که او یک مربی دارای تفکرات دفاعی است و فوتبال زیبا و جسورانه را ارائه نمی‌دهد و به جوانان اهمیتی قائل نیست چیست؟

وی در ادامه آورد: در رابطه با مورینیو نباید بی انصاف بود. در واقع، او راست می‌گوید و تفکرش دفاعی نیست. شواهد، گویای ادعای اوست. چلسی سال 2004 او را به یاد دارید؟ تیمی کاملا تهاجمی و موفق با حضور مثلث قدرتمند آرین روبن، دامین داف، و جو کول. تیم ژوزه، در آن زمان توانست با 72 گل یعنی 14 گل بیشتر از منچستر یونایتد به قهرمانی لیگ برتر برسد و سال بعد هم قهرمانی را تکرار نماید. به پورتوی 2002 تا 2004 نگاه کنید. هیچ تیمی به اندازه آن تیم گل نمی‌زد. به اینترمیلان 2008 تا 2010 نگاه کنید. مهاجمان‌اش در صدر گلزنان سری آ قرار داشتند. اما عملکردش در رئال مادرید که دیگر دهان امثال کانتونا را باید ببندد. به جدول زیر نگاه کنید تا متوجه شوید که تیم او در اسپانیا حتی از بارسلونای گوآردیولا هم تهاجمی‌تر بود.

بیت افزود: مورینیو نه تنها بیش از 100 گل در هر سه فصل حضورش در رئال مادرید برای تیم تحت مربی‌گری‌اش ثبت کرد بلکه رکورد بارسلونا را هم شکست و آن تیم فوق‌العاده گوآردیولا را از این حیث جا گذاشت. ثبت 121 گل در فصل 12-2011 صمن کسب قهرمانی لالیگا یک رکورد بزرگ برای او و رئال مادرید است.

آزادی حرکت رونالدو در منطقه حمله رئال مادرید و بعدها ادن هازارد در منطقه حمله چلسی، میزان انعطاف‌پذیری اندیشه و تاکتیک مورینیو را نشان می‌دهد. اتفاقا، هر دو بازیکن مذکور، تحت مربیگری او دچار پیشرفت قابل توجه شدند.

مورینیو و رونالدو در شب جشن قهرمانی لالیگا در فصل 12-2011

این کارشناس فوتبال نوشت: به نقش «وسلی اسنایدر» و «مسوت اوزیل» در قامت شماره 10 اینترمیلان و رئال مادرید در دوران مربیگری مورینیو نگاه کنید. نقشی اساسی و پرکاربرد و محترم. او، با «سسک فابرگاس» هم به همین شکل رفتار کرد. در فصل 15-2014 چلسی به او اهمیت و به نقش‌اش معنای واقعی بخشید. اما وقتی مورینیو منچستر یونایتد را به دست گرفت، میراث همان «الکس فرگوسن» بود که اتفاقا تفکری دفاعی‌تر از مورینیو داشت. «جی سونگ پارک»، «دارن فلچر»، و «دنی ولبک» بازیکنانی بودند که به کار تفکر دفاعی می‌آمدند و فرگوسن هم از آنها استفاده می‌کرد.

آدام بیت ادامه داد: مورینیو از آن دسته مربیانی است که به نظم تاکتیکی معتقدند و بر جوانان پخته تمرکز دارند. به همین دلیل است که چندان تمایلی به آکادمی‌ها نشان نمی‌دهد. او به تیم کاملا فرم‌یافته و اتکا بر تجربه علاقه دارد. اما موارد روشنی مبنی بر توجه مورینیو به جوانان هم وجود دارد: به «جسی لینگارد» و «ممفیس دیپای» در منچستر یونایتد نگاه کنید. به ادن هازارد در چلسی نگاه کنید که در زمان ورود دوباره مورینیو به آن تیم در سال 2013، فقط 22 سال داشت. به «کارلوس آلبرتو» دروازه‌بان پورتو در سال 2004 نگاه کنید که همراه با تیم‌اش قهرمان اروپا شد.

بیت در پایان آورد: مورینیو، در چلسی فضا را برای نمایش «کوین دی بروینه» نابغه کنونی منچستر سیتی و «روملو لوکاکو» باز کرد و 50 بازی در آن زمان به «کورت زوما» داد که اکنون به طور قرضی به استوک سیتی داده شده است. همین فرصت را هم به «رافائل واران» در رئال مادرید در حالی که هنوز 20 سال سن نداشت داد. اما هنوز بسیاری از کارشناسان معتقدند که مورینیو به قدر کافی به آکادمی‌های هر تیم توجه ندارد. این حرف درستی است. او به جوانان فرصت می‌دهد اما آکادمی‌ها را کمتر مورد توجه قرار می‌دهد. با این حال، نباید گفت که میانه او با جوانان خوب نیست چرا که شواهد قابل قبولی به طور مستند ارائه شد.

«جیمز براونینگ» از روزنامه «میرور» انگلیس نیز معتقد است که فوتبال الکس فرگوسن هم فوتبال تدافعی بود و بیشتر بر روی صد حمله تمرکز داشت. او در تحلیل خود جایی به نقل قول معروف فرگوسن اشاره می‌کند که گفت «فوتبال تهاجمی برای پیروزی در بازی‌هاست و فوتبال تدافعی برای بدست آوردن جام و عناوین».

بر همین اساس، شاید بتوان بهترین علت محتاط بودن مورینیو -و نه تدافعی بودن- را اندیشه او برای کسب عناوین دانست. وی در ادامه تحلیل خود به دفاع از مورینیو پرداخت و کسب تساوی در آنفیلد در مقابل لیورپول «یورگن کلوپ» را چیزی ارزشمند دانست که هواداران منچستر یونایتد باید به آن افتخار کنند و این نشانه خروج از پیله فوتبال ملال‌آور و بدون خلاقیت فان خال و بازگشت به دوران ثبات شیاطین سرخ است.

مورینیو و فان خال مربی هلندی که میراثی خسته و ویران را برای وی به یادگار گذاشت

با همه این اوصاف، خبرنگاران ورزشی و کارشناسان مطرح همچون «جیمی کاراگر» و «گری نویل» همواره معتقدند که فوتبال مورینیو یک فوتبال محتاط و محافظه‌کارانه و تدافعی است. مورینیو در آخرین دفاع از خود اظهار داشت: «من نمی‌دانم که چرا دفاع خوب را محافظه‌کاری و ضعف می‌دانید. دفاع خوب برای یک تیم ضروری و جزئی از پیروزی و نتیجه‌گیری است».

او معتقد است در روزهایی که تیم‌اش از خلاء عدم حضور بازیکنانی چون پوگبا، ابراهیموویچ، فلینی، مایکل کریک، مارکوس روخو، و اریک بیلی رنج می‌برد و او از این مصدومیت‌ها سخنی بر زبان نمی‌آورد، انصاف نیست که به فوتبال دفاعی محکوم شود. او، می‌گوید: «من هم می‌توانم مثل سایر مربیان مدام ناله کنم. این کار، در فلسفه اخلاقیات من نیست. من چون اهل انداختن تقصیر به گردن عوامل دیگر نیستم، محکوم می‌شوم».

جمع‌بندی

مشکل مورینیو، نتیجه نگرفتن است. همان چیزی که فرگوسن گفت. اگر بازی تهاجمی نکنی، نتیجه نمی‌گیری اما ممکن است کجدار و مریز عناوین را به دست آوری. شاید «آدام بیت» و یا «جیمز براونینگ» معتقد باشند که تفکر او دفاعی نیست و به جوانان -به جز محصولات آکادمی- هم اهمیت می‌دهد و برای مدعای خود شاهد هم ارائه بدهند. اما یادمان باشد که ثبت رکورد بیشترین گل، باز هم دلیل بر فوتبال تهاجمی نیست. کمااینکه بسیاری از گل‌های سه فصل حضور مورینیو در رئال مادرید بر روی تاکتیک ضد حمله به ثمر رسید. مربی پرتغالی این عیب را دارد که در بازی‌های مهم به سراغ اندیشه ضد حمله می‌رود و اگر واقع‌نگر باشیم، متوجه می‌شویم که در مقایسه با بهترین مربیان حال حاضر جهان مثل گوآردیولا، کونته، و زیدان، فوتبال‌اش به واقع دفاعی‌تر است. او در بسیاری از بازی‌ها محتاط عمل می‌کند و این واقعیت مورینیوست. لذا، خیلی اوقات نتیجه هم نمی‌گیرد و مثل فصل کنونی، 8 امتیاز از گوآردیولا عقب است. احتیاط و وسواس مورینیو در مقابل شجاعت گواردیولا شکست خورده است. فوتبال مورینیو شاید واقعا تهاجمی باشد اما در مقایسه با حریفان امروزش، تدافعی است و همین است که او را در چشم ناظران پررنگ کرده است.

او از بازیکنان تهاجمی در منچستر یونایتد برخوردار است و تیم خود را یک تیم تهاجمی می‌داند اما بسیاری از بازیکنان‌اش واقعا ستاره نیستند و بازیکن درجه یک محسوب نمی‌شوند. جوانان گوآردیولا همچون دی بروینه و سانه و خسوس، واقعا درجه یک هستند اما جوانان مورینیو شامل لوکاکو و راشفورد درجه یک نیستند. همین بلا بر سر «لوئیس فان خال» هم آمد. راشفورد را که در سال 2015 از آکادمی وارد تیم بزرگسالان کرد، غوغایی بر پا شد و امید به ستاره جدید شکل گرفت اما چندی بعد، ثابت شد که او هم در حد و قواره یونایتد نیست. مشکل منچستر یونایتد، فراتر از احتیاط‌های گاه و بی‌گاه مورینیو، کمبود ستاره و بازیکن درجه یک است و صد البته محافظه‌کاری و احتیاط‌های وی تحت عنوان «فوتبال تدافعی‌تر نسبت به حریفان».

توضیحات مورینیو به خبرنگاران

یک بار «جو برنشتاین» کارشناس ورزشی روزنامه «دیلی میل» اشاره جالبی به اندیشه مورینیو کرد و نوشت: «مورینیو مربی جالبی است. فوتبال او، یک فوتبال ماکیاولیستی است. هر آنچه که در اختیار دارد را به کار می‌گیرد تا به نتیجه برسد. در این میان، تنش جزء لاینفک این اندیشه است. او حتی در تمرین‌های تیمی در بسیاری از اوقات با 10 بازیکن تیم تمرینی‌اش را می‌بندد تا خود را به شرایط 10 نفره بودن در زمین آداپته کند. این یعنی اینکه او می‌داند که روش ماکیاولیستی او منجر به اخراج یکی از بازیکنان‌اش می‌شود و نمود بارز آن را می‌شد در رئال مادرید 2011 تا 2013 دید که معمولا یک اخراج، پای ثابت مربی‌گری او بود».

اگر در نگاه برنشتاین عمیق شویم، می‌توانیم نتیجه بگیریم که احتیاط درونی مورینیو برخاسته از همین روش ماکیاولیستی است که به هر قیمت می‌خواهد به نتیجه برسد (و غالبا به عناوین هم دست پیدا می‌کند) و آن را در ذخیره کردن رمق و نفس‌هایش در قالب فوتبال دفاعی‌تر به نسبت رقبا می‌بیند.

منابع:

http://www.telegraph.co.uk/football/2017/11/24/eric-cantona-wish-pep-guardiola-man-utd-manager-jose-mourinho/
http://www.skysports.com/football/news/15115/10292081/is-jose-mourinho-really-a-defensive-coach-who-doesnt-trust-youth
http://www.telegraph.co.uk/football/2017/10/18/jose-mourinho-sees-positives-defence-asman-utd-manager-launches/
http://www.telegraph.co.uk/football/2017/10/20/jose-mourinho-insists-criticism-manchester-united-fault-people/
http://www.mirror.co.uk/sport/football/news/manchester-united-fan-view-mourinho-11349814
http://www.telegraph.co.uk/football/2017/04/28/yaya-toure-jose-mourinho-defensive-city-now-manchesters-top/
http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-4487714/Can-Jose-Mourinho-attacking-Man-Utd.html