سرویس سیاست مشرق - روزانه می‌توان از لابه‌لای گزارش‌ها و عناوین خبری رسانه‌های مکتوب و حتی غیر مکتوب، نکات قابل‌توجهی استخراج کرد؛ موضوعاتی که می‌تواند برای مخاطبین قابل‌استفاده و محوری برای تحلیل باشد، در گزارش روزانه "ویژه‌های مشرق" نکات و تأملات قابل‌استخراج از رسانه‌ها برای مخاطبین عرضه خواهد شد؛ با «ویژه‌های مشرق» همراه شوید.
*******
** آقای آخوندی! الان وقت مقاله نویسی نیست، درباره وعده ۲۳ ساله مسکن اجتماعی و کارنامه خود پاسخگو باشید
یکشنبه شب-۲۱ آبان ماه- زلزله‌ای به بزرگی ۳،۷ ریشتر، منطقه سرپل ذهاب و قصر شیرین واقع در استان کرمانشاه را لرزاند که لرزش آن در بسیاری از مناطق غربی و مرکزی کشورمان احساس شد. در پی وقوع این حادثه تلخ، تعدادی از هموطنانمان جان خود را از دست دادند و تعدادی نیز زخمی شدند.
انتظار می‌رفت دولت دوازدهم در اولین واکنش، به ساماندهی همه دستگاه‌ها برای کمک به آسیب دیدگان اقدام کند اما متاسفانه مقامات دولت در اقدامی غیراخلاقی و تأمل برانگیز بنای یک تسویه حساب سیاسی را کلید زدند. برهمین اساس بلافاصله چند ساعت پس از زلزله، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور مدعی شد اکثر خانه‌های تخریب شده مسکن مهر هستند؛ ادعایی که حتی توسط مقامات وزارت راه و مقامات محلی کرمانشاه تکذیب شد. منابع دولتی در محل حادثه، تعداد کشته شدگان در مسکن مهر را ۲ نفر اعلام کردند و تاکید شد که سازه‌های این ساختمان‌ها همگی در زلزله ۷.۳ ریشتر دوام آورده و جان بسیاری از مردم سرپل ذهاب و کرمانشاه را حفظ کرده است.
پس از وقوع زلزله، بسیاری از مقامات کشور بارها به کرمانشاه سفر کرده و از نزدیک در جریان امور قرار گرفتند و در مصاحبه با رسانه‌ها به تشریح اقدامات صورت گرفته پرداختند؛ اما در کمال تعجب در این میان، جای عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت خالی بود. وی تنها یکبار به منطقه سفر کرد و به هیچ عنوان برای پاسخگویی در میان رسانه‌ها حاضر نشد. غیبت آخوندی به حدی برای افکار عمومی تأمل برانگیز بود که این مسئله باعث شد تا عده‌ای در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با هشتگ گمشده (#گمشده) به دنبال یافتن وزیر راه و شهرسازی باشند.
حال با گذشت بیش از ۱۰ روز از حادثه، وی مشغول مقاله نویسی در روزنامه‌ها است.
آخوندی در سرمقاله امروز روزنامه دنیای اقتصاد با عنوان «زلزله و اخلاق عمومی» نوشت:
«در حالی که مردم ایران در جریان این زلزله همبستگی کم‌نظیری از خود نشان دادند، فضای رسانه تبدیل به یک کارزار و جنگ تبلیغاتی تمام عیار شده که اکثر داده‌های آن غلط و ضداطلاعات است. به فاصله کمتر از یک هفته مساله زلزله‌زدگان تبدیل به مساله دست دوم و تسویه‌حساب‌های سیاسی تبدیل به موضوع اول شده است. مسوولان به‌جای آنکه فرصت کنند به کمک زلزله‌زدگان بشتابند باید مرتب فضای رسانه‌ای رسمی و غیررسمی و مجازی را رصد کنند تا مبادا مطلبی علیه آنان انتشار یابد و نیاز به پاسخگویی فوری داشته باشد و در اثر بی‌توجهی وصله‌ای به آنان بچسبد».
لازم است که آقای آخوندی، رصد رسانه‌ها و پاسخگویی را به مسئولین مربوطه در وزارتخانه راه و شهرسازی سپرده و وقت خود را برای حضور در مناطق زلزله زده و تلاش برای سرعت بخشی به اقدامات مربوطه صرف کرده و ضمناً درباره کارنامه خود و سرانجام وعده ۲۳ ساله ساخت مسکن اجتماعی پاسخگو باشد.
گفتنی است وزیر راه و شهرسازی دولت، جزو بی‌میل‌ترین وزرا برای پاسخگویی است. چنان‌که «کیاداود اسفندیاری» مجری برنامه اقتصادی «پایش» پیش از این در واکنش به اظهارات وزیر راه و شهرسازی درباره ضرورت نقد و آگاهی‌بخشی رسانه‌ای نوشت: «بارها از شما برای حضور در برنامه دعوت کرده‌ایم ولی هیچگاه قبول نکردید، آن یک شب هم که آمدید، قبلش کلی خط و نشان برایمان کشیدند که فلان سؤالات را از وزیر نپرسید. آن شب آمدید و فقط درباره حاشیه‌نشینی مونولوگ گفتید و من ماندم با انبوه سؤالات مردمی درباره مسکن مهر، کیفیت خدمات راه‌آهن و هواپیماها. آن شب پیشمرگ انتقادها به دولت شدیم و جای شما فحش خوردیم. مسئولان سیما دائم به من تاکید می‌کنند رعایت شما و دیگر دولتمردان را بکنم و حرفی نزنم و سوالی نپرسم تا به شما و دولت بربخورد! شاید نگرانند دولت همین بودجه محدود صدا و سیما را هم بیشتر ببندد... ما در دولت سابق، با صریح‌ترین بیان ممکن، انتقادات کارشناسان و حرف مردم را پخش می‌کردیم؛ اما الان پایش کجاست؟ یا از ترس برنخوردن به دولت، موضوعات نرم انتخاب می‌کند یا اصلاً پخش نمی‌شود».
** فراکسیون امید، روحانی را تهدید کرد
«محمد علی وکیلی» عضو فراکسیون امید مجلس در یادداشتی در روزنامه اعتماد با عنوان «واعظی مدیون اصلاح طلبان» نوشت:
«محمود واعظی در جایگاه رییس دفتر رییس‌جمهوری اجازه ندارد گرایشات حزبی خود را دخالت دهد اما قطعاً در ارتباطات فرانهاد ریاست‌جمهوری مختار است با هر طیفی که علاقه‌مند است ارتباط بگیرد. نمی‌توانیم تحکم کنیم که باید با امیدی‌ها ارتباط بهتری برقرار کند اما به هر روی انتظار داریم آقای واعظی متوجه باشد که جایگاهی که در دولت به او رسیده مدیون و محصول هزینه دادن کدام جریان سیاسی و فعالان سیاسی است. قطعاً آقای واعظی با هوش و ذکاوتی که دارد متوجه این موضوع هست که جایگاه کنونی‌اش را مدیون جریان اصلاح‌طلبی است. ایشان حتماً به خاطر دارد تنها جریانی که در مجلس در جریان انتخابات ۹۶ بی‌پیرایه و با تمام وجود و خالصانه آقای رییس‌جمهوری را همراهی کرد فراکسیون امید بود. هم در دعوت از رییس‌جمهوری و هم حمایت از دولت، این فراکسیون امید بود که سینه‌چاک پشت دولت ایستاد. خدا نکند که این فراکسیون از دولت روحانی مأیوس شود و با دولت زاویه پیدا کند».
گفتنی است در جریان رأی اعتماد مجلس به کابینه دوازدهم، عملکرد فراکسیون امید موجب بروز انتقادات و گلایه‌های زیادی شد. بسیاری از انتقادات از «زد و بند اعضای فراکسیون امید با وزرا» حکایت داشت. زدوبندهایی که باعث شد بیطرفِ اصلاح‌طلب که رای‌اش تضمین شده بود و ۱۴۴ نفر، برای ادای نطق در موافقت با او ثبت‌نام کرده بودند رأی نیاورد و برخی وزرایی که همواره مورد نقد فراکسیون بودند، آرای بی‌سابقه‌ای از آن خود کنند که در مجلس اصولگرای قبل موفق به کسب آن نشده بودند. عجیب آنکه وقتی لیست نمایندگانی که در موافقت این دست از وزرا صحبت کردند را برانداز می‌کنیم، به تعداد قابل توجهی از چهره‌های لیست امید برمی‌خوریم.
غلامرضا تاجگردون عضو فراکسیون امید ضمن تأیید لابی‌گری‌ها گفته بود: «بنده خودم موافق وزیر خاصی بودم که دیگران نظر من را نسبت به ایشان برگرداندند. این رایزنی‌ها تأثیر دارند، خصوصاً در مورد نمایندگانی که سیاسی نگاه نمی‌کنند».
سهم خواهی و قبیله گرایی جزو لاینفک رفتار اصلاح طلبی است. در حال حاضر اکثریت مطلق کابینه و معاونین وزرا از آنِ اصلاح طلبان است. برخی از کارشناسان معتقدند که فشار اصلاح طلبان علیه دولت، با هدف سهم خواهی بیشتر صورت می‌گیرد.
«لیست رانتی»، «سلفی حقارت»، «فرانسه گردی» و «زدو بند با وزرا» تنها بخشی از کارنامه فراکسیون امید در مجلس دهم است.
** دستاورد برجام: نفت می‌فروشیم اما پول نمی‌گیریم!
روزنامه قانون در مطلبی نوشت:
«ایران اکنون حدود ۲.۵ میلیون بشکه نفت و میعانات صادر می‌کند که بیش از ۶۰ درصد آن به مقصد کشورهای آسیایی و حدود ۴۰ درصد به کشورهای اروپایی بارگیری می‌شود. صادرات نفت ایران به روزانه حدود یک میلیون بشکه در روز محدود شده بود که با اجرای برجام و رفع تحریم‌ها به سرعت رو به افزایش گذاشت. ایران در فاصله کوتاهی پس از رفع تحریم‌ها، توانست سهم سابق خود در اوپک و بازارهای جهانی نفت را باز پس بگیرد؛ شرکت‌هایی که در زمان تحریم قادر به خرید نفت ایران نبودند، پس از اجرای برجام اقدام به خرید نفت ایران کردند که از جمله آن‌ها می‌توان به توتال (فرانسه)، شل (انگلیس-هلند)، سپسا (اسپانیا)، ساراس (ایتالیا) و هلنیک (یونان) اشاره کرد».
بسیاری از کارشناسان و فعالین اقتصادی، همکاری نکردن بانک‌های خارجی با ایران را یکی از ضعف‌های اصلی در پسا برجام می‌دانند. براساس اطلاعات موجود، عواید فروش نفت ایران همچون دوران تحریم در خارج از کشور ذخیره شده و در ۱۲ حساب بانکی خارجی وجود دارد که آلمان، ایتالیا، ژاپن، ترکیه، امارات، سویس، چین و نیز در شعب خارجی سه بانک ایرانی و دویچه بانک آلمان و بانک RBS انگلستان از جمله آن‌ها هستند.
بر اساس برجام، ایران نمی‌تواند از پول‌های حاصل از درآمد نفتی خود غیر از واردات استفاده دیگری کند. این مساله را وزارت خزانه داری آمریکا در دستورالعمل اجرای برجام به روشنی ذکر کرده است. در سؤال B.۱ بیان شده است که: «با شروع روز اجرا، تحریم‌های ثانویه علیه افراد غیرآمریکایی که نفت خام ایران را خریداری کنند، سفارش بدهند، بفروشند، منتقل یا بازاریابی کنند، اعمال نمی‌شود. مشروط به اینکه تراکنش‌های مربوطه با افراد حاضر در لیست تحریمی آمریکا درگیر نباشد.
یعنی اگر بانکی که پول‌های نفتی ایران در آن قرار دارد بخواهد تراکنشی برای ایران انجام دهد باید مطمئن شود که این تراکنش نفعی به نهادهای تحریمی ایران نمی‌رساند؛ یعنی نهادهایی مانند وزارت دفاع، وزارت اطلاعات، صدا و سیما، سپاه و امثال آن از این پول نباید استفاده کنند. پس تنها یک راه دارد که این پول‌ها استفاده شود اینکه به وارداتی اختصاص پیدا کند که هیچ گونه ارتباطی با نهادهای تحریمی نداشته باشد؛ یعنی وضعیت نسبت به قبل از برجام تنها در افزایش فروش نفت خام تغییر کرده است و درآمدهای نفتی همچنان تنها برای واردات می‌تواند مصرف شود. طبیعی است که بیشتر واردات هم از همان کشورهای خریدار نفت انجام می‌شود.
این مساله گواه این است که متاسفانه تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان در دولت یازدهم نسبت به پیچیدگی تحریم‌ها آگاهی نداشت.
چندی پیش سرلشگر محمدحسین باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز با انتقاد از بازنگشتن پول‌های فروش نفت گفته بود: «در ایام پس از برجام که تحریم‌های فروش نفت برداشته شده، هنوز پول‌های نفت‌های فروخته شده دریافت نشده است».