سرویس جهان مشرق- موگرینی در نشست پارلمان اروپا در استراسبورگ فرانسه طی یک سخنرانی بر دو نکته تأکید کرد: آمریکا نباید از برجام خارج شود چون در ایران تندروها بر سر کار خواهند آمد؛ ایران باید مذاکرات با غرب را در حوزه‌های دیگر ادامه دهد چون اروپا و آمریکا در این مورد همداستان و جدی هستند.

این اولین بار نیست که او و یا برخی دیگر از مقامات اروپایی به ویژه رئیس‌جمهور فرانسه بر این دو مسأله تأکید می‌کنند، اما این بار او جزئیات بیشتری از توافق هسته‌ای را علنی کرد که به نظر نمی‌رسد بیراه باشد؛ آنچه در ادامه می‌آید، بخش هایی از اظهارات موگرینی است.

جزئیات نسبتاً جدید از برجام و بعد آن

مذاکرات با ایران، هم‌اکنون در حوزه‌های دیگر ادامه دارد

«ظرف بیش از ۲ سال گذشته (یعنی بعد از انعقاد برجام در تیر ۱۳۹۴) ما رابطه‌ای بسیار صریح با ایران ایجاد کرده‌ایم. ما همواره به صراحت اختلاف نظرهایمان را که زیاد هم هستند، مطرح و تلاش می‌کنیم بهترین راه برای حل آن‌ها را بیابیم.»

«در گفت‌وگوهایمان درباره حقوق بشر نیز، همین رویکرد را پیش گرفته‌ایم. ما هنوز اختلاف نظرهای چشم‌گیری داریم، اما به همراه ایران توافق کردیم که بر نتایج ملموس تمرکز کنیم، به عنوان نمونه، ما از مصوبه اخیر در تهران برای اصلاح قانون ضدمواد مخدر استقبال می‌کنیم. این مصوبه، اگر به درستی اجرا شود، می‌تواند به کاهش چشم‌گیر آمار اعدام‌ مجرمین مرتبط با مواد مخدر در ایران منجر شود.»

دانلود صوت کامل سخنرانی موگرینی در پارلمان اروپا به تاریخ ۱۲ دسامبر ۲۰۱۶ میلادی

«در تازه‌ترین دور مذاکرات سطح بالا، که چند هفته پیش برگزار شد، بر سر ادامه تعامل برای توانمندسازی زنان و نحوه رفتار با زندانیان، توافق وجود داشت. ما همچنین توافق کردیم که امکان همکاری در مبارزه با مواد مخدر و در موضوع مهاجرت را بررسی کنیم.»

«ما  اروپاییان بودیم که گفتگو در زمینه حقوق بشر را با ایران آغاز کردیم و به صورت منظم برگزار می‌شود. ما اروپاییان بودیم، نه دیگران که موارد مرتبط با حقوق بشر را به صورت مستمر سر دست گرفتیم... قطعاً این مسأله همچنان یکی از ابعاد مهم در رابطه ما با ایران خواهد ماند.»

هدف از گشایش اقتصادی برای ایران، هم اجرای برجام و هم ترغیب تهران به مذاکراتِ بیشتر است تا رقابت تسلیحاتی در منطقه رخ ندهد

«از زمانی که به توافق هسته‌ای دست یافته‌ایم، تعامل ما با ایران وارد مرحله‌ای تازه شده است، که همانطور که گفتم، چندان ساده هم نبوده، اما قطعا این مرحله‌ای تازه است. در نیمه نخست ۲۰۱۷، تجارت میان ایران و اتحادیه اروپا در مقایسه با نیمه نخست ۲۰۱۶، ۹۴% افزایش یافته است.»

«معتقدم که ما این مسئولیت را داریم که به این مردم و رهبران ایران نشان دهیم که منفعت آن‌ها این است که ایران کشوری بازتر و همکارتر باشد و اینکه این امر هم برای رهبران و هم برای مردم این کشور، منفعت به همراه می‌آورد. این به نفع آن‌ها و به نفع ماست.»

«بگذارید به حقایق تکیه کنیم. توافق هسته‌ای، تعهدات هسته‌ای تحقق یافته است. ایمنی بیشتری در منطقه و برای ما حاصل شده است. بحث کسب و کار نیست، مسئله امنیت در میان است زیرا ما نمی‌خواهیم در این منطقه‌ای که از قبل، آشفته است، شاهد رقابت تسلیحاتی باشیم.»

«یک تعامل دیپلماتیک اما انتقادی با ایران، می‌تواند به نفع خاورمیانه بوده و از تشدید تنش منطقه‌ای که می‌تواند کل جهان را بی‌ثبات کند، جلوگیری کند.»

«اطمینان دارم که ما می‌توانیم، برای اطمینان حاصل کردن از اینکه ایران به طور کامل به تعهدات خود مطابق برجام عمل می‌کند، به همکاری ادامه دهیم. این مسئله کلیدی است.»

دانلود متن کامل سخنرانی موگرینی در پارلمان اروپا به تاریخ ۱۲ دسامبر ۲۰۱۷ میلادی

دولت فعلی ایران، طرفدار تغییر رفتار ایران است. آن را قدر بدانیم

«در مقدمه توافق هسته‌ای، اجاعی داریم، نیم جمله‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه این توافق می‌تواند راهی را باز کند و بنیانی را برای یک نوع دیگری از تعامل، یک تعامل سازنده‌تر در منطقه بنا کند. شاید من رازی را فاش می‌کنم: این جمله به درخواست ایران گنجانده شد.»

«تضعیف یا زیرسؤال بردن برجام راهی برای تقویت تندروها در صحنه سیاسی ایران است. آیا چنین چیزی برای ما مناسب است؟ قطعاً خیر.»

«از همه چیز برای من بسیار بسیار بسیار مهمتر، ‌ پویایی‌های اجتماعی و سیاسی در داخل ایران است. مردمی که توافق هسته‌ای را جشن گرفتند، نه به خاطر مسائل هسته‌ای، بلکه بدین خاطر بود که این توافق، نشان‌دهنده فرصتی است برای بازشدن فضای کشور به عرصه بین‌المللی. این سرمایه‌گذاری آن‌قدر هوشمندانه است که ارزش آن را دارد ما اروپاییان بدان دست یازیم.»

ایران ابتدا خواهان مذاکره جامع بود، نه فقط هسته‌ای

«در ابتدای مذاکرات در ۱۴ سال پیش ... تصمیم کشورهای حوزه خلیج فارس و دولت آمریکا این بود که مذاکره صرفاً به مسائل هسته‌ای محدود شود. این ایران بود که در آن زمان اصرار داشت مذاکرات شامل سایر ابعاد نیز بشود.»

تیلرسون به من گفت همچنان برجام را اجرا می‌کند

«در خصوص این مسأله در نشست هفته گذشته با تیلرسون (وزیر خارجه آمریکا) بحث و گفت‌وگو کردیم و این پیامی بود که از وی دریافت کردیم که «ما به اجرای برجام ادامه می دهیم»

راز افشاشده از آن نیم‌جمله چیست؟

اول اینکه آن نیم‌جمله‌ای که موگرینی از آن سخن می‌گوید، کدام است؟ به نظر می‌رسد وی به بخشی از بند چهاردهم مقدمه اشاره دارد که در آن آمده است: «سه کشور اروپایی به همراه آمریکا، چین و روسیه پیش‌نویسی را به شورای امنیت ارائه خواهند کرد در تأیید این برنامه جامع اقدام مشترک و در تأکید بر اینکه این برجام یک نقطع عطف در تغییر بنیادین در این پرونده است و در بیان اینکه تمایل دارند رابطه جدیدی با ایران بنا کنند». این نیم‌جمله آخر در مورد «رابطه جدیدی با ایران» به نظر موگرینی فراتر از مسأله هسته‌ای را شامل می‌شود و او نتیجه گرفته که دولت ایران به مذاکره در سایر حوزه‌ها تمایل دارد.

اگر این نیم‌جمله از سوی مذاکره‌کنندگان ایرانی مطرح شده باشد (با توجه به واکنش عراقچی به نظر می‌رسد این‌گونه است) بدین معنا است که ایران حاضر است در سایر مسائل نیز توافقاتی با غرب داشته باشد، اما در صورتی که ابتدا طرف‌های مقابل، تمایل خود را به تغییر رابطه با ایران بیان کنند. کاملاً مشخص است که چنین چیزی رخ نداده است. طرف‌های مقابل دائماً از کنترل ایران به عنوان یک تهدید جهانی سخن می‌گویند و حتی اگر گوشه و کنار سخنی در مورد رابطه جدید گفته‌اند، بلافاصله با رفتار خود آن را نقض کرده‌اند. کدام رابطه جدید ممکن است شکل بگیرد وقتی طرف مقابل هنوز تعهدات خود را در برجام به صورت کامل عملیاتی نکرده است؟

البته که ایران حاضر است هر گاه طرف مقابل از مداخله در مسائل امنیتی منطقه دست بردارد، از قتل عامل کودکان یمن توسط جنگنده‌های آمریکایی به دست حکومت سعودی حمایت نکند، ‌ در سیاست داخلی ایران بر این گروه و آن جناح دست نگذارد و منافع اقتصادی ایران را در هیچ‌کجای دنیا تحت‌الشعاع قرار ندهد، رابطه جدیدی با غرب داشته باشد.

ممکن است آن نیم‌جمله‌ای که موگرینی گفته است، بخش دیگری از مقدمه باشد:«آنها (ایران و ۱+۵) انتظار دارند اجرای کامل برجام نقش مثبتی در صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشد.»

در این صورت نیز باید گفت آیا طرف‌های غربی دائماً از تهدید هسته‌ای ایران برای منطقه و جهان سخن نمی‌گفتند؟ آیا دائماً تأکید نمی‌کردند که برجام صرفاٌ تحریم‌های مرتبط با پرونده هسته‌ای را لغو می‌کند؟ بسیار خوب. اکنون نیز ما تأکید می‌کنیم که بر مبنای برجام، ایران صرفاً از داشتن تسلیحات هسته‌ای صرف‌نظر کرده است و همین باید از نظر شما برای نقش برجام در بهبود صلح و امنیت منطقه و جهان کافی باشد.

آقای عراقچی لطفاً شفاف پاسخ دهید:‌ رفع تحریم پس از ۱۰ سال؟! در حال مذاکره در حوزه‌های دیگر؟!

عباس عراقچی در واکنش به آنچه موگرینی افشای راز نامید، گفت: «البته این‌ها لفاظی‌هایی است که برخی‌ها انجام می‌دهند. ترامپ هم مانورهایی بر روی این مساله داشت، در حالی متن برجام کامل مشخص است و هیچ ارتباطی به مسایل منطقه‌ای و جهانی ندارد و این‌که کسی از یک جمله بخواهد تلقی خاصی انجام دهد، پذیرفته نیست.» وی ادامه داد «اجرای کامل برجام هنوز رخ نداده و بعد از ده سال اتفاق می‌افتد و این وقتی است که همه تحریم‌ها کامل لغو شد و  اگر بتوانند ثابت کنند برجام به لحاظ مذاکراتی یک تجربه موفق بوده، آن وقت می‌توان ادعا کرد که برجام در صلح جهانی مشارکت داشته است.»

البته که خانم موگرینی می‌داند تا آمریکا رفتارش را عوض نکند، ایران دلیلی برای ایجاد رابطه جدید نمی‌بیند، اما آقای عراقچی! آیا رئیس‌جمهور ایران نبود که پس از انعقاد برجام گفت: «برجام می‌تواند به عنوان یک راه حل برای حل و فصل مسایل منطقه‌ای هم مورد استفاده قرار بگیرد. برجام یعنی دو طرفی که اختلافی با هم دارند از طریق منطق و مذاکره می توانند به حل و فصل و مرحله اعتمادسازی برسند.»؟ آیا حسن روحانی ادامه نداد «از امروز با اجرای برجام شرایط برای روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای منطقه بهتر از گذشته خواهد بود و در سایر این روابط هم می توانیم مسائلی را که در منطقه داریم حل و فصل کنیم.»؟ آیا او نبود که در مناظرات ریاست‌جمهوری وعده داد اگر دوباره بر سر کار آید در حوزه‌های دیگر نیز با غرب وارد مذاکره می‌شود؟

بنابر این در اینکه دولت چنین نیتی داشته و دارد، حرفی نیست و در تکذیبیه شما نیز هیچ حرفی مبنی بر آنکه آن نیم‌جمله را ایران پیشنهاد نداده بود، نیامده است. فقط می‌ماند دو سؤال:

- آیا شما واقعاً با آن همه تأکید علنی‌ای که مسئولان دولتی بر لغو «آنی» تحریم‌ها داشتند، می‌توانید این‌قدر صریح از لغو تحریم‌ها پس از ۱۰ سال سخن بگویید!؟ چرا باید تعهدات ایران بلافاصله پس از انعقاد برجام اجرایی شود اما تعهدات طرف مقابل تا ۱۰ سال طول بکشد؟ تازه اگر در ماه‌ها و سال‌های بعد از زبان شما چیز دیگری مبنی بر ۱۵ و ۲۵ سال و مانند آن نشنویم!

- در حالی که آمریکا با تهدید به لغو برجام، نقش پلیس بد را بازی می‌کند، اروپا برای مذاکره در حوزه‌های دیگر پا پیش می‌گذارد. آیا آن‌گونه که موگرینی گفته است دولت ایران در حال مذاکره با اروپا در حوزه‌های غیرهسته‌ای است؟‌ آیا نباید این مذاکرات به اطلاع مردم برسد تا مانند مذاکرات برجام که تا آخرین روزِ آن محرمانه ماند و موجب اشتباهات فاحش به ضرر ایران شد، تجربه تلخ دیگری ثبت نشود؟

آقای عراقچی. نه مذاکره بد است و نه جنگ، خوب. اما هر کدام از آنها اگر از سوی افرادی که دشمن را خودی‌تر از مردمِ خود می‌دانند انجام شود، بد می‌شود.

منابع:

https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/۳۷۲۵۹/speech-high-representativevice-president-federica-mogherini-european-parliament-plenary_en

https://www.mehrnews.com/news/۴۱۷۱۶۱۶

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۶۰۹۲۱۰۰۲۲۲۶

http://www.afkarnews.ir