به گزارش مشرق، عراق سال 2017 را با پیروزی بر تروریست های داعش پشت سر گذاشت. این موضوع تنها و به خودی خود به وجود نیامد، بلکه تحولی در روند پروژه های متخاصم با یکدیگر در این کشور از زمان سقوط رژیم سابق تاکنون بوده است. در اثر شکست سنگین تروریستهای داعش خلأیی در عرصه میدانی عراق به وجود آمده است. این در حالی است که ارزیابی های غربی نشان می‌دهد که جنگ بر ضد تروریسم باید سه دهه در عراق ادامه داشته باشد. سوال اینجاست که آیا تروریستهای داعش جایگزینی برای خود خواهند داشت.
هفت سال پیش در چنین روزهایی (اواخر دسامبر 2011) نیروهای آمریکایی بعد از اشغال هشت ساله از این کشور خارج شدند. تمام عوامل ایجاد شتاب در خروج خفت‌بار نیروهای آمریکایی از عراق را در سه مورد خلاصه کرد:
1-موضع قاطع مرجعیت دینی عالی عراق (آیت الله علی سیستانی) در خصوص رد ابقای اشغالگران در عراق.
2-ضربات سنگین گروه‌های مقاومت ضد اشغالگران آمریکایی.
3-اراده سیاسی بیشتر جریان های داخلی از جمله دولت نوری مالکی در خروج اشغالگران از عراق.
یک منبع سیاسی عالی رتبه عرضه تحولات آن زمان را اینگونه توصیف می کنند که ما نیروهای آمریکایی را از در اخراج کردیم، اما متاسفانه آنها در نتیجه سیاست های دولت حیدر العبادی از پنجره مبارزه با گروه تروریستی داعش با قدرت وارد شد. خروج اشغالگران آمریکایی از عراق اعتبار فرماندهی آنها را خدشه‌دار کرد و این موضوع برای آنها مطلوب نبود. بازگشت آمریکایی‌ها به حضور تأثیرگذار در عرصه میدانی عراق پس از آن صورت گرفت که حیدر العبادی تصدی پست نخست وزیری عراق را برعهده گرفت، چرا که به ضرورت کمک از غرب و به ویژه آمریکا در روند مبارزه با تروریسم و ریشه کن کردن آن اعتقاد دارد.
طی چهار سال گذشته اتفاقات زیادی در عراق رخ داده است، گسترش دامنه تروریست های داعش و تحت کنترل گرفتن یک سوم مساحت عراق باعث شد محور مقاومت مدتی بعد شوک ناشی از سقوط موصل و پیامدهای آن در ژوئن سال 2014 را مهار کرده و وارد جنگی شود که پبروزی نهایی بر تندروترین گروه‌های تروریستی در جهان را در دسامبر 2017 به عراق داد. در این رابطه خلأئی در نتیجه از بین رفتن داعش در نقشه میدانی ایجاد شد که این سوال را مطرح کرد که آیا داعش جایگزینی در عراق خواهد داشت؟ به ویژه که عراق همواره نقطه اتصال بین دولت های محور مقاومت بوده و مأموریتی که بر عهده داعش نیز گذاشته شده بود، قطع محور تهران به بغداد و دمشق و بیروت بود.
آمریکا: حزب الله عراق را نمی‌خواهیم
چند ماه پیش (ژوئن 2017) و با نزدیک شدن بغداد به پیروزی نهایی در جنگ موصل و آغاز هشدارهای آمریکا مبنی بر امکان دستیابی نیروهای الحشد الشعبی به مرزهای عراق و سوریه، هیئت آمریکایی به عراق آمد تا با مقامات عراقی در رابطه با مسائل داخلی این کشور گفتگو کند.
یک منبع عالی‌رتبه سیاسی عراق در این گفتگوها به هیئت مذکور گفت: از ما چه می خواهید؟ پاسخ آنها اینگونه بود: خواسته های ما دو مورد است. اول اینکه نیروهای الحشد الشعبی به نیروهای شبیه حزب الله لبنان تبدیل نشود که پایبند برنامه کاری ایران در درگیری های موجود در منطقه باشد و دوم اینکه تعداد پایگاه های آمریکایی و نیروهای این کشور و مناطق استقرار آنها در عراق، به ویژه در مرکز و غرب این کشور افزایش پیدا کند.
هدف از این تلاش‌ها اینگونه عنوان شد که مرزهای عراق و سوریه کنترل شود و متحدان ایران نتوانند به این مناطق دست پیدا کنند. منبع مذکور در پاسخ به این مطالبات مدتی سکوت کرد، اما در ادامه به مهمانان گفت: در رابطه با موضوع اول باید گفت که نیروهای الحشد الشعبی نمی توانند به نیروهایی شبیه حزب‌الله تبدیل شوند. این موضوع عوامل متعددی دارد. منبع مذکور در پاسخ به این مطالبات گفت که ماهیت درگیری ها در اینجا متفاوت از درگیری‌ها در لبنان است و ساختارهای فرقه ای و سیاسی دو کشور نیز با هم تفاوت دارد. مأوریت‌های نیروهای الحشد نیز مشخص است و این نیروها موسسه امنیتی و نظامی هستند که متعهد به مصوبات دولتی هستند. این منبع به موضوع دوم نیز اشاره کرد و گفت که افکار عمومی مردم عراق حضور هر نوع نیروهای خارجی در کشور را رد می‌کنند. وی در ادامه این سوال را مطرح کرد که آیا فکر می‌کنید ایرانی‌ها چنین مطالباتی را خواهند پذیرفت؟ تهران حافظ امنیت ملی خود است آن را در مقابله با شما می‌داند. مطمئن باشید که نیروهای الحشد و ملت عراق به شما حمله خواهند کرد و پایگاه‌های شما را ویران خواهند کرد.
این پاسخ برای هیئت آمریکایی کوبنده بود. آنها بعدها به سوالات این منبع پاسخ دادند که سفارش‌های وی صرف نظر از مطالبات مطرح شده آمریکا، درست بوده است و مناسبات واشنگتن بغداد باید با وضوح و شفافیت بیشتر و احترام به تمامیت ارضی عراق و عدم مداخله در امور داخلی این کشور دنبال شود.
تنها این منبع سیاسی نیست که این مطالبات را از هیئت آمریکایی شنیده است. هیئت مذکور با هر یک از مقامات عراقی که دیدار کرده اند، مطالبات آمریکا را مطرح کردند. آمریکا صرف نظر از نصیحتی که دریافت کرد، مطالبات خود را اندکی پس از دستیابی نیروهای الحشد الشعبی به برخی از مناطق مرزی و دیدار با نیروهای ارتش سوریه مطرح کرد. چرا که این موضوع سیلی محکمی به واشنگتن و متحدان آن بود.
منابع امنیتی عراق اعلام کردند که آمریکا اشغالگری خود را فرصتی برای ضربه زدن به محور مقاومت می‌داند، به ویژه که مرزهای عراق و سوریه بخشی از عمق استراتژیک این محور به شمار می رود. منافع آمریکا اقتضا می‌کند که به دنبال جدا کردن ارتباط جغرافیایی بین این کشورها و آغاز پروژه تجزیه طلبانه خود به صورت پی درپی باشد تا پس از آن بتواند محور موسوم به اعتدال عربی را در این مناطق روی کار بیاورد.
نظامیان آمریکا در عراق در حال افزایش هستند
خلأئی که داعش در عرصه میدانی به وجود آورده، باید سریعاً پر شود. برخی اعتقاد دارند که نیروهای الحشدالشعبی این مأموریت را انجام خواهند داد. اما بنابر اعلام رهبران این نیروها، این اعتقاد اشتباه است. منابع مرتبط با الحشد الشعبی در گفتگو با روزنامه الاخبار تاکید می‌کنند: ما نمی توانیم به یک جریان متخاصم با ملت عراق تبدیل شویم. پاسخ های موجود در این رابطه به یک نقطه اساسی می‌رسد و آن این که تنها نیروهای آمریکایی هستند که می توانند این خلأ را پر کنند. این موضوع از نظر تعداد و ماهیت استقرار و توزیع آنها در عراق قابل توجه است. علاوه بر اینکه افکار عمومی عراق نیز برخلاف دولت حیدر العبادی موجودیت آنها در خاک این کشور را نمی‌خواهند.
بر اساس ارزیابی های دولت العبادی تعداد نیروهای آمریکایی در این کشور بیشتر از 8000 نفر است. این درحالی است که از سردار سلیمانی فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقل شده که تعداد نیروهای آمریکایی در عراق بالغ بر 20هزار نفر یا بیشتر است. این رقم قبل از سال 2014 در عراق وجود نداشت، اما با گسترش داعش در این کشور و اعتقاد نخست وزیر عراق مبنی بر اینکه واشنگتن و متحدانش می‌توانند حمایت‌های لازم در جنگ با تروریسم را به آنها ارائه دهند، این نیروها در عراق مستقر شدند. البته طیف گسترده ای از سیاستمداران و ملت عراق با رویکردهای العبادی مخالف بودند و اعتقاد داشتند که ریشه کن کردن داعش نیازمند تلاش‌های صرفاً داخلی است و آمریکایی ها مانع تراشی های زیادی را در روند مبارزه با داعش داشته اند.
افق سال 2018 در عراق
سال 2018 برای مردم عراق سال عادی نخواهد بود. انتخابات سیاسی در این کشور برگزار می‌شود، اما تحولات میدانی موقعیت خاص خود را دارد. موجودیت تحریک کننده نیروهای آمریکایی در عراق احتمالاً منجر به ایجاد درگیری بین آنها و گروه‌های مقاومت خواهد بود. البته این فرضیه با سوالات اساسی همراه است که مهمترین آنها عبارتند از اینکه آیا عراق و مردم این کشور بازگشت مجدد اشغالگری آمریکا تحت عناوین و اسامی جدید را خواهند پذیرفت؟ آیا برخی گروه‌های مقاومت برای منافع انتخاباتی تاریخ مقاوم خود را کنار خواهند گذاشت؟ آیا سیاستمداران راه حل ریشه‌ای برای حل این مشکلات دارند؟