سرویس جنگ نرم مشرق- چندی پیش عده‌ای موضوعات اقتصادی را دست‌مایه شروع اعتراضات خیابانی قرار دادند که خیلی سریع این اعتراضات با هدایت سایبری در بستر تلگرام، زمینه‌ساز اغتشاشات و آشوب شد و در نهایت مسئولان برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر جانی و مالی، دسترسی به تلگرام را محدود کردند.
اعتراضات با هدایت سایبری در بستر تلگرام زمینه‌ساز اغتشاشات شد و به همین دلیل این پیام‌رسان فیلتر شد
این اتفاق‌ها نشان داد که مدیریت فضای سایبری (یا همان غلط رایج "مجازی") تا چه اندازه اهمیت دارد که حتی امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه، برای مبارزه با اخبار جعلی و نادرست در شبکه‌های اجتماعی، قصد معرفی لایحه‌ای دارد که محدودیت‌هایی را برای بعضی فعالان سایبری ایجاد می‌کند. مدیریت این فضای سایبری یا مجازی در کشورهای گوناگون تفاوت دارد که چین یکی از متفاوت‌ترین نوع مدیریت را بر روی فضای سایبری در کشور خود پیاده کرده است.
کشور چین بسیاری از سرویس‌های اینترنت مثل موتور جستجوی گوگل، فیس‌بوک، توییتر، یوتیوب، ویکی‌پدیا، واتس‌آپ و غیره را بر اساس سیاست‌های خود مسدود کرده، اما معادل‌های قدرتمند بومی به ازای آنها ایجاد کرده به‌گونه‌ای که اکثر مردم چین خلاء چندانی احساس نمی‌کنند. برای مثال موتور جستجوی قدرتمند «بَیدو» (Baidu) معادل موتور جستجوی گوگل، سایت «یوکو» (Youku) معادل سایت یوتیوب، شبکه اجتماعی «ویبو» (Weibo) معادل توییتر که کاربران بیشتری نسبت به تویتر نیز دارد، شبکه اجتماعی موبایلی «ویچت» (WeChat) معادل واتس‌آپ و لاین که با داشتن نزدیک به یک میلیارد کاربر فعال ماهانه یکی از پرجمعیت‌ترین پیام‌رسان‌های دنیاست که بخش اعظم کاربرانش را چینی‌ها و ساکنان کشورهای شرق آسیا تشکیل می‌دهند.
موتور جستجوی «بیدو» (Baidu) معادل موتور جستجوی گوگل، سایت (Youku) معادل سایت یوتیوب، شبکه اجتماعی (Weibo) معادل توییتر و (WeChat) معادل واتس‌آپ و لاین، معادل‌های قدرتمند بومی در چین هستند به‌گونه‌ای که اکثر مردم چین خلاء سایت‌های فیلتر شده را احساس نمی‌کنند
این روزها که تلگرام به دلیل اغتشاشات اخیر فیلتر شده و دوباره بحث پیام‌رسان بومی مطرح گردیده، بررسی مدل تقریبا موفق چینی‌ها در این زمینه می‌تواند مسیر بهتری را برای تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران حکومت و همچنین تولیدکنندگان و توسعه‌دهندگان این پیام‌رسان‌ها جلوی پای آنها قرار دهد. نگاهی کوتاه به کارکرد و نفوذ ویچت در جامعه چین، نشان می‌دهد که می‌توان یک پیام‌رسان بومی قوی داشت به گونه‌ای که تمام نیازهای کاربران را برطرف کرده و از منظر امنیتی نیز نگرانی خاصی نداشت.
چینی‌ها «ویچت» را به خاطر قابلیت‌های متنوعش یک "اپلیکیشن همه کاره" می‌دانند و برای انجام بسیاری از کارهای خود مثل تماس صوتی، پیگیری اخبار، سرگرمی و تراکنش‌های مالی به آن تکیه می‌کنند
در چین ارتباط کسب و کارها با ویچت به قدری زیاد هست که تمام هزینه‌های خرید از فروشگاه‌ها، کرایه تاکسی و بلیط هواپیما و... را می‌توانید با ویچت پرداخت کنید. با توجه به سهولت جابجایی پول در این اپلیکیشن از طریق QR کد، اسکناس جای خود را به این اپلیکیشن داده است و اکثریت مردم ترجیح می‌دهند به جای پول نقد از کیف پول ویچت استفاده کنند. اگر شهروند چین باشید و در bank of china حساب داشته باشید، می‌توانید درخواست وام خود را به کیف پول ویچت منتقل کنید. همچنین برای شهروندان دارای ID کارت چین در صورتی که پولی در حسابشان نباشد، مبلغی به عنوان کردیت یا اعتبار خواهند داشت. دقیقاً مانند اعتبار کارت‌های اروپایی و آمریکایی اگر پول نداشته باشید به شما قرض می‌دهد. این نرم افزار با قابلیت ارسال moment تقریبا مشابه story در اینستاگرام به حدی در چین رواج دارد که چینی‌ها لحظه به لحظه خود را باهم به اشتراک می‌گذارند. در واقع اعتیاد به این اپلیکیشن با چنین قابلیت‌هایی بسیار شدیدتر از تلگرام و اینستاگرام خواهد بود.
الگو قراردادن سیستم فیلترینگ چین پیشنهاد این گزارش نیست، بلکه توجه به الگوی موفق چین در تولید سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی قوی بومی مد نظر است، به‌گونه‌ای که همه جذابیت‌های اینترنتی را برای کاربران داخلی خود فراهم آورده و هیچ کم و کاستی برای آنها نگذاشته است
البته ویچت ضعف‌هایی نیز دارد که تولیدکنندگان پیام‌رسان داخلی قطعا می‌توانند این ضعف‌ها را برطرف کرده و پیام‌رسان جامع و قدرت‌مندی تولید کنند که مزایای اکثر پیام‌رسان‌های خارجی مانند تلگرام را نیز داشته باشد. اکنون چینی‌ها ویچت را به خاطر قابلیت‌های متنوعش یک «اپلیکیشن همه کاره» می‌دانند و برای انجام بسیاری از کارهای خود مثل تماس صوتی، پیگیری اخبار، سرگرمی و تراکنش‌های مالی به آن تکیه می‌کنند؛ انجام همه تراکنش‌های مالی کاربران یکی از مهم‌ترین قابلیت‌هایی است که در صورت ایجاد آن در پیام‌رسان داخلی، می‌تواند مهم‌ترین مزیت نسبت به پیام‌رسان خارجی باشد که خوشبختانه بعضی پیام‌رسان‌های داخلی در حال حرکت برای ایجاد این قابلیت هستند که این امر به‌شدت به کمک‌ها و حمایت‌های دولتی به‌ویژه بانک مرکزی نیاز دارد.
انجام همه تراکنش‌های مالی کاربران یکی از مهم‌ترین قابلیت‌هایی است که در صورت ایجاد آن در پیام‌رسان داخلی، می‌تواند در کنار امنیت بالای آن، مهم‌ترین مزیت نسبت به پیام‌رسان خارجی باشد
این گزارش به‌دنبال الگو قراردادن سیستم فیلترینگ چین نیست (که آن هم در الگوبرداری در شبکه ملی اطلاعات قابل بررسی است)، بلکه به‌دنبال معرفی کردن الگوی موفق چین در تولید سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی قوی بومی است به‌گونه‌ای که این کشور، ما به ازای چینیِ همه جذابیت‌های اینترنتی را برای کاربران داخلی فراهم آورده و هیچ کم و کاستی برای آنها نگذاشته، تا جایی که یکی بزرگترین جوامع مجازی جهان را از آن خود کرده است.
دولت جمهوری اسلامی نیز مانند حکومت چین می‌تواند به شرکت‌های خصوصی تولیدکننده پیام‌رسان داخلی خدمات قانونی و حتی کمک‌های مالی کند تا هرچه سریع‌تر قابلیت در پیام رسان‌های ایرانی ارتقاء یابد، چرا که مشکل اصلی در قابلیت‌ها و امکانات پیام‌رسان‌های داخلی است؛ مردم زمانی که بتوانند از امکانات و قابلیت‌هایی که در پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام وجود دارد، در پیام‌رسان داخلی نیز استفاده کنند، نظرشان در رابطه با استفاده از پیام‌رسان‌های خارجی که سرورهای آنها در ایران نیست، عوض خواهد شد و دیگر نگرانی استفاده از پیام‌رسان خارجی وجود نخواهد داشت.
مردم زمانی که بتوانند از امکانات و قابلیت‌هایی که در پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام وجود دارد، در پیام‌رسان داخلی نیز استفاده کنند، نظرشان در رابطه با استفاده از پیام‌رسان‌های خارجی که سرورهای آنها در ایران نیست، عوض خواهد شد
اکنون فرصتی مناسب برای دولت جمهوری اسلامی و همچنین تولیدکننده‌های پیام‌رسان داخلی فراهم شده است تا با تشکیل یک کارگروه مشترک، زمینه ارتقاء قابلیت و رابط کاربری پیام‌رسان‌های داخلی را فراهم کنند تا هرچه سریع‌تر کاربران ایرانی بتوانند کارهای روزانه و حتی تجارت خود را با خیال راحت به‌دلیل امنیت بالا و وضعیت ماندگار به دلیل فیلترنشدن پیام‌رسان داخلی انجام دهند.
منابع:
۱. http://www.itna.ir
۲. https://www.zoomit.ir
۳. http://digiato.com
۴. https://t.me/osint_ir
۵. http://www.stnews.ir