به گزارش مشرق، مهدی نقویان از مستند سازان جوان کشورمان که آثارش در بسیاری از جشنواره‌ها موفق به کسب جایزه شد. او در جلسه مستند سازان با رهبر انقلاب حضور داشت . با او که در کارنامه‌اش مستندهای موفقی چون «برادران»، «رمز و راز ملکه»، «گاو خشمگین»، «بازی»، «زخم تازه» و ... دیده میشود، او به تازگی مجموعه «خارج از دید» را با موضوع فتنه 88 برای پخش آماده کرد که بعد از توقفی کوتاه در حال پخش از شبکه 3 است . با نقویان گفت‌وگویی کوتاه به بهانه برگزاری مراسم رونمایی از منشور مستند انقلاب اسلامی توسط حوزه هنری ترتیب دادیم که از نظرتان می‌گذرد:
تاریخ معاصر در سینمای مستند دیده نمی‌شود
به عنوان یک مستندساز جوان که سالهاست در این عرصه فعالیت میکنید، وضعیت سینمای مستند ما به ویژه در بخش انقلاب چگونه است و شما آن را چگونه ارزیابی میکنید؟
به نظر من سینمای مستند ما در دنیا حرف برای گفتن دارد و میتواند با آثار خارجی رقابت کند. برخلاف سینمای داستانی که شاید حرفی برای گفتن داشته باشد ولی توان چندانی برای رقابت ندارد. پیشرفت سینمای مستند کاملاً مشهود است و خیلی مواقع جلوتر از سینمای مستندِ دنیا بوده است به خاطر اینکه تکیه‌گاه و پایۀ سینمای مستند تکنیک نیست، می‌توان با ابزارآلاتی که در ایران وجود دارد مستندهای جدی و خوب ساخت اما سینمای داستانی این‌گونه نیست. سینمای داستانی کاملاً به تکنیک وابسته است و چون از نظر تکنیکی از سینمای دنیا عقب هستیم رقابت کردن با آنها سخت است.
به‌نظرم ضعفی که سینمای انقلاب با آن دست به گریبان است این است که خیلی موضوعات تاریخ معاصر و موضوعاتِ قبل از انقلاب در سینمای مستند نمودی نداشته است . البته این ضعف در 4، 5 سال اخیر به نظرم تا حدی از بین رفته است. مستندهایی هستند که می‌توانیم آنها را در مستندهای حوزۀ انقلابی تعریف کنیم و در سالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته اند.
مستند هایی مانند «قائم‌مقام»، «آقای نخست‌وزیر»، «در برابر طوفان» توانستند جوی را ایجاد کنند و حتی بین قشر عام پربیننده باشند.
مستند باید جریانساز باشد/ سوالات مردم درباره کشتی سانچی با مستند پاسخ داده شود
در کشورهایی که صاحب سینما هستند مستندها می‌توانند اثرگذار باشند، فکر میکنید ما به مرحله‌ای رسیدیم که مستند بتواند در کشورمان اثرگذار یا حتی جریانساز باشد؟
به نظرم باری که روی دوش مستند است همین است که جریانسازیِ کند. سینمای مستند میتواند اگر سوال یا شبه‌های بین مردم وجود داشته باشد، پاسخ دهد و تاثیر عمیقی بر افکار عمومی بگذارد. یعنی وقتی مستند خوب ساخته شد توزیع درست هم صورت گرفت کاملاً میتواند افکار عمومی را هدایت کند و بعداً شبهاتی که رخ داده و سوالاتی که در ذهن وجود دارد را از بین ببرد. مثلاً در حال حاضر مردم سوالات بسیاری درمورد کشتی سانچی در ذهن دارند. بالاخره شبهاتی در ذهن مردم ایجاد میشود و از یکدیگر می‌پرسند چه شد که این کشتی عظیم تصادف کرد و علتش چه بوده؟ اگر تا یک ماه آینده مستندی در این مورد ساخته و پخش شود خیلی از شبهات و مسائل حل میشود. از این جهت سینمای مستند بسیار حائز اهمیت است.
سیستم توزیع مستند ابتر است/ جشنواره مستند براساس محتوا و سلیقه کار انتخاب می‌کند/ چرا فیلم‌های تاریخ معاصر به جشنواره را ه نمی‌یابد؟
مستندسازان در کشور ما با چه چالش هایی روبرو هستند؟
مستندسازان کار خودشان را انجام می‌دهند و انرژی و وقت لازم را می‌گذارند و یک مستند خوب آماده پخش تولید می‌کنند ولی کار اینجا تمام نمی‌شود . مساله اصلی پخش درست و اصولی فیلم است. مستند میتواند از تلویزیون پخش شود، در جشنواره‌های داخلی اکران شود و یا به صورت DVD در شبکه نمایش خانگی توزیع شود که تقریباً همه ابتر هستند. یعنی نه تلویزیون خیلی در تولید مستند با این موضوعات به صورت جدی ورود می‌کند نه در پخش آن، نمی‌دانم ایراد از تهیه‌کنندگان است یا از تلویزیون که کارها را پخش نمی‌کند. بالاخره باید عیب‌یابی شود که چرا این اتفاق رخ نمی‌دهد؟ به جشنواره‌های داخلی هم امیدی نیست چراکه اغلب شان بسیار محتوازده هستند و تنها به محتوای یک فیلم توجه دارند و اگر محتوا مورد سلیقه شان نباشد آنرا انتخاب نمیکنند. مثلاً با موضوعاتی که درباره تاریخ معاصر یا انقلاب ساخته میشود مشکل دارند. دعوت می‌کنم از همه مخاطبان که مستند «پرزیدنت؛ آکتور سینما» را ببینند و از آن ایراد هنری یا تکنیکی بگیرند، مستندی که به نظر من بینظیر است. چرا این مستند نتوانسته به جشنواره حقیقت راه پیدا کند؟ ادعای جایزه گرفتنش را هم نداریم (که به نظر من باید جایزه بگیرد) اما این فیلم حتی به جشنواره حقیقت راه پیدا نکرد. خداراشکر جشنواره عمار این خلاء را یک مقدار پر کرده است اما حرف ما این است که در جمهوری اسلامی که 40سال انقلاب شده است و ادعایش انقلاب فرهنگی است چرا فیلم‌های کارگردان هایی که در حوزه تاریخ معاصر ساخته می‌شوند به جشنواره ها راه پیدا نمیکنند؟
درباره وقایع انقلاب کار جدی صورت نگرفته است
مستندهای شما معمولاً داستان‌های به روزی دارند و روی سوژه‌هایی دست می‌گذارید که حساسیت‌برانگیز هستند و کسی قبلا به آنها نپرداخته است. فکر میکنید چه موضوعاتی در سینمای مستند ما در حیطه‌ای که شما کار میکنید مغفول مانده و به آن توجه نشده است؟
من چون بیشتر در حیطۀ تاریخ معاصر کار می‌کنم به نظرم کلاً در مورد تاریخ معاصر خیلی کم مستند ساخته شده است. دربارۀ وقایع انقلاب کارِ جدی نشده است، اگر مرور تاریخی داشته باشیم اکثر اتفاقاتی که در این چندین ساله رخ داده است به اصطلاح خیلی دراماتیک هستند و می‌توان در موردشان فیلم ساخت.
سینمای مستند کار جدی درباره انقلاب نساخته است
یا مثلاً در مورد امام خمینی(ره) چه کار جدی و خوب مستند یا داستانی می‌توانید نام ببرید؟ درحالی که ما مدعی هستیم می‌خواهیم انقلاب مان را صادر کنیم و صدای انقلاب را به گوش جهانیان برسانیم. سینمای مستند یک کار جدی در مورد انقلاب نساخته که در آن توضیح داده شود اصلاً چه شد که ما انقلاب کردیم؟ این حرف‌هایی است که برای دنیا جذاب است.
وقتی این موضوعات ساخته شود مخاطب بین‌المللی را هم پای کار میکشد. این ظرفیت درونی وجود دارد ولی فیلمسازان استفاده نمیکنند چون به نظر من دغدغه‌ای ندارند، وقتی انقلاب اسلامی اتفاق افتاد ما موظف بودیم هنرمندانی مرتبط با انقلاب تربیت کنیم اما این اتفاق نیفتاد. البته خوشبختانه پس از سال 88 ضرورت حضور هنرمندان انقلابی بیش از پیش حس شد و دانشجویانی که رشته شان هنر نبود هم پا به میدان گذاشتند و آثار خوبی تولید کردند. من گروه هایی از دانشگاه های مختلف دیده‌ام که بسیار مستعد هستند و با انگیزه به ساخت فیلم های مستند و داستانی با محوریت انقلاب اسلامی مشغولند. می توانیم مدعی شویم در چند سال اخیر مستندهایی ساخته شده‌اند که می توانند با جریان مستند سازی 40 ساله ما بعد از انقلاب برابری کند.
فکر میکنید مهمترین نقطه قوت ما در مستند انقلاب و دفاع مقدس چیست؟
به نظر من مهمترین نقطۀ قوت در بحث مستند حرف هایی است که برای گفتن داریم و شنیدن آن برای کل دنیا جذاب است، چون بسیاری از مسائلی که ما از درون با جزئیاتش می‌توانیم به آنها بپردازیم، غربی‌ها خیلی کلی و از دور به آن می‌پردازند. از مسایل سیاسی و اجتماعی گرفته تا سبک زندگی همه موضوعاتی هستند که می توانیم در مستند هایمان به آنها بپردازیم و با پخش مناسب به مخاطبان وطنی و خارجی ارائه کنیم.
پاشنه آشیل مستند ضعف در تکنیک است
بنظر من پاشنه آشیل و نقطۀ ضعف ما این است که حرف و مضمون خوب را با تکنیک ضعیفی بیان می کنیم و تاثیر آن سوژه از بین می‌رود. باید در زمینه تکنیک و ساختار پیشرفت کنیم. مستندسازان جوان مان حرف های بسیار مهم و ارزشمندی برای ارائه دارند اما تا وقتی نتوانند هنر مستند سازی را یاد بگیرند، نخواهند توانست مستندهایی ماندگار و تاثیر گذار بسازند. به نظرم به این ضعف باید توجه شود و آسیب‌شناسی‌ای که در این چند سال در حوزۀ سینمای انقلاب شده است این است که حرف خوب را با بیان بد می‌گوییم و تاثیرگذاری آن را از بین می‌بریم و به نظرم این نکته خیلی مهم است.