گروه جهاد و مقاومت مشرق - هوانیروز یکی از فعال‌ترین یگان‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران است. این یگان هم در دوران دفاع مقدس و هم پس از آن و هم مقابله با گروهک‌ها و حتی خدمات‌رسانی به شهروندان ایفای نقش می‌کند. درباره وضعیت فعلی و برنامه‌های آینده هوانیروز با فرمانده این یگان، امیر سرتیپ یوسف قربانی گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید:
* برای شروع بهتر است بفرمایید که هوانیروز چیست؟ چون بسیاری از مردم آشنایی چندانی با این بخش از ارتش ندارند.
هوانیروز یکی از کارآمدترین یگان‌های نیروی ارتش جمهوری اسلامی ایران است و مخفف «هواپیمایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی» است.
* هوانیروز در چه زمینه‌هایی نقش‌آفرینی داشته است؟
اگر به گذشته هوانیروز نگاهی گذرا کنیم؛ می‌بینیم که در پیروزی رسیدن انقلاب اسلامی؛ در بحث غائله‌هایی که در غرب، جنوب و قسمت‌های قبل از دفاع مقدس، در مملکت ما رخ داد و همچنین در هشت سال دفاع مقدس، و در حال حاضر نیز به عنوان یک یگان واکنش سریع با تحرک بالا نقش‌آفرینی کرده است.
شهدای هوانیروز ما در بحبوحه انقلاب اسلامی؛ مانند شهید شیرودی و شهید کشوری؛ در سن جوانی به شهادت رسیدند. یعنی این شهدا در دامان امام و انقلاب پرورش یافتند که با فاصله کمی از دفاع مقدس به شهادت رسیدند. این نشان می‌دهد که نقش هوانیروز در پیروزی انقلاب از همان ابتدا پررنگ بوده است. خلبان‌ها و مهندسین پرواز در هوانیروز، شبانه، تمام بالگردها را زمین‌گیر می‌کنند که پروازی علیه ملت انجام نشود.
در بحث غائله‌هایی که بعد از انقلاب در کشور ما اتفاق افتاد مانند کردستان و پاوه، رشادت‌های شهدایی مانند شهید چمران و شهید فلاحی قابل بیان است. اولین پرواز شبانه که بعد از انقلاب انجام شد؛ برای آزادسازی پاوه و سنندج در پایگاه هوانیروز کرمانشاه، در آن زمان بود که توسط شهید کشوری در ارتفاعات سخت صورت گرفت.
هوانیروز یک یگان تجهیزات‌محور است. یعنی بحث تجهیزات آن در اولویت اول است. اگر ما در بحث تعمیر و نگهداری و یا در بحث پرواز؛ نیروی انسانی متخصص و ماهر نداشته باشیم؛ زمین‌گیر می‌شویم. زمانی که مستشاران نظامی آمریکا از کشور رفتند؛ فکر کردند که این ناوگان عظیم از هم می‌پاشد. اما دیدیم که جوان‌های ما و تمام پیشکسوتان امروز که در فعالیت‌های هشت سال دفاع مقدس، نقش‌آفرینی کردند؛ توانستند این بالگردها را سر پا نگه دارند و این ماموریت‌ها را به خوبی انجام دهند. در هر برهه‌ای از زمان؛ عملیاتی در مملکت ما نیست که در آن هوانیروز نقش‌آفرینی نداشته باشد و این نقش‌آفرینی‌ها نیز همیشه به پیروزی ختم شده است.
* نقش هوانیروز در برخی از این پیروزی‌ها را بیان کنید.
در شکست حصر آبادان، هوانیروز با تعداد زیادی بالگرد وارد عمل شد و نقش‌آفرینی بسیار خوبی داشت. هوانیروز در آزادسازی سوسنگرد و در عملیات‌های مختلف دیگر؛ چه در سپاه و چه در ارتش شرکت کرده است. در عملیات مرصاد که تقریبا خود یک عملیات مستقل است، می‌توان از شهید سپهبد صیاد شیرازی نام برد که این مأموریت خطیر را به عنوان فرمانده عملیات به عهده گرفت و الحمدلله به پیروزی رسیدند. به طور کلی هوانیروز از ابتدای جنگ تا آخر جنگ که به عملیات مرصاد ختم شد، نقش بی‌بدیلی در بحث دفاع مقدس داشت.
* تعداد ساعت پرواز در دفاع مقدس و شهدایی که تقدیم کرده‌اید چقدر است؟
در خود دفاع مقدس، ما بالغ بر پانصدهزار ساعت پرواز عملیاتی داشتیم که واقعا یک ساعت پرواز بسیار بالایی است. در بحث غائله‌های کردستان و... شصت هزار ساعت پرواز و 43 نفر شهید داشتیم. ما در دفاع مقدس بالغ بر 260 نفر شهید از خلبانان، مهندسین پرواز و... داشتیم. یک مأموریتی که در هوانیروز انجام می‌شود توسط یک تیم ورک انجام می‌شود. یعنی یک تیمی متشکل از خلبان، افراد فنی، آتش‌نشان، سوخت و... همه با هم کار می‌کنند.
* فعالیت‌های هوانیروز بعد از دفاع مقدس چه بوده است؟
بعد از دفاع مقدس، کارهای بسیار خوبی در زمینه‌های مختلف و به ویژه آمادگی‌های رزمی صورت گرفته است. زمانی که امیر ولایتمدار و معزز فرمانده محترم نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران امیر حیدری به محضر رهبر معظم انقلاب شرفیاب شد؛ چندین راهکار و پیشنهاد خدمت ایشان ارائه دادند که یکی از آنها بحث بالگردی بود. حضرت آقا همیشه تأکید بر هوانیروز داشته‌اند چرا که در دوران دفاع مقدس با بالگردهای هوانیروز کارکرده‌اند و نسبت به آنها آشنایی کامل دارند.
حضرت آقا چند جمله درباره هوانیروز بیان فرموده‌اند: یک مسئله مهم که اشاره کردند، بالگردها و بال ثابت‌های هوانیروز بود که تعدادی عملیاتی و مقداری هم غیر عملیاتی هستند. فرمودند که باید یک نهضت یا جهاد قطعه‌سازی به راه بیندازیم. ما می‌توانیم این کار را انجام دهیم. کما اینکه تا حالا این کار را انجام داده‌ایم. نکته دیگر این بود که تأکید کردند بالگردهای‌تان را سر پا نگه دارید. ضرورت ساخت قطعات بالگرد در داخل کشور، ستاد کل برای اجرای این مقصود میان نداجا و نیروهای مسلح هماهنگی کند.
حضرت آقا بر بحث بالگردی تاکید دارد. در ۸ سال دفاع مقدس به قول فرمایش شهید کشوری که فرمود: صدام فکر همه جا را کرده بود به جز هوانیروز؛ و نمی‌دانست یک چنین پتانسیل بزرگی به نام هوانیروز در کشور ما وجود دارد. در همان اوایل جنگ تمام بالگردهای هوایی به عنوان تیم‌های آتش در مناطق غرب و جنوب غرب وارد شدند و یگان‌های زرهی تا دندان مسلح رژیم بعث عراق را زمین‌گیر کردند. هوانیروز در روزهای اول جنگ با توجه به محدودیت‌های نیروهای نظامی خیلی خوب وارد عمل شد و دشمن را سرکوب کرد.
از همان روز دیدار با رهبری، هم ما این فرامین را روی چشم خود گذاشتیم و تلاش می‌کنیم که فرامین حضرت آقا را به منصه ظهور برسانیم. امیدوارم در آینده نزدیک خبرهای خوب و باارزشی را در این زمینه ارائه خواهد شد.
* درباره توان رزمی هوانیروز توضیح دهید.
هوانیروز در بحث ارتقای توان رزمی؛ در منطقه به عنوان یک یگان واکنش سریع و یک یگان متحرک هوایی در محوریت است و بالاترین آمار توان رزمی در هوانیروز کشور ما وجود دارد. امروز در بحث بالگردها و آمادگی رزمی، وضعیت بسیار مناسبی در زمینه بالگردها داریم.
طبق فرامین و منویات حضرت آقا و نیز فرموده فرمانده محترم نیروی زمینی و سلسله مراتب، بدون کمک از بیرون، در حال رایزنی با صنایع داخلی کشور خودمان هستیم که با همکاری نخبگان دانشگاه‌ها کارهای بسیار ارزشمندی را در سال جاری انجام دهیم و به چشم‌انداز و افقی که برای هوانیروز تعیین کرده‌ایم برسیم. در بحث دوربین دید در شب برای بالگردها هست که در حال حاضر کار در حال انجام است. در زمینه برد سلاح‌ها نیز کارهای خیلی خوبی در حال انجام است و به نتایج بسیار خوبی رسیده ایم که در وقت مربطه اعلام خواهد شد.
با توجه به تحریم‌هایی که ما در زمینه قطعات داریم الحمدلله توانسته‌ایم به دست توانمند نیروهای بومی به ساخت قطعات برسیم و به جرأت می‌توان گفت ما هیچ قطعه‌ای را از خارج وارد نمی‌کنیم و به دست توانمند عزیزانی که در سیستم دفاعی کشور هستند؛ ساخته، اورهال و بازسازی و بر روی بالگردهای ما نصب می‌شوند؛ و این یکی از افتخارات نظام جمهوری اسلامی است.
* هوانیروز در زمینه مردم یاری چه فعالیت‌هایی داشته است؟
در زمینه کمک به مردم کارهای بسیار خوبی داریم انجام می‌دهیم که از سال 1393 در سطح کشور در حدود 17 استان؛ قراردادهایی با اورژانس هوایی بسته شده که استان‌ها در حال ارتقا هستند که در تمام کشور بتوان چرخه و زنجیره اورژانس هوایی را برگزار کنیم. شاید نزدیک به سه هزار ساعت پرواز در اورژانس هوایی صورت گرفته است. با توجه به اینکه نظام جمهوری اسلامی ما به بحث جوانگرایی جامعه و تولد نوزادان اهمیت خاصی داده است؛ یک زایمان سه قلو در بالگرد اتفاق افتاد که بسیار زیبا بود. هوانیروز در بحث مهار آتش‌سوزی مناطق و جنگل‌ها؛ نقش بسیار عمده‌ای دارد و کارهای بسیاری انجام داده است و در این زمینه هم در حال رایزنی هستیم که بتوانیم بهتر حضور پیدا کنیم. در بحث طوفان، سیل، زلزله، در حادثه زلزله بم و منجیل و نقاط دیگر کارهای بسیار خوبی انجام شد. امروز ما آمادگی این را داریم که اگر در هر نقطه‌ای از کشور مشکلی به وجود بیاید می‌توانیم وارد شویم.
* قدرت هوانیروز در دفاع از مرزها چگونه بوده است؟
در تاریخ 23/3/1393 که داعش و در کنار آن موارد دیگری که به وجود آمد و نزدیک مرزهای کشور ما ورود پیدا کردند؛ یادمان هست که نیروهای داعش تا خانقین آمده بودند و قصد ورود به مرزهای جمهوری اسلامی ایران را داشتند؛ اما ارتش جمهوری اسلامی و نیروها زمینی؛ در کمترین زمان در مرزهای غرب کشور ما؛ نیروهای خود را پیاده می‌کنند و در ظرف مدت 24 ساعت، وارد کار شد و هوانیروز نیز با چند تیم آتش سنگین وارد این مأموریت شد و ما درمورد آن خط قرمزهایی را که حضرت آقا و سلسله‌مراتب فرمودند؛ محکم در برابر داعش ایستادگی کردیم و مراقبت از مرز انجام شد.
در مورد گروهک‌های معاندی که بعضاً می‌خواهند از مرزهای ما عبور کنند، رصد و تارومار انجام می‌شود و اجازه نخواهیم داد هیچ کس به مرزهای کشور ما تعرض کند و در این زمینه با تمام توان ایستادگی کرده و می‌کنیم. به مردم عزیز این نوید را می‌دهیم که مطمئن باشند سربازانی که در هوانیروز وجود دارند؛ تا پای جان از انقلاب، ولایت، مردم؛ غیرت و ناموس خود ایستاده‌اند و از هیچ کوششی دریغ نخواهند کرد و تا آخرین قطره خون خود در دفاع از آرمان‌های مقدس جمهوری اسلامی و ولایت باقی خواهند ماند.
* با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب آیا هوانیروز در حال حاضر به مرز خودکفایی در تجهیزات و دستاوردها رسیده است یا خیر؟
امروز هوانیروز در زمینه خودکفایی در قطعه‌سازی و در اورهال کردن بالگردها به نتایج خوبی رسیده است و این نوید را خواهیم داد که در سال 1396 هم توان رزمی ما بالاتر و در سطح بسیار ایده‌آل و مطلوبی خواهد رفت و در زمینه قطعه‌سازی هم با نیروهای عملیاتی که داریم و نیز با استفاده از پیشکسوتان خود در بحث فنی و پروازی استفاده کردیم. با توجه به نخبگانی که در سطح کشور و در سطح یگان هوانیروز داریم؛ وفاق و وحدت در این زمینه انجام شده است و مطمئن باشید که در سال‌های آینده افق روشنی برای هوانیروز دیده شده است و بعد از جنگ و انقلاب، بالگردهای ما به دست توانمند این عزیزان حفظ شده و خواهد شد و ارتقا هم پیدا خواهد کرد.
* در حال حاضر چند فروند بالگرد را برای اورهال کردن در سال 1396 در نظر دارید و نتیجه آن خبری و رسانه‌ای می‌شود یا خیر؟
بالگردها برنامه‌ریزی خاص خود را دارد. وقتی پرواز یک بالگرد تمام می‌شود؛ کارهایی باید روی آن انجام شود که یک مورد آن اورهال کردن است. بالگردهایی بوده‌اند که قبلا به خاطر تحریم‌ها قطعات آنها ساخته و واگذار نشده ولی ما در حال ساخت قطعات بومی هستیم. در سال گذشته اورهال کردن بالگردها به مرز 10 فروند رسید و در سال 1396 هم مطمئن باشید که کنفرانسی در مورد اورهال کردن بالگردها در سطح کل هوانیروز خواهیم داشت. هم در مورد بالگردهای شونوک که بالگردهای سنگین ما هستند و هم در بالگردهای 214 و کبری این بحث را خواهیم داشت و از نظر تعداد هم در حدود هشت یا نه فروند را خواهیم داشت.
* در سال گذشته در وزارت دفاع یک رونمایی از بالگرد صبا داشتید. این بالگرد چه زمانی برای استفاده به هوانیروز ملحق می‌شود؟
بالگرد صبا در بحث پشتیبانی از بازسازی و نوسازی از بالگردها در شرکت پنها انجام شد و این کار خیلی خوبی بود که در سطح کشور انجام شد. ما هر جا که در بحث هوا و فضا و بالگردی ارتقا ایجاد کنیم؛ باعث خوشحالی مردم خواهد شد. یک نوآوری، ابتکار و خلاقیت را در پی خواهد داشت. بالگرد صبا کار بسیار بزرگی بود که جا دارد از برادرمان که این کار را انجام دادند تشکر کنیم. مطمئن باشید به خط تولید خواهد رفت و به زودی به ناوگان ما اضافه خواهد شد تا بتوانیم از آن استفاده‌های عملیاتی و آموزشی نیز داشته باشیم.
* چه تعداد بالگرد در رژه روز ارتش حضور دارند. در صورت صلاحدید انواع آن را هم نام ببرید.
بالگردهای مختلفی از ترابری سنگین؛ شکاری، هجومی و شناسایی در رژه شرکت خواهند کرد. رژه اقتدار یک نیرو را نشان می‌دهد. رژه امسال یک اقتداری برای هوانیروز، ملت و نیروهای مسلح است. ما از پیشکسوتان و خلبانان جوان در این رژه استفاده کردیم. با توجه با ساختار رژه هوایی ما امسال رژه خوبی در روز 29 فروردین اجرا خواهد شد.
*درباره آمادگی رزمی در جنگ مرزها چه اقداماتی صورت گرفته و چه اقداماتی را شاهد خواهیم بود؟
بعد از دفاع مقدس ما در مرزها حضور داریم. یعنی الان تیم‌های هوانیروز در تمامی مرزهای کشور ما در درگیری با اشرار در شرق و یا در بحث گروهک‌هایی که در غرب و شمال غرب کشور هستند؛ در کنار سایر نیروهای ارتش و سپاه به مراقبت از مرزها می‌پردازند. تیم‌های آتش، شناسایی، عملیاتی و متحرک هوایی ما در مرزهای کشور ما آماده هستند و هیچ مشکلی در هوانیروز در مراقبت از مرزها وجود ندارد.
* در بحث ساخت قطعات دید در شب، رونمایی از این قطعات چه زمانی خواهد بود؟
ان‌شاءالله به زودی شاهد آن خواهید بود.
* عملکرد هوانیروز در پروازهای مردم‌یاری و امدادرسانی چگونه است؟
کشور ایران یکی از 10 کشور اول حادثه خیز جهان است و در میان کشورهای آسیایی پس از چین، هند و بنگلادش بیشترین خسارت و تلفات را متحمل شده است به نحوی که از مجموع 40 نوع بلایای طبیعی شناخته شده در جهان، امکان بروز حدود 30 مورد از آنها در کشور ما وجود دارد. با نگاهی اجمالی به جغرافیای کشور به این حقیقت پی خواهیم برد که به دلیل کوهستانی و صعب‌العبور بودن اکثر مناطق، نیاز به یک واحد هوایی مجهز به بالگرد امری ضروری است.
در شرایط وقوع حوادث طبیعی معمولاً راه‌های ارتباطی، پل‌ها، سامانه‌های مخابراتی و دکل‌های برق بیشترین خسارت را می‌بینند و از جهتی سرعت عمل در کمک‌رسانی و مردم‌یاری و رساندن تدارکات و امدادگران (اعم از گروههای پزشکی و یا گروههای نجات و غیره) در تقلیل خسارت جانی و مالی در زمان طلایی و روزهای اولیه اهمیت فراوانی دارد. تجربه نشان داده است که کشور ما با بهره‌گیری از بالگردهای هوانیروز موفقترین کشوری در منطقه بوده است که در زمان وقوع حوادثی نظیر سیل و زلزله به یاری مردم شتافته است. ازجمله اجرای عملیات امداد و نجات در مناطق زلزله‌زده غرب کشور(سرپل ذهاب، قصرشیرین، ازگله و...) در ساعات اولیه پس از وقوع زلزله در سال جاری.
* در زلزله اخیر استان کرمانشاه چطور عمل کردید؟
هنوز ساعاتی از وقوع حادثه دلخراش زلزله 3/7ریشتری در کرمانشاه نگذشته بود که هوانیروز با تمام توان عملیاتی خود جهت امدادرسانی به مردم حادثه دیده با اعزام بالگردهای ترابری 214 وارد صحنه شد. پرواز دسته جمعی و گسترده بالگردهای هوانیروز در آسمان مناطق غربی کشور و ایجاد پل هوایی پرتردد برای رساندن مجروحان حادثه به بیمارستان‌های مجهز، تداعی‌کننده خدمات پشتیبانی و ترابری هوانیروز قهرمان در دوران دفاع مقدس بود. آن زمان که صدای بالگردها قوت قلب و نور امیدی برای رزمندگان اسلام محسوب می‌شد، این بار نیز پرواز بالگردهای امدادرسان بر فراز روستاها و شهرهای ویران شده بسان فرشته‌های الهی، مأمور نجات حادثه‌دیدگان شدند.
انجام بیش از 536 سورتی پرواز در یک روز بیانگر حضور غیرتمندانه و بی‌سابقه غیور مردان هوانیروز جهت جابجایی و انتقال مجروحان بود که در نوع خود بی‌نظیر و به زعم کارشناسان کمتر از هر 5 دقیقه یک پرواز در نوع خود بی‌سابقه و یک رکورد محسوب می‌گردد.
* برنامه‌های آینده هوانیروز در خصوص تولید بالگرد ملی چیست؟
در خصوص تولید هر وسیله به زیرساخت‌های مربوطه نیاز هست. به همین دلیل هم هوانیروز به جهت نوع ماموریت‌های مختلف ابلاغی اعم از رزمی و غیررزمی در صدد برنامه‌ریزی تولید بالگرد برآمده و در این زمینه با برآورد و برنامه‌ریزی جهت تامین نیازمندی‌ها و زیرساخت‌ها اقدام به تشکیل مرکز صنایع یا علی(ع) در امر تولید و ساخت قطعات مختلف بالگردی نموده و با بهره‌گیری از نخبگان متخصص فنی هوانیروز و دانشگاهی، برنامه‌ریزی بلندمدت در امر ساخت قطعات بحرانی و سامانه‌های بالگردی را داشته است تا بتوان در امر تولید بالگرد ملی که هدف غایی هواپیمایی نیروی زمینی ارتش است دست پیدا کند.
*آیا هوانیروز رزمایش جداگانه‌ای را برای انجام در دستور کار دارد؟
از افتخارات هوانیروز شرکت در تمامی عملیات‌های انجام شده در طول دفاع مقدس است و قاطعانه می‌توان گفت که هیچ عملیاتی اعم از عملیات‌هایی که توسط ارتش و یا سپاه طرح‌ریزی می‌گردید نمی‌توان نام برد که هوانیروز به عنوان یکی از ارکان اصلی آن نباشد و به مصداق فرموده امیر فرمانده ولایی نزاجا: «امروز هوانیروز از امید جمهوری اسلامی ایران بودن پا را فراتر گذاشته و امید دنیای اسلام و مسلمانان شده است»، هم اکنون نیز هوانیروز به عنوان یک یگان پشتیبانی رزمی در کلیه طرح‌ریزی‌های عملیاتی ملی و فرا ملی نقش کلیدی دارد.
همان طور که گفته شد با توجه به ماهیت عملیاتی هوانیروز این یگان در تمامی رزمایشات طرح‌ریزی شده سایر یگان‌های مسلح حضور دارد و در اوایل بهمن نیز به عنوان یگان پشتیبانی آتش نسبت به انهدام اهداف در سطح و عمق دریا در رزمایش‌های بزرگ محمد رسول‌الله(ص)، 5 نزاجا و ولایت نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران حضور دارد.