سرویس سیاست مشرق - «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام دوشنبه شب در برنامه جهان آرا شبکه افق حضور یافت؛ متاسفانه آقای عراقچی در این برنامه، مواردی را بیان کردند که با اظهارات پیشین وی و مقامات ارشد دولت و اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای تناقض داشت.

در ادامه به برخی از این تناقضات اشاره می‌کنیم.

۱- مسأله اصلی مذاکرات رفع تحریم‌ها نبود!

آقای عراقچی در این برنامه تلویزیونی تاکید کردند که «مسأله اصلی مذاکرات رفع تحریم‌ها نبوده است».

درخصوص این اظهارنظر باید گفت که مقامات ارشد دولت بارها و بارها تاکید کردند که با امضا و اجرای برجام تمامی تحریم‌ها لغو خواهد شد و نه تعلیق و بر همین اساس تمامی امور کشور حتی آب خوردن مردم را نیز به برجام گره زدند. به این اظهارات توجه کنید:

- تمام تحریم‌های بانکی، بیمه‌ای، مالی، حمل‌ونقل، پتروشیمی، فلزات سنگین و تحریم‌های اقتصادی به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق. (روحانی، تیرماه ۹۴)

- امروز به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم تمام تحریم‌ها حتی تحریم‌های موشکی، تسلیحاتی و اشاعه‌ای به صورتی که در قطعنامه بوده لغو می‌شود. (روحانی، تیرماه ۹۴)

- امروز تحریم‌ها، حتی تحریم‌هایی که مربوط به موضوع هسته‌ای نبوده برداشته شده و این مسئله نیز اعلام شده است. (روحانی، ۱۶ اسفند ۹۴)

- روز توافق روزی است که اتحادیه اروپا و آمریکا لغو همه تحریم‌ها را به صراحت اعلام می‌کنند و تصمیم خود را ابراز می‌دارند و از آن زمان است که تازه اقدامات ایران آغاز می‌شود. (روحانی، تیرماه ۹۴)

- تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانک‌ها احیا شوند (روحانی، خرداد ۹۴)

- تمامی تحریم‌ها لغو می‌شوند و نه تعلیق (عباس عراقچی، فروردین ۹۴)

-  اکنون کشور از بیکاری رنج می‌برد، جوانان مشکل عدم استطاعت مالی برای ازدواج دارند و دولت وظیفه دارد این مشکلات را برطرف کند و امیدوارم با لغو تحریم‌ها این مشکلات برطرف شده و کارهای عمرانی نیز با سرعت بیشتری انجام شود. (علی یونسی، دستیار رئیس‌جمهور)

- تحریم‌های بانکی، مالی، پولی، نفتی، پتروشیمی، بیمه، حمل‌ونقل و همه تحریم‌های هسته‌ای برداشته شد و شرایط برای فعالیت اقتصادی مردم ما آماده‌تر شد. (روحانی، فروردین ۹۵)

لازم به ذکر است که برداشته شدن تحریم‌ها به عنوان هدف مذاکرات مورد اشاره صریح رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفت. ایشان در سخنان خود در جمع اقشار مختلف مردم-مرداد ۹۵- با تأکید بر این مسئله تصریح کردند: «شش ماه هم از امضای برجام می‌گذرد، هیچ تأثیر محسوس و ملموسی هم در وضع معیشت مردم به وجود نیامده است؛ [در حالی که[ خب، برجام اصلاً برای برداشتن تحریم‌ها بود؛ برای اینکه تحریم‌های ظالمانه برداشته بشود. مگر غیر از این است؟ خب برداشته نشده؛ حالا می‌گویند بتدریج، یواش یواش دارد درست می‌شود! مگر بحث سر یواش یواش بود؟

درباره این موضوع بیشتر بخوانید:

چند نکته درباره اظهارات عراقچی

ضرغامی: ظریف و عراقچی باید از بدعهدی آمریکا حرف بزنند

آن روز مسئولین، هم به ما می‌گفتند، هم به مردم می‌گفتند که در این مذاکرات، قرار بر این است که وقتی ایران تعهدات خود را انجام می‌دهد، یکباره همه تحریم‌ها برداشته بشود؛ یعنی این مانعی که آمریکا سر راه ملت ایران ظالمانه و خباثت‌آمیز به وجود آورده بود، برداشته بشود؛ خب حالا شش ماه از این موعدگذشته است، برداشته نشده؛ شش ماه برای یک مملکت هشتاد میلیونی زمان کمی است؟».

۲- هدف از برجام به رسمیت شناختن حق هسته‌ای ایران بود!

عراقچی در برنامه جهان آرا تاکید کرده است که: «هدف از برجام به رسمیت شناختن حق هسته‌ای ایران بود».

در این خصوص باید گفت: عراقچی-تیرماه ۹۳- در مقاله‌ای در هفته نامه مثلث نوشت: «حق استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای، شامل حق غنی سازی، برای همه کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، چه غربی‌ها آن را به رسمیت بشناسند، چه نشناسند».

نکته دیگر اینکه نه تنها در متن برجام تعبیر «به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران» به کار نرفته، بلکه کاملاً برخلاف معاهده NPT ایران با برجام در جهان برای اولین بار به یک «استثنا» تبدیل شده و علیرغم فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای، حق غنی سازی بالاتر از ۳.۵% را ندارد و برای غنی سازی باید جزییات آن از جمله مکان، زمان و ... را به سمع و نظر امریکا برساند و با موافقت او این کار را انجام دهد.

در حالی که اگر حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شده بود، ایران بدون هیچ محدودیتی می‌توانست مثل بسیاری از دیگر کشورها میزان غنی سازی‌اش را بنا به نیاز و توان خود انجام دهد اما متاسفانه بر اساس برجام غنی سازی ایران دچار محدودیت‌های متعدد شده است.

این همان نکته‌ای است که بعد از توافق ژنو، «وندی شرمن»-عضو ارشد سابق تیم مذاکره کننده آمریکا- در جلسه استماع سنا- آذر ۹۲- بیان کرد و در واقع خیال نمایندگان این کشور را از فرجام غنی سازی ایران اینطور راحت کرد: «ما معتقدیم که ایران حق غنی سازی ندارد...بسیاری از کشورها دارای انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای هستند اما برنامه غنی‌سازی ندارند. در واقع تفاوت بسیار بزرگی میان حق غنی‌سازی و یا داشتن برنامه غنی‌سازی وجود دارد».

۳- مکانیسم نظارت بر تخلفات برجامی آمریکا، در دست ایران!

عراقچی، رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در برنامه جهان آرا گفت: «مکانیسم نظارت بر تخلفات برجامی آمریکا در دست ایران است».

در این خصوص باید گفت، کارشناسان معتقدند که علت عدم اعتراض رسمی ایران به نقض برجام، وجود بند ۳۷ یا همان «مکانیزم ماشه» در متن برجام است که در صورت اعتراض ایران به نقض توافق توسط طرف‌های مقابل، در نهایت تحریم‌ها علیه ایران باز می‌گردد! متن ضعیف برجام به گونه‌ای تنظیم شده که طرف مقابل تعهدات را نقض می‌کند ولی اگر دولت ایران اعتراض کند در نهایت قطعنامه‌های شورای امنیت که به طور مشروط لغو شده دوباره علیه کشورمان باز می‌گردد!

۴- همه پول‌های بلوکه شده آزاد شد!

عراقچی در این برنامه تلویزیونی تصریح کرده است که «بعد از برجام همه پول‌های بلوکه شده آزاد شده است».

در این خصوص باید گفت آقای عراقچی-۱۵ فروردین ۹۵- در برنامه گفت و گوی ویژه خبری مجموع دارایی‌های بلوکه شده ایران را بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار عنوان کرد. علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز چندی پیش اعلام کرد که چیزی حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از پول‌های ایران آزاد شده است و می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

حال بر فرض صحت ادعای اعضای تیم مذاکره کننده و مقامات دولتی، سوالی در افکار عمومی ایجاد می‌شود و آن اینکه این مبلغ آزاد شده کجاست؟ و اگر فرض کنیم این مبلغ در اقتصاد کشور وارد شده آیا تاثیری در بهبود معیشت مردم داشته است یا نه؟ در واقع سهم هر ایرانی از این پول آزاد شده چقدر است و کجاست؟!

۵- تمام تحریم‌های هسته‌ای برداشته شد!

آقای عراقچی در برنامه جهان آرا گفت: «] ما [خواسته‌هایی داشتیم] مبنی بر این [که تمام تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته شود] که [هم در متن برجام] و[هم در عمل برداشته شد».

در این خصوص باید گفت که آمریکایی‌ها به استاد «جنگ کلمات- WORD WAR -» شهرت دارند. «وندی شرمن»-فروردین ۹۶- در اندیشکده وودرو ویلسون با لحنی توهین آمیز گفت: « LIFT لغتی است که در زبان انگلیسی به معنی معلق نگاه داشتن و یا موقتاً متوقف کردن است، اما طرف ایرانی LIFT را به معنای پایان دادن و خاتمه دادن - REMOVE - تلقی می‌کرد و به همین علت نیز، ما از این لغت استفاده کردیم». وندی شرمن به صراحت می‌گوید که از بی‌اطلاعی طرف ایرانی نسبت به جایگاه واقعی واژه‌ها سوءاستفاده کردیم.

لازم به ذکر است که جدای از باقی ماندن تمامی تحریم‌های اولیه، در هیچ جای متن توافق خبری از لغو terminate یا حتی تعلیق suspend تحریم‌های کنگره نیست بلکه فقط از تعبیر cease به معنای «توقف موقت» تحریم‌های کنگره آن هم از سوی رییس جمهور این کشور سخن به میان آمده است.

قاعده شناخته شده در تنظیم توافقنامه‌ها آن است که برای پیشگیری از سوءاستفاده در تفسیر واژه‌های دو پهلو، معنا و تعریف مورد توافق از آن واژه را به صراحت در متن می‌آورند (تعریف جامع و مانع) و یا یک مرجع مرضی‌الطرفین برای تفسیر اینگونه واژه‌ها تعیین کرده و در متن اصلی توافقنامه بر آن تصریح می‌کنند. اما متاسفانه تیم هسته‌ای کشورمان این قاعده بسیار بدیهی و شناخته شده را رعایت نکرد.

علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی-شهریور ۹۵- گفت: «در بعد تحریم و مسائل دیگر سیاسی، امریکایی‌ها از شیوه نادرستی استفاده می‌کنند، اگر ما وقتی برجام را تنظیم می‌کردیم دقت بیشتری می‌کردیم این فرصت برای امریکا پیش نمی‌آمد که از این قابلیت تفسیر بودن سوء استفاده کند».

گفتنی است تحریم چرخه دلار یا همان u-turn که سال ۲۰۰۸ به بهانه هسته‌ای علیه ایران اعمال شد، با وجود برجام همچنان در حال اجراست و به خاطر پابرجا بودن همین تحریم حتی یک دلار از طریق مبادی رسمی و بانکی وارد کشور نمی‌شود!

۶- مواضع خوب اروپایی‌ها!

عراقچی در این برنامه تلویزیونی تاکید کرده است که «اروپایی‌ها تاکنون مواضع خوبی در قبال برجام داشته‌اند».

گفتنی است روزنامه آفتاب یزد در روزهای گذشته در مطلبی نوشته بود: «اینکه تصور کنیم اروپا کاملاً در طرف ایران قرار خواهد گرفت ساده لوحانه است چرا که پیوند ساختاری اروپا و آمریکا در تبادلات اقتصادی و امنیتی موجب شده این دو قدرت به یکدیگر وابستگی متقابلی داشته باشند».

لازم به ذکر است که کمیسیون مشترک برجام به ریاست موگرینی تاکنون حداقل در سه جلسه، در رفتاری مزورانه، اعتراض ایران درباره نقض برجام توسط آمریکا را وارد ندانسته و مدعی شده است که همه طرف‌های برجام از جمله آمریکا تاکنون به تعهدات خود پایبند بوده‌اند!

تابستان سال جاری محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه گفت: «هنوز نمی‌توانیم یک حساب در بانک‌های انگلیس باز کنیم».

«آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و «ترزا می» نخست‌وزیر انگلیس در گفت‌وگوی تلفنی (مهر ۹۶): لازم است جامعه جهانی برای مقابله با فعالیت‌های منطقه‌ای بی‌ثبات‌کننده ایران و بررسی روش‌های رفع نگرانی‌ها درباره برنامه موشکی ایران همراه شود.

در هفته‌های گذشته روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد در مطلبی نوشته بود:

«نه‌تنها بانک‌های آمریکا که برخی بانک‌های اروپایی نیز از تبادل با ایران سر باز می‌زنند. ایالات‌متحده نیازی به کنار رفتن از برجام ندارد، چراکه در دو سال گذشته آن‌ها به تعهدات خود در برجام چندان پایبند نبودند...اروپایی‌ها نتوانستند آن‌طور که بایدوشاید در پیشبرد اهداف برجام در حوزه‌های اقتصادی اقدام کنند. خبری از سرمایه‌گذاری‌های کلان یا گشایش اعتبار با بانک‌های بزرگ این قاره نبوده است. اروپا تلاش می‌کند رعایت حال کاخ سفید را بکند و درحالی‌که بر اجرای برجام تأکید دارد کج دار و مریز در این مسیر گام برمی‌دارد. اروپا همکاری‌های سیاسی نزدیک، همچنین تبادلات اقتصادی سنگینی را با آمریکا دارد«.

«داوود هرمیداس‌باوند» نیز –شهریور ۹۶- در مصاحبه با روزنامه شرق گفته بود: «این نکته را باید در نظر داشت که همراهی نسبی اتحادیه اروپا با ما در هر وضعیتی ادامه پیدا نمی‌کند. بنابراین اگر آمریکا بخواهد تحریم‌های یک‌جانبه مضاعف خود را علیه ما فعال کند، بسیاری از شرکت‌های اروپایی ترجیح می‌دهند که خودشان را به دردسر نیندازند. آن‌ها می‌آیند، مذاکره و تفاهم می‌کنند اما در مرحله اجرا متوقف می‌شوند».

گفتنی است در پیش‌نویس قطعنامه «راهبرد اتحادیه اروپا درباره ایران»- فروردین ۹۳ - از هیأت‌های پارلمانی اروپا خواسته شده تا در سفر به ایران با منتقدان حکومت، فعالان جامعه مدنی و زندانیان سیاسی ایران ملاقات داشته باشند. علاوه بر این در متن پیش نویس قطعنامه موسوم به «نقشه راه عادی‌سازی روابط اتحادیه اروپا با ایران پس از برجام» آمده است: «میراث انقلابی ایران و قانون اساسی آن به عنوان یک دولت اسلامی نباید به عنوان مانعی بر سر راه یافتن زمینه‌های مشترک درخصوص دموکراسی و حقوق بشر قلمداد شود». این عبارت، حاوی این پیام است که قانون اساسی ایران (بعنوان یک دولت اسلامی) مغایر حقوق بشر و دموکراسی است! لذا تلویحاً خواسته شده که پوسته آن را حفظ کنیم و از عمل به آن چشم بپوشیم!

«حسین راغفر» کارشناس اقتصادی حامی دولت پیش از این گفته بود: »اروپایی‌ها نشان دادند با یک تهدید آمریکا به سهولت راضی می‌شوند تمام شرکت‌های خود را از ایران جمع کنند و بروند. این امر طبیعی نیز هست، آمریکا همواره همه شرکت‌ها را در مقابل دوراهی انتخاب میان همکاری با خود یا ایران می‌گذارد. هر چند اقتصاد آمریکا آینده روشنی ندارد، اما حداقل تا چند دهه آینده یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان خواهد بود و بازار مصرف سودآور و باثبات‌تر این کشور، می‌تواند برای هر فعال اقتصادی جذاب باشد. اروپایی‌ها نیز با آگاهی از این ماجرا به شکل باج‌گیرانه‌ای با ایران برخورد می‌کنند. مثلاً انتظار فرانسه این است که بازسازی اقتصاد خود را با انرژی ارزان ایران و امتیازهای مالی سنگین پیش ببرد».

۷- همه هزینه‌هایی که دادیم برگشت پذیر است!

عراقچی در برنامه جهان آرا گفت: «همه هزینه‌هایی که [در برجام[ پرداخت کردیم همه برگشت پذیر است».

در این خصوص باید گفت که دولت یازدهم بدون رعایت «توازن تعهدات»، «هم‌زمانی اجرای تعهدات» و «اخذ تضمین از طرف مقابل» به بتن ریزی در راکتور اراک، خارج کردن ۱۲ هزار سانتریفیوژ از مدار، خروج ۹۷۰۰ کیلوگرم از ۱۰۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده و توقف غنی سازی ۲۰ درصد اقدام کرد.

قرار بود در ازای اعمال محدودیت‌های گسترده در صنعت هسته‌ای ایران، تمامی تحریم‌ها لغو شود و نه تعلیق. اما متاسفانه هسته‌ای رفت و تحریم‌ها باقی ماند.

یکی از اندیشکده های معروف آمریکا، در زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما»- رئیس جمهور سابق آمریکا- پروژه «نرمال سازی ایران» را پیشنهاد کرد. براساس این پروژه آمریکا می‌بایست سلسله اقداماتی را درخصوص ایران اجرا کند.

اولین مورد آن بحث هسته‌ای و از بین بردن دستاوردها و پیشرفت هسته‌ای ما بود به طوری که  مقامات آمریکایی با اجرای برجام تاکید کردند که واشنگتن توانست بدون شلیک حتی یک گلوله برنامه هسته‌ای ایران را از بین ببرد. محدودکردن و توقف فعالیت‌های موشکی، قطع حمایت ایران از محور مقاومت، پذیرفتن اینکه ایران نباید قدرت منطقه‌ای باشد، پذیرفتن شروط غرب در مسئله حقوق بشر و در نهایت به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی.

در حقیقت برجام نه به عنوان عاملی برای لغو تحریم‌ها، بلکه نقشه راهی برای نرمال سازی ایران است. به همین دلیل است که تاکنون تقریباً و تحقیقاً هیچ دستاوردی برای ایران نداشته است.

رهبر معظم انقلاب - مهرماه  ۹۵- در دیدار نخبگان فرمودند: «حالا آقایان آمریکایی‌ها که با مسئولین ما دور هم می‌نشینند، از حقیر گله می‌کنند که چرا این‌قدر به ما بدبین است؛ خب من خوش‌بین باشم؟ با این وضعیّتی که شماها دارید، می‌شود به شماها خوش‌بین بود؟ همین چند روز اخیر، یکی از این حضرات راجع به تحریم‌های ایران که صحبت شده، در یک برنامه‌ای که در تلویزیون ما هم پخش شد، اعلان می‌کند که تا وقتی‌که جمهوری اسلامی ایران طرف‌دار «مقاومت « در منطقه است و به مقاومت در منطقه کمک می‌کند، تحریم‌ها معلوم نیست درست تکان بخورد؛ ببینید!

این همان چیزی است که من بارها و بارها می‌گفتم؛ هم به مسئولین در جلسات خصوصی گفتم، هم در جلسات عمومیِ اینجا گفتم که [خیال می‌کنید اگر] شما در قبال مسئله هسته‌ای عقب‌نشینی کنید، مسئله شما با آمریکا تمام می‌شود؟ نه آقا، قضیّه موشک پیش می‌آید [که] چرا موشک دارید؛ از قضیّه موشک مأیوس بشوند، قضیّه مقاومت پیش می‌آید که چرا شما از حزب‌الله، از حماس، از فلسطین حمایت می‌کنید؛ این قضیّه را اگر حل کردید، عقب‌نشینی کردید، یک قضیّه دیگر پیش می‌آید، [مثلاً] قضیّه حقوق بشر پیش می‌آید؛ قضیّه حقوق بشر را اگر حلّ‌وفصل کردید و گفتید خیلی خب، ما در حقوق بشر طبق معیارهای شما عمل می‌کنیم، قضیّه دخالت دین در دستگاه دولت [پیش می‌آید]؛ مگر ول می‌کنند شما را؟ حضور یک نظام در یک کشوری با این وسعت، با این جمعیّت، با این امکانات را -که اینها استثنائی است-] نمی‌توانند تحمّل کنند[».