به گزارش مشرق، آنچه که در ماجرای تسخیر لانه جاسوسی و اظهارات برخی از عناصر اصلی و فرعی آن اتفاق افتاد این نکته را بیش از پیش یادآور می‌شود که هر حرکت و انگیزه‌ای نیازمند عمقی وافر است تا یک حرکت بتواند در تلاطم‌های مختلف پایدار بماند:
یکی از رویدادهای بین‌المللی که در تغییرات هندسه قدرت جهانی تاثیر حیاتی داشت، تسخیر سفارت آمریکا در ایران بود که بعدها به تسخیر لانه جاسوسی مشهور شد و منشاء دگرگونی‌های بسیاری در حوزه‌های هنجاری، سیاسی و روابط بین‌الملل شده است.
این حرکت که زمینه‌ساز افول هژمونی سیاسی و هنجاری آمریکا در جهان شد، بعدها توسط برخی از برنامه‌ریزان اصلی و محرکان آن با حاشیه‌هایی همراه شد اما بازهم خللی در این حرکت عظیم که بر آمده از روحیه انقلابی دانشجویان بود، وارد نساخت.
مقام معظم رهبری در دیداری که 28 دی‌ماه با خانواده شهید ییلاقی داشتند به تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام (ره) اشاره و فرمودند: جوان نسل اوّل، کسانی بودند که از روی احساسات، از روی هیجان [کار کردند]؛ احساسات بود، احساسات خوبی هم بود و همان احساسات کار کرد، یعنی یک نظام کهن را سرنگون کرد و اسلام را رو آورد؛ این را ما کوچک نمی‌گیریم، امّا غالباً دانه‌دانه افراد ــ نمی‌گویم همه ــ از روی احساسات لانه‌ی جاسوسی را آن روز رفتند و با شجاعت تمام گرفتند، امّا بعداً رفتند با آمریکایی‌ها صحبت کردند و عذرخواهی کردند؛ این ناشی از چیست؟ ناشی از کم‌عمق بودنِ آن انگیزه است. آن انگیزه متّکی به یک زیرساخت محکم نبود؛ انگیزه بود، امّا زیرساختش محکم نبود.
بیشتر بخوانید:
مواضع انقلابیون پشیمان «دوگانگی و تناقض»
عکس/ سقوط درخت لانه جاسوسی سابق آمریکا
محسن مخملباف، از عشق شهادت تا مزدوری اسرائیل
پس از این فرمایشات مقام معظم رهبری بود که برخی از رسانه‌های معاند و ضد انقلاب طی گزارشی ادعا کردند که هیچ یک از تسخیرکنندگان سفارت آمریکا در سال 1358 نه تنها پشیمان نیستند بلکه محکم از حرکت خود در آن برهه دفاع می‌کنند.
رادیو فردا طی گزارشی در همین خصوص نوشت که سخنان رهبر جمهوری اسلامی درباره «عذرخواهی» دانشجویان اشغال‌کننده سفارت آمریکا درحالی است که تاکنون گزارشی درباره عذرخواهی این دانشجویان از آمریکا یا افراد گروگان گرفته منتشر نشده بود.
*عناصر اصلی تسخیر کنندگان لانه جاسوسی
ساعاتی پس از تسخیر کامل سفارت امریکا در عصر روز 13 آبان چند دانشجوی جوان وارد یکی از اتاق های سفارت شدند و رو در روی خبرنگاران نشستند. سلاح های آمریکایی‌ها را به دوربین‌ها نشان دادند و بیانیه خواندند. وقتی از آنها پرسیده شد که شما چه کسانی هستید، پاسخ دادند: «دانشجویان پیرو خط امام»؛
ابراهیم اصغرزاده، طراح اصلی تسخیر سفارت امریکا، رضا سیف‌اللهی، محسن میردامادی، حبیب‌الله بیطرف و رحیم باطنی شورای مرکزی دانشجویان را تشکیل می‌دادند. در کنار شورای مرکزی، شورایی به عنوان بازو وجود داشت. گفته می‌شود علی اصغر زحمتکش، عباس عبدی، سیدمحمد هاشمی اصفهانی، اکبر رفان، محمدرضا خاتمی، محسن امین‌زاده، رحمان دادمان، شمس‌الدین وهابی، وفا تابش، محمد نعیمی‌پور، حسین شیخ‌الاسلام و فروز رجایی‌فر اعضای این شورا بودند.
محمدرضا خاتمی، محسن امین‌زاده، نعیمی‌پور و معصومه ابتکار در واحد روابط عمومی بودند که مهندس احمد حسینی بر کار آنها نظارت می‌کرد. حسین کمالی مسئول تبلیغات بود. وفا تابش، حسین شیخ‌الاسلام و فروز رجایی‌فر نیز در کار بررسی اسناد لانه بودند. شیخ‌الاسلام و رجایی‌فر به دلیل تسلط به زبان عربی و انگلیسی گاهی نقش مترجم را هم بازی می‌کردند. فروز رجایی‌فر در روز 13 آبان مسئول دفتر دانشجویان عملیات‌کننده بود.
کسانی که به دلیل تسلط به زبان انگلیسی می‌توانستند با رسانه‌های غربی تعامل کنند، حسین شیخ‌الاسلام، معصومه ابتکار، فروز رجایی‌فر و محسن وزوایی بودند. زمانی هم که قرار بود یکی از دانشجویان در نماز جمعه تهران سخنرانی کند و یا بیانیه‌ای قرائت کند، مهدی رجب بیگی این مسئولیت را عهده‌دار می‌شد. وی از سال‌ها قبل با انتشار نشریه طنز به نام «جیغ و داد» به جنگ کمونیست‌ها رفته بود که بالاخره در مهر 60 به دست منافقین در خیابان‌های تهران به شهادت رسید.
*نادمان تسخیر چه کسانی هستند؟
پشیمانی کسانی که در تسخیر سفارت امریکا در تهران نقش داشتند، از همان شب 13 آبان آغاز شد. حاتم قادری و جواد مظفر دو دانشجوی دانشگاه ملی به دلیل حمایت امام از حرکت دانشجویان از لانه خارج شدند. سه روز بعد چند دانشجوی دیگر نیز با بیان اینکه هرچند تسخیر، یک حرکت ضدامپریالیستی است، اما این راه مبارزه با امپریالیسم نیست! از لانه خارج شدند.
عباس زریباف یکی از دیگر از دانشجویان تسخیرکننده لانه جاسوسی که از ابتدای سال 58 وارد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) شده بود، بسیار به عوامل اطلاعات نخست‌وزیری مانند تقی محمدی و خسرو تهرانی نزدیک بود. او در سال 60 به زندگی مخفی روی آورد و در سال 61 از ایران خارج شد. زریباف در چهارمین روز عملیات مرصاد به هلاکت رسید.
اما در بین همه این پشیمانی‌ها، اظهار عذرخواهی از سوی ابراهیم اصغرزاده که عنصر اصلی تسخیر سفارت آمریکا محسوب می‌شد بسیار قابل توجه است. البته اظهار عذرخواهی از سوی ابراهیم اصغرزاده در شرایطی صورت می‌گرفت که دولت روحانی با گروه 1+5 در حال مذاکره تنگاتنگی بود.
ابراهیم اصغرزاده در مناظره‌ای که با «حسین الله‌کرم» در حزب اسلامی کار داشت تاکید کرده بود که بنده از اشغال سفارت آمریکا عذرخواهی می‌کنم؛ ما یک عمر برای عدالت سینه زدیم اما اشتباه کردیم چرا که متوجه شدیم با آزادی می‌توان به بهشت رفت.
وی به علت پشیمانی خود از تسخیر سفارت سابق آمریکا در ایران اشاره و تصریح کرده بود که «ما می‌خواستیم فقط 48 ساعت سفارت را نگه داریم اما اینکه شما این مسئله را مقدس می‌کنید و فکر می‌کنید که ما باید تا ابد شعار مرگ بر آمریکا را بدهیم قبول ندارم و من این نکته را از مجلس ششم قبول نداشتم.»
اصغرزاده در همان مناظره امنیتی‌بودن اسناد موجود در سفارت آمریکا را رد نکرد و فقط نسبت به طولانی‌شدن اشغال سفارت آمریکا و بی‌آبرو شدن برخی افراد اعتراض کرد و آن را از نقاط تاریک جریان دانشجویی آن زمان دانست.
عباس عبدی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب هم 19 سال پیش با «باری روزن»، افسر مطبوعاتی سفارت آمریکا در زمان گروگان‌گیری در پاریس دیدار کرد. باری روزن اولین بار در سال 1967 به عنوان عضو ارتش صلح به ایران آمد. او سه سال بعد تحصیلات تکمیلی خود در رشته «فرهنگ ایرانی» را در دانشگاه کلمبیا پی گرفت، سپس به تهران آمد و به عنوان وابسته مطبوعاتی سفارت آمریکا آغاز به کار کرد. کمتر از یکسال بعد از آنکه روزن در سفارت مشغول به کار شد، در چهارم نوامبر 1979 دانشجویان پیرو خط امام سفارت آمریکا در تهران را اشغال کردند و او و همکارانش را 444 روز به گروگان گرفتند.
باری روزن بعدها درباره این ملاقات گفت که «من سال 1998 در پاریس با یکی از دانشجویان رده بالای خط امام ملاقات کردم. او عباس عبدی بود. هنگامی که کارهای بسیاری بود که ما می‌توانستیم با هم انجام دهیم او از من، همسرم و دخترم که در آن دیدار همراه من بودند، عذرخواهی کرد. او گفت وقتی به عقب نگاه می‌کند، گروگان‌گیری را اشتباه می‌پندارد و متاسف بود که بخشی از آن است. بله، آقای عبدی حقیقتا یک انسان است».
آنچه که در ماجرای تسخیر لانه جاسوسی و اظهارات برخی از عناصر اصلی و فرعی آن اتفاق افتاد این نکته را بیش از پیش یادآور می‌شود که هر حرکت و انگیزه‌ای نیازمند عمقی وافر است تا یک حرکت بتواند در تلاطم‌های مختلف پایدار بماند.