سرویس سیاست مشرق- یکی از نام‌هایی که در هفته‌های اخیر، به عنوان متهم امنیتی پرونده «جاسوسی محیط زیستی» در کنار نام «کاووس سیدامامی» مطرح شد، فردی به نام «مراد طاهباز» بود که در هیات مدیره موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» عضو هیات مدیره و پشتیبان مالی مجموعه بود.
این فرد که طبق گفته دادستان تهران، جعفری دولت‌آبادی، تابعیت سه گانه ایرانی-بریتانیایی-آمریکایی دارد، فرزند فردی به نام «قاسم طاهباز» است که در زمان پهلوی هم نماینده مجلس شورای ملی و هم سناتور بود.
جالب این که هم پدر «کاووس سید امامی» و هم پدر مراد طاهباز نماینده دوره بیستم مجلس شورای ملی در زمان پهلوی بودند.
قاسم طاهباز از مدیران ارشد موسسه کیهان در دوران پهلوی به مدیریت دکتر «مصطفی مصباح‌زاده»، سناتور انتصابی و از دوستان نزدیک محمدرضا پهلوی بود. قاسم طاهباز ابتدا در سال ۱۳۴۰ مدتی مسوول نشریه فرانسوی زبان کیهان به نام «اوریان پانوراما» بود که بیش از یک سال انتشار آن دوام نیافت.
طاهباز بعدتر هم مدیر مجله «زن روز» (زیرمجموعه موسسه کیهان) و هم شریک تجاری مصباح‌زاده بود. بعد از پیروزی انقلاب، با خروج بسیاری از عوامل کیهان به خارج از کشور و به ویژه لندن، و بعد از راه‌اندازی کیهان سلطنت‌طلب در لندن در ۱۹۸۴، قاسم طاهباز مدتی مدیریت این روزنامه را به عهده داشت.
مراد طاهباز که ظاهرا تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته‌های علوم انسانی(liberal arts) و مدیریت کسب و کار گذرانده، یک تاجر ثروتمند و فعال در حوزه ساخت و ساز و یک شکارچی قدیمی است.
درست در همان روز ۱۸ آبان ۹۶، که خبر قطع همکاری سازمان ملل در پروژه «یوز آسیایی» اعلام شد، جلسه کمیته راهبردی یوزپلنگ آسیایی با حضور سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، معاون نماینده مقیم دفتر برنامه عمران سازمان ملل‌متحد در ایران، ریاست پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، مدیر برنامه‌های محیط‌زیست و توسعه اقتصادی و اجتماعی دفتر ملل‌متحد در ایران و جمعی از مسوولان ارشد سازمان و مدیران کل ادارات حفاظت محیط زیست استان‌ها در مقر مرکزی سازمان در پارک پردیسان برگزار شد. شاید اولین بار، انتشار تصاویر این جلسه و حضور «مراد طاهباز» در آن بود که توجهات را به حضور یک فرد مشکوک و دوتابعیتی در جلسه‌ای در این سطح جلب کرد.
در این باره بیشتر بخوانید:
«محیط زیست»؛ ابتکاری پیچیده برای شبکه سازی نفوذ +عکس
پروژه نفوذ «منارید» با مدیریت اسرائیل اجرایی می‌شود
«جامعه شناس» میلیاردری که «جاسوس» بود/ آشنایی با پیشینه‌ی «کاووس سیدامامی» +تصاویر
خبرگزاری تسنیم در گزارشی در ۲۰ آبان، مراد طاهباز را تاجری ثروتمند معرفی کرد که در کسب و کار قمارخانه داری در آمریکا و سرزمین‌های اشغالی فعالیت دارد. در گزارش تسنیم می خوانیم که طاهباز همچنین از علاقه‌مندان شکار است که یکی از مستندات آن، ثبت شکار دو رأس مرال، گوزن زرد، تار هیمالیایی و شاموا به نام وی در وبسایت گزارش شکار (Hunting Report) است. او همچنین در سمیناری درباره شکار قوچ در ایران که در هتل-قمارخانه پاریس در لاس‌وگاس برگزار شده بود، تحت عنوان «شهروند سابق ایران» در پنلی شرکت کرده و به همراه رضا گلسرخی و یک شکارفروش بین‌المللی به نام دیوید لیلین، راه‌های شکار در ایران و نیز ارسال شاخ و لاشه شکار به آمریکا را برای حضار آمریکایی شرح داد.
در واقع، مراد طاهباز در سه شرکت «Empire Resorts ,inc »، «MT Capital LLC» و «Americas Partners LLC» عضو هیات مدیره و مدیرعامل بوده است. شرکت اَمریکاز پارتنرز که طاهباز از شرکای اصلی و زمانی مدیر آن بود، در سرزمین‌های اشغالی به فعالیت ساخت مجموعه‌های تفریحی و قمارخانه مشغول است.
جالب این که هر سه شریک اصلی طاهباز در این شرکت، یعنی «جو برنستین»(Joe Bernestein)، «رالف برنستاین» و» «یوسی ریزِن»(Yossi Razon) تابعیت مضاعف آمریکایی-اسراییلی دارند و این شرکت همکاری نزدیکی با امپراتوری مالی-تجاری صهیونیستی راکفلر دارد. از جمله کارهای این شرکت، ساخت شعبه اصلی بانک اسراییلی «hapoalim» در نیویورک است. این شرکت یک شعبه در سرزمین‌های اشغالی و ثبت شده در اسراییل به نام «Israel by the Sea» دارد که همان طور که گفته شد، سال‌هاست که در سرزمین‌های اشغالی مجموعه‌های چون هتل و ویلاهای لوکس و ساختمان‌های مجلل دیگر می سازد.
اولین بار فردی به نام «سام خسروی فرد»، فعال محیط زیست و دانشجوی دکتری این رشته که ساکن هلند، در فروردین ۹۴ به صورت علنی از روابط موسسه آقای طاهباز با سازمان محیط زیست تحت ریاست معصومه ابتکار سخن گفت. خسروی فرد با معرفی موسسه «حیات‌وحش میراث پارسیان» و شعبه خواهر آن در آمریکا، این موسسه را به فروش قوچ لارستان، زیرگونه‌ی در معرض آسیب و خطر ایران متهم کرده بود.
خسروی فرد در افشاگری خود از رابطه گسترده این موسسه با سازمان محیط زیست و کمک ۱۰۰ هزار دلاری آن به فاز دوم پروژه حفاظت از یوزآسیایی خبر داده بود.
یکی از افرادی که در گزارش خسروی فرد به او اشاره شد، هومن جوکار، مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و یکی از مدیران ارشد موسسه حیات‌وحش میراث پارسیان بود که اکنون جزو بازداشتی‌های پرونده امنیتی محیط زیست است.
علاوه بر این، خسروی فرد در گزارش‌های خود به رابطه معصومه ابتکار، رییس سابق سازمان محیط زیست ایران با مراد طاهباز نیز اشاره کرد.
اما در گزارش سالانه موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» در سال ۱۳۹۵ که در سایت این موسسه منتشر شده، حفاظت از حیات وحش ایران با مدیریت منابع آبی، پایش یوزپلنگ و طعمه‌های آن در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران، بررسی مسیرهای زیستی یوز، پروژه‌های پژوهشی و انتشار کتاب‌هایی مربوط به حیات وحش جزو فعالیت‌های آن ذکر شده است. نکته قابل تامل این که هم «جاسوسی از منابع استراتژیک آبی» و هم «فعالیت مشکوک در پارک ملی توران» (مشرف به یکی از اماکن اصلی فعالیت‌های موشکی ایران در کویر مرکزی ایران)، جزو موارد اتهامی دستگیرشدگان این پرونده است.
جالب این جاست که موسسه حیات وحش میراث پارسیان با مشارکت بنیاد میراث ایران و موسسه حیات وحش ایران سمپوزیومی با هدف ایجاد دگرگونی سنجش‌پذیر در حوزه محیط‌زیست ایران در تاریخ ۲۸ و ۲۹ دی ماه ۱۳۹۲ در «Royal Geographical Society»لندن برگزار کردند. اکنون که افراد مرتبط با این موسسه در ارتباط با اتهامات جاسوسی دستگیر شده‌اند، می توان بسیاری از مباحث مطرح شده در این سمپوزیوم را با نگاهی دیگر بازنگری کرد. بگذریم از این که تشکیل چنین جلسه‌ای در لندن، در پایتخت کشوری که فتنه انگیزی و توطئه‌های آن علیه کشورمان قدمتی بیش از یک قرن دارد و در هر توطئه ضدامنیتی که در سالیان اخیر در ایران رخ داده، یک پای ماجرا سرویس‌های اطلاعاتی آن کشور بوده‌اند، به اندازه کافی محل شکّ و تامل است. موسسه «جامعه‌ی سلطنتی جغرافیا» ی انگلستان، همان گونه که از اسم ان پیداست، یکی از موسساتی است که مستقیما زیر نظر سلطنت بریتانیا عمل می کند، و از همان بدو تاسیس خود در ۱۸۳۰، یکی از بازوهای استعمار بریتانیا در ممالک ماوراء بحار محسوب می شد که بررسی عملکرد تاریخی ان در حوزه استعمار، خود موضوع چندین مقاله و گزارش تفصیلی است.
در این سمپوزیوم، محور سخنرانی‌ها علاوه برکاستی‌ها، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های ایرانیان در حوزه حفاظت محیط زیست بود. در آغاز این سمپوزیوم فیلمی از صحبت‌های اسکندر فیروز، بنیانگذار و نخستین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران درباره تاریخچه سازمان محیط زیست پخش شد. سپس «گری لوئیس» هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل متحد در تهران، که به تازگی از سفر زابل و بازدید دریاچه هامون بازگشته بود، به ارائه گزارشی درباره وضعیت آب در ایران پرداخت و کمبود منابع آب را مهمترین چالش محیط زیست ایران دانست. گفتنی است گری لوئیس (هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل در ایران) یکی از دوستان و همکاران نزدیک تیم دستگیر شده در این پرونده است و علاقه‌مندی و تمرکز او روی محیط زیست، بحران آب و منابع زیستی ایران از مدت‌ها قبل از این بازداشت‌ها نظر اهل فن را به خود جلب کرده بود.
دیگر سخنران این مراسم، «کاوه مدنی» از مرکز سیاست محیط زیستی ایمپریال کالج لندن بود که از آب و کشاورزی در ایران گفت. آقای مدنی در ۲۶ شهریور ۹۶ با حکم عیسی کلانتری به معاونت بین‌الملل، نوآوری و مشارکت فرهنگی - اجتماعی سازمان محیط زیست منسوب شد.
«مراد طاهباز» بعد از برگزاری جلسات این سمپوزیوم، با مثبت ارزیابی کردن این برنامه به خبرنگاران گفت:
"این سمپوزیوم دو هدف آگاهی و ایجاد تعهد در زمینه محیط زیست ایران در میان ایرانیان داخل و خارج کشور را دنبال می‌کرد که در روز اول تا حدود زیادی به هدف اول خود رسید و در روز دوم نیز تلاش کردیم با جمع بندی پانل‌های تشکیل شده، نقشه راهی برای آینده و برای رسیدن به هدف دوم ترسیم کنیم. "
اما طاهباز در ادامه سخنان خود در گفتگو با خبرنگاران بر مساله‌ای تاکید کرد که در قسمت اول این مجموعه گزارش از ان سخن گفتیم: تشکیل شبکه‌ای از سازمان‌های غیردولتی یا NGO در قالب مسایل محیط زیستی
طاهباز در این‌باره چنین گفت:
«ما نیازمند این هستیم که سازمانی مردمی (سمن) با هیئت مدیره‌ای کوچک تشکیل شود تا مشکلات مطرح شده در سمپوزیوم را به طور متمرکز و مستمر پیگیری کند. این پیگیری‌ها تنها شامل مسایل حفاظتی و اکولوژیکی ایران نیست بلکه باید نیم‌نگاهی نیز به مشکلات کشورهای هم مرز با ایران وجود داشته باشد چرا که این کشورها در مواردی در ایجاد مشکلات محیط زیستی برای ایران سهم دارند و بنابراین در حل آن ها نیز می توانند موثر باشند.»
او سپس از لزوم برقراری ارتباط میان سمن‌های محیط زیستی و مراکز و دانشگاه‌های خارجی گفت:
"پنلی از کارشناسان مشاور تشکیل خواهد شد که زمان و تخصص خود را در اختیار هیات مدیره این سمن قرار دهد تا پیشنهادهای این سمپوزیوم را به کار بندند. از مهمترین مشکلات ما نبود تجربیات عملی برای حفاظت است. ما احتیاج داریم که ارتباطمان را با دانشگاه ها و سازمان‌های مردمی خارج از ایران به منظور تبادل دانش عملی و علمی افزایش دهیم و در نهایت بدیهی است که باید برای این حرکت پول جمع کنیم. این سمن موظف است ارتباط خوب و سازنده ای با دستگاه‌های مسوول حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور داشته باشد. "
نکته قابل تامل دیگر این که خود طاهباز به صراحت می گوید که در این سمپوزیوم درباره «تاثیر تحریم‌ها بر وضعیت محیط زیست ایران» بحث شد و احتمالا اطلاعات و داده‌های بسیاری درباره نقاط ضعف محیط زیست و منابع زیستی راهبردی ما در حضور بسیاری از خارجی‌ها که قطعا شماری از آن‌ها مرتبطین با سرویس‌های اطلاعاتی بریتانیا و سایر کشورهای دشمن جمهوری اسلامی بودند، انتقال داده شد:
"تحریم‌ها تاثیرات زیادی بر محیط زیست ایران داشته‌اند. از تحریم قطعات نیروگاهی و پالایشگاهی گرفته که باعث تشدید آلودگی‌ها می‌شوند تا تحریم تجهیزات پژوهشی مانند دوربین‌های تله‌ای برای مطالعه حیات وحش و محدودیت ایجاد شده به دلیل عدم صدور روادید برای حضور پژوهشگران ایرانی در مجامع علمی بین‌المللی. اینها مسایل کوچکی نیستند و نباید مسایل مربوط به تحریم‌ها را فقط از جنبه سیاسی ببینیم بلکه این تحریم‌ها تاثیرات بسیار مخربی بر محیط زیست ایران نیز داشته‌اند. "
طاهباز ادامه داد:
" در سمپوزیوم بارها در این باره صحبت کردیم که تحریم‌ها در بسیاری موارد باعث شده‌اند تا طرح‌ها و پروژه‌های حفاظتی و پژوهشی در ایران متوقف شوند. برای مثال دستگاه‌های سنجش آلودگی هوا مشمول تحریم هستند و ما مجبوریم از نمونه‌های بی‌کیفیت استفاده کنیم. چنین مسایلی باعث می‌شوند که ناگهان طرح‌های عظیم محیط زیستی متوقف شوند و این بر وضعیت محیط زیست ایران تاثیر منفی می‌گذارد. این سمپوزیوم فرصت مناسبی برای طرح این موضوع بود. "
آیا از این واضح‌تر می شد درباره کدهای داده شده به بیگانگان در لندن درباره تاثیر تحریم‌ها و قطعا استفاده از این داده‌ها در تدوین و اعمال تحریم‌های بعدی، اذعان کرد؟
نکته دیگر این که، وبسایت «IranWire»، از سایت‌های متعلق به اپوزیسیون جمهوری اسلامی که در ۱۰ فوریه ۲۰۱۵ در گزارشی به معرفی مراد طاهباز و فعالیت‌های او در ایران پرداخته بود، بعد از انتشار خبر دستگیری متهمان پرونده جاسوسی محیط زیست، به طور کل هم این گزارش و هم سایر گزارش‌های مرتبط با افراد فعال در موسسه «حیات وحش میراث پارسیان» را از دسترس خارج کرده است!
آن چه در بسیاری از پرونده‌های امنیتی مرتبط با نفوذ در سال‌های اخیر در کشور مطرح شده، این بوده است که با شعار «استفاده از دانش روز»، استفاده از ظرفیت دانش غربی، باز کردن درهای کشور برای بازگشت نخبگان مهاجر و تبادلات علمی با نهادهای بین المللی و کشورهای خارجی، افراد دوتابعیتی یا چندتابعیتی تحت عنوان کارشناس و متخصص با بخش‌هایی از بدنه حاکمیت ارتباط گرفتند و خیلی زود به جایگاه‌های مهم و بعضا تعیین کننده رسیدند. بسیاری از این افراد به واسطه اعتمادی که در برخی مسوولان مملکتی ایجاد کردند، در رده‌هایی قرار گرفتند که دسترسی به اطلاعات حساس مملکتی برایشان آسان شد و به راحتی اسرار مملکتی و داده‌های محرمانه و فوق محرمانه کشور را به بیگانگان و دشمنان این کشور انتقال دادند.
معصومه ابتکار یکی از مسوولانی است که با همین سیاست «درهای باز» و استفاده از تجربه سایر کشورها و امثال آن، سال‌ها بر مسند ریاست محیط زیست این کشور تکیه زدند. حال باید دید که نتیجه این نوع مدیریت، خوش بینی به دوتابعیتی‌ها و چندتابعیتی‌ها، شبکه سازی و استفاده از «تجارب بین المللی» در زمینه محیط زیست چه بوده است.
اگر بیلان مدیریت ابتکار در زمینه ریزگردها، خشکی دریاچه‌ها و تالاب ها، آلودگی هوای کلانشهرها و شهرهای صنعتی کشور، از بین رفتن پوشش گیاهی در مناطق زیادی از کشور، انقراض گونه‌های کمیاب جانوری و خروجی پروژه ۱۶ ساله حفاظت از یوز ایرانی، ورود سازمان حفاظت از محیط زیست در بحث مدیریت منابع آب، ورود بی رویه محصولات تراریخته و ...بررسی شود، طبعا درباره نتایج علمی و عملی این نوع «گشودگی به روی غرب» به نتایج جالبی خواهیم رسید.